Ուզում էի հետաքրքիր մի բան ասել՝ չստացվեց

Տոները օրերով ինքնամոռաց ընթերցելու հրաշալի առիթ են ընձեռում: Երբ մտածում ես, որ փակվելու ես տանը, անջատելու ես արտաքին աշխարհի հետ կապի բոլոր միջոցներն ու տրվելու ես ընթերցանությանը, խանդավառությունից սիրտդ տրոփում է, ակամա սկսում ես անհամբեր դառնալ, հաշվել օրերը, ժամերը, մեծ ճիգերով հավաքել վերջին ուժերն ու սպասել երազանքիդ: Ընկերս՝ արձակագիր Հրաչյա Սարիբեկյանը, մի անգամ ինձ ասաց, որ ինքը եւս տոներին ընթերցում է մի ուրիշ բերկրանքով ու բացառիկ տրամադրվածությամբ եւ ընթերցում է հիմնականում գոթական պատմվածքներ` ամերիկյան, անգլիական, իռլանդական գոթիկայից, որոնք ասես համահունչ են եւ տարվա ամփոփմանը, եւ ձմեռային եղանակին, եւ Ամանորի բնավորությանը, եւ, իհարկե, հրաշքի սպասումին: 2011թվականը գրական տարի էր:



Այս տարվա մեջ գրականությունը մի տեսակ տոնվում էր, որովհետեւ գրքեր էին ծնվում, ու նրանց ծնունդը տոնվում էր որպես իրադարձություն, որպես հետաքրքրություն, որպես լավագույն հանդիպման վայր, զրուցելու, խմելու, դիսկուրսի առիթ ու տոնվում էր համեստ, ազատ, բաց բոլորի առաջ, բոլորի համար, ու էն լրագրողներն ու մարդիկ, որոնք հոխորտում են՝ բարձրագոչելով ու քիթ քաշելով, թե ժամանակակից գրականություն չկա, թե ժամանակակից գրականությունը ներամփոփ է ու կտրված հասարակությունից, թող հիշեն այս տարում տեղի ունեցած բոլոր գրական ու մերձգրական իրադարձությունները, ու արդյունքը, կարծում եմ, հետաքրքիր կլինի: Եթե տարվա մեջ մեր քանդուքարափ երկրում լույս է տեսնում 5 լավ գիրք, ուրեմն գրականությունը չի հեռացել` պինդ է,  քոնն է, մերն է:



Գրականությունը միշտ քեզ հետ է՝ եթե դու գրականության հետ ես: Գիրքը քո կողքն է, քեզնից մի քանի մետր հեռավորության վրա, ապրում է նույն քաղաքում, քնում է գրադարակի վրա: Այսօրվա ժամանակակից գրողը չունի շատ բաներ` աշխատելու միջոց, գիրք տպելու հնարավորություն, պաշտպանվածություն, ժամանակ, նյարդեր, հոգեբանական կայունություն, չունի մեծ հաշվով ոգեւորվածություն: Նա ուզում է բողոքել` ամաչում է, ուզում է լռել` պայթում է, ուզում է հեռանալ երկրից` փոշմանում է, ուզում է գրքերը վաճառվեն` չեն վաճառվում, լռում է` զարմանում են, խոսում է՝ հիասթափվում են, մտնում է քաղաքականության մեջ, մեկ է` օտար է, ուզում  է ընթերցված լինել` չեն ընթերցում, ասում է, որ գրում է ինքն իր համար, բայց ստում է, ասում է, որ գրում է բոլորի համար, բայց ստում է, տագնապում է, որ ինքն իրեն ի վերջո խաբում է, հիասթափվում, որ գրաշուկա չկա, անկեղծանում ում մոտ պատահի, դառնում ինքնամփոփ, նեղացկոտ, կծան շուն, ապստամբում է ինքն իր դեմ, երկրի դեմ, հոր դեմ, մոր դեմ, ընկերների դեմ, ծածուկ արտասվում է, որ բամբասանքների զոհ է դառնում, ուժեղանում է, որովհետեւ, ուզած-չուզած՝ կոփվում է, հակահարված է տալիս, որովհետեւ ձեւը սովորել է, ատում է իր երկիրը, բայց ուրիշը չունի, հովանավորներ է փնտրում անտիպ գործերը տպելու համար` հովանավորում են կամ չեն հովանավորում, առանց խմբագրություն ունենալու ամսագիր է տպում, առանց հոնորարների ընկերներից մի կերպ ամոթով պատմվածք, բանաստեղծությունների շարք խնդրում, սեփական ճիգերով խոշոր կայք է պահում, գնում է Եվրոպա, ու պսպղում են նրա աչքերը, վերադառնում է նոր հույսերով, որոնք մի շաբաթ հետո հօդս են ցնդում, գնում է կամրջից նետվելու, բայց ախր ուզում է նույն կամրջից նետվողին փրկել, անկեղծ շատ է ուզում, շատ-շատ, ուզում է քարացնել անկումը, հետ քաշել, պինդ գրկել, սիրել, հանգստացնել, գուրգուրել, ուզում է գրել իր ամենալավ գործը, երազում տանը գրելու համար առանձին սենյակ ունենալ, բայց չունի, ամեն ինչ ունի ու ոչինչ էլ չունի, բան էլ չունի:



Բայց սրանք հեչ, սրանք հեչ, սրանք լինում են կամ չեն լինում, ստացվում կամ չեն ստացվում, մեծ հաշվով պետք էլ չի, որ ստացվեն. ստացվեն-չստացվեն` նույնն է, հաղթի թե պարտվի՝ նույնն է: Գրողի ունեցածը մեկն է` գրականությունը: Սյուզըն Զոնթագն ասում էր, որ ինքը գրում է ոչ թե նրա համար, որ կա ընթերցողների մեծ բազմություն, այլ գրում է, որովհետեւ կա գրականություն: Վերջին հաշվով գրականությունը գրողի հայրենիքն է, նրա երազը, «տեղն է, տարածքը, տարածությունը, որ կար», որի մասին փաստում է Մարինե Պետրոսյանի բանաստեղծությունը.



երկար դադարից հետո ես նորից նստեցի



բանաստեղծություն գրելու



եւ տխուրն էն ա, որ էս դադարը երեւի շարունակվեր երկար,



եթե իմ կյանքում աղետ չպատահեր,



որովհետեւ թվում էր անհետացել ա տեղը,



որ իմաստ էր տալիս բանաստեղծություն գրելուն,



տեղը, տարածքը, տարածությունը, որ կար,



հաստատ կար



ու հիմա ոնց որ թե չկա,



բայց չկա՞, թե տեղաշարժվել ա ուրիշ տեղ,



էս ա հարցը, որի պատասխանը ես շուտով կստանամ,



քանի որ երկար շատ երկար դադարից հետո



նորից նստել եմ բանաստեղծություն գրելու



Ակամա ստացվեց էս բարբաջանքս, լրիվ ակամա, սուրճ խմելիս ու Կլոդ Մորիակի «Ճաշ քաղաքում» վեպի մասին կարդալիս: Ես ուզում էի  պատմել իմ գրող ընկերների մասին, հպարտանալ, գրկել նրանց, լինել նրանց հետ, նրանց կողքին, կանգնել նրանց շարքում, որոնք չեն կարողանում չգրել ու կարողանում են չգրել, որոնք գրում են ոչ թե անկախ ամեն ինչից, այլ գրում են՝ կախված ամեն ինչից, բայց մի տեսակ չստացվեց. ուզում էի հետաքրքիր մի բան ասել` չստացվեց, բայց ուզո՜ւմ էի, շա՜տ-շատ էի ուզում: Գրականությունը տխուր ու փայլող երջանկություն է: Գրականությունը մեր տոնն է, մեր չիրականացած ու իրականացած ֆիեստան, որ միշտ մեզ հետ է, մեզ հետ կլինի` անկախ ու կախված ամեն ինչից…