Շատ բան ունենք կրկնօրինակելու ամերիկյան կրթական համակարգից

Խաչիկ Գեւորգյանը Հարվարդի համալսարանում ուսանելուց հետո Երեւանում հիմնադրել է Հայաստանի ԱՄՆ շրջանավարտների ասոցիացիան:



- Ի՞նչ ծրագրով էիր Հարվարդում:



- Ես ավարտել եմ մի ծրագիր, որ կոչվում էր JFDP (junior faculty development program): Այս ծրագիրն արդեն տասը տարուց ավելի է, ինչ գործում է Հայաստանում: Տեւողությունը մեկ տարի է, սակայն ԱՄՆ կառավարությունն ամեն տարի արդեն կրճատում է մինչեւ վեց ամիս: Սա աստիճան չշնորհող ծրագիր է: Ինչքանով տեղեկացված եմ, այս տարի նույնիսկ վտանգ կա, որ այն կփակվի: Այս ծրագրում ընդգրկվելուց հետո դու ինքդ ես որոշում, թե որ համալսարանում պիտի անցնես դասընթացների շարքը: Ես Հարվարդի համալսարանում եմ եղել՝ մերձավորարեւելյան լեզուների եւ քաղաքակրթությունների ամբիոնում: Երբ վերադարձա ԱՄՆ-ից, այստեղ մի քանի շրջանավարտների հետ խորհրդակցություններից հետո, ԱՄՆ դեսպանատան գործընկերների հետ հանդիպումների արդյունքում որոշվեց ստեղծել մի կառույց՝ Հայաստանի ԱՄՆ շրջանավարտների ասոցիացիա, որը կհամախմբի մեր տարբեր տարիների շրջանավարտներին՝ ԱՄՆ կրթության մշակույթն իրենց մեջ կրողներին:



- Դու  տեսել ես եւ հայաստանյան, եւ ամերիկյան կրթական համակարգերը, ի՞նչ տարբերություններ էին նկատելի:



- Անհամեմատելի տարբերություններ կան, այսինքն՝ այստեղ տարբերության մասին խոսել չի կարելի, ամերիկյան կրթական համակարգը համեմատել հայաստանյանի հետ՝ դեռ վաղ է, վստահաբար եմ ասում: Մի կողմ թողնենք «համակարգ» բառը եւ սկսենք հնարավորություններից: Այնտեղ անծայրածիր հնարավորություններ կան գիտնականի համար: Այդ  հնարավորությունները եթե այստեղ էլ լինեին, համակարգն ինքնին կաշխատեր: Օրինակ գրադարանը. Հայաստանում գիրքը տպագրվում է, մյուս օրն արդեն այն կա Հարվարդի համալսարանում: Եթե նույնիսկ որեւէ համալսարանում չկա այդ գիրքը, ցանկացած ուրիշ համալսարանից քեզ համար կպատվիրեն-կբերեն կամ կգնեն: Դա ուղղակի անպատմելի ռեսուրս է:



Օնլայն տեխնոլոգիաները. բոլոր գիտական պարբերականները, հոդվածները կան համացանցում, եւ այդ բոլոր ռեսուրսներին այժմ միացած են ամերիկյան համալսարանները: Չկա այդպիսի օնլայն ռեսուրս, որտեղ դու Հարվարդի համալսարանի ծածկանունով ու գաղտնաբառով չկարողանաս մուտք գործել: ԱՄՆ-ում վերջին մի քանի տասնամյակում պաշտպանված բոլոր դիսերտացիաները:



- Կարծում ես մեր բացթողումը ռեսուրսնե՞րն են միայն:



- Դե իհարկե, նաեւ այդ ամենը պետք է կազմակերպել: Այդ առումով նույնպես առաջատար են: Դասացուցակներն ամբողջությամբ թվայնացված են: Ինքդ ես ընտրում քեզ համար կարեւոր դասընթացները: Համալսարանի կայք-էջը պատասխանում է բոլոր հարցերին: Աբսուրդ է, որ մինչ օրս մեր համալսարանների տարածքում ինտերնետ կապ չկա: Դա շատ պրիմիտիվ հարց է, որը դեռ լուծված չէ մեզանում: Մինչ օրս ուսանողներին չի տրվում համալսարանի էլեկտրոնային փոստի հասցեն: Սա խայտառակություն է պարզապես: Միայն շինարարությամբ չի կարգավորվում կրթական համակարգը: Բայց ես մեր՝ ամերիկյան շրջանավարտներիս առաքելությունն եմ համարում գնալ-տեսնել եւ մեր պաշարածը ներդնել այստեղ:



- Ինչո՞վ է զբաղվում Ձեր ասոցիացիան:



- Մենք բազմաթիվ դասախոսություններ կազմակերպեցինք եւ շարունակում ենք կազմակերպել: Մի շարքը վերաբերում էր այն ծրագրերին, որոնց միջոցով կարելի է ուսումը շարունակել ԱՄՆ-ում, նրանց համար էր, ովքեր ուզում էին դիմել: Ծրագրերի շրջանավարտները գալիս եւ ներկայացնում էին, թե ինչպես կարելի է դիմել, ինչպես համալսարանների հետ կապ հաստատել, ինչպես դիմումի ձեւ, հիմնավորող նամակ եւ այլ փաստաթղթեր ներկայացնել: Մյուս տեսակն ավելի շատ գիտական է: Ամերիկյան շրջանավարտ, ով ինչ-որ ոլորտի մասնագետ է, ներկայացնում է իր ոլորտը, այն, ինչ վերցրել էր ԱՄՆ-ում ուսանելու տարիներին: Մենք վերջերս կազմակերպեցինք մեծ աշխատանքի տոնավաճառ: Շատերն էին մասնակցում, շատերն էին հետաքրքրված: Նաեւ կազմակերպում ենք կրթական տոնավաճառներ:



Մենք մարզերում ունենք բազմաթիվ շրջանավարտներ՝ Վանաձորում, Գյումրիում, Եղեգնաձորում, Կապանում: Նրանց հետ պարբերաբար կազմակերպում ենք փորձի փոխանակում, ծանոթությունների հաստատում, ցանցերի ստեղծում, համագործակցություն: Այս ամենն անում ենք, որպեսզի կարողանանք այդ ռեսուրսն օգտագործել Հայաստանում մի շարք կարեւոր ամերիկյան արժեքներ ներդնելու համար: Ես կարծում եմ՝ ամենակարեւոր ամերիկյան արժեքը, որ պիտի ներդրվի Հայաստանում, կրթական հզոր համակարգն է:



- Իսկ ըստ քեզ՝ կա՞ն արժեքներ, որ պետք չէ ներդնել:



- Ես կարծում եմ, որ եթե այդ արժեքներն ԱՄՆ-ում գործում են օրենքի շրջանակներում, եւ դա արժեք է հանդիսանում երկրի համար, ապա որեւէ խնդիր չպետք է լինի դրա կրկնօրինակման համար:



- Այսինքն մենք ունենք արժեքների կրկնօրինակմա՞ն խնդիր:



- Կրթության եւ քաղաքականության ոլորտում՝ միանշանակ:



Նարե ՍԱՀԱԿՅԱՆ