Ի՞նչ ասել է՝ «գործ տալ», էդ բառն ընդհանրապես հարկավոր է լեքսիկոնից հանել

Խորհրդարանը նախօրեին առաջին ընթերցմամբ ընդունեց «Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի մասին» օրենքը՝ իր հարակից օրենքների փաթեթով։ Այս նախագծի քննարկումն ուշագրավ նրբերանգներով ընթացավ, որոնց մեջ հատկապես աչքի ընկավ «հայու գենի» ջատագով, էջմիածինցի նորաթուխ պատգամավոր Անդրանիկ Կարապետյանը, որը երեւի դեռ ձերբազատված չլինելով «Բրիգադա» ֆիլմի ազդեցությունից եւ 90-ականների «գողական Էջմիածնի» բարքերից, հայտարարեց, որ այս նախագծով իրենք խրախուսում են իրար վրա «գործ տալու մշակույթը»։ Եվ չնայած նա ՀՅԴ խմբակցությունն է ներկայացնում, որը կողմ էր օրենքների փաթեթին, բայց իրեն ԱԺ բերած կուսակցությունից տարբերվող տեսակետ հայտնեց՝ հընթացս դառնալով ֆեյսբուքյան աստղ։ Մեր երկրի ամենակոռումպացված համակարգերից մեկի՝ ոստիկանության նախկին պետ, այժմ ՀՀԿ-ական պատգամավոր Ալիկ Սարգսյանը կոռուպցիայի դեմ պայքարի եւ «գործ տալու» մշակույթի հարցում իր ուրույն պատկերացումներն ունի։

«Ամենամեծ գրավականը կոռուպցիայի դեմ պայքարում՝ քաղաքական կամքն է։ Բնականաբար, հանձնաժողովն ինքնանպատակ չի ստեղծվում, կարծում եմ՝ արդեն էդ ուղղվածությունը կա կոռուպցիայի դեմ պայքարի, էս հարցին այսուհետ առավել եւս, քան երբեւէ, ավելի լուրջ են վերաբերվելու։ Կարծում եմ՝ ժամանակն է նորովի մոտենալ կոռուպցիայի դեմ պայքարին»,- ասաց նախկին ոստիկանապետը։ Ինչ վերաբերում է «գործ տալու» մշակույթին, ապա պարոն Սարգսյանն ասաց․ «Ե՛վ որպես զինվորական կոչումով մարդ, ե՛ւ որպես ՀՀ քաղաքացի՝ «գործ տալ» բառը ես չեմ ընդունում։ Ի՞նչ ասել է՝ «գործ տալ», էդ բառն ընդհանրապես հարկավոր է լեքսիկոնից հանել։ Եվ Ազգային ժողովի ամբիոնից էս բառն օգտագործելով՝ մենք մեր ժողովրդին լավ ազդակ չենք հղում։ Գործ տալ․․․ դա կոչվում է իրազեկում։ Իսկ Դուք ո՞նց եք կարծում, երբ մարդը մի բան տեսնի եւ էդ մասին բարձրաձայնի, մենք համարենք գործ տա՞լ»։

- Դա ավելի շատ մեր մենթալիտետի մեջ է մտած, որ «գործ տալը» հաճախ ասոցացվում է ոստիկանության, իրավապահ մարմինների հետ ինչ-որ մեկի դեմ համագործակցության, նրանց ծառայելու հետ, որը հասարակությունը պատվաբեր չի համարում։

- Ոստիկանության հետ պետք չէ սա նույնականացնել։ Ես էդ կարծիքին չեմ։ Ամենապրիմիտիվ օրինակը բերեմ․ մեքենայով մի տեղ կանգնած ես, մեքենան գալիս, աղբ է լցնում փողոցում՝ Երեւանի կենտրոնում, եթե դու ահազանգում ես համապատասխան մարմիններին, Դուք ի՞նչ եք կարծում՝ դա գործ տա՞լ է։

- Ասացիք՝ քաղաքական կամք է պետք կոռուպցիայի դեմ պայքարի համար։ Այդ դեպքում մեր ինչի՞ն է պետք նման հանձնաժողովի ստեղծումը։

- Չէ, դե հանձնաժողովը, ասում եմ, ինքնանպատակ չի ստեղծվում։ Այն շատ առանցքային դերակատարություն կարող է ունենալ։

- Որտե՞ղ է մնալու, այդ դեպքում, քաղաքական կամքը, ինչպե՞ս է դա դրսեւորվելու։

- Ես ասացի՝ քաղաքական կամք, մյուսը չասացի՝ հանրության վերաբերմունքը դրան։ Եթե հանրությունը միշտ լռի եւ ամեն ինչին մոտենա, այ, էս տպավորությամբ, ինչ հիմա է կատարվում, որ եթե մի բան ասենք, ուրեմն վատամարդ ենք, գործ տալ է դա․․․

- Մամուլը՝ որպես հանրության ձայնը փոխանցող, տարիներ ի վեր աղաղակում է կոռուպցիոն երեւույթների մասին ամենատարբեր ոլորտներում։ Ինչո՞ւ քաղաքական կամք չի դրսեւորվում դրանց ընթացք տալու։

- Հիմա ես չեմ կարող էս պահին ասել, թե մամուլի արձագանքներից որոնք են ընթացք ստացել, ես էդ թվերը հիմա չունեմ, բայց կարծում եմ՝ շատ-շատ բաներ արձագանք ստացել են։

- Ասացիք՝ հանձնաժողովի ստեղծումը կարեւոր է։ Հայտնի խոսք կա, ասում են՝ եթե ուզում ես ինչ-որ մի ծրագիր տապալել, հանձնաժողով ստեղծիր։

- Եթե պիտի հանձնաժողով ստեղծենք, ու էդ հանձնաժողովը չաշխատի, անգործության մատնվի, բնականաբար, ստեղծելու կարիք չկա։ Բայց էսօր մենք այլ նպատակ ունենք՝ հույս ենք փայփայում, որ էդ հանձնաժողովն իրոք կպայքարի կոռուպցիոն երեւույթների դեմ, որոնք էս երկրի համար ամեն ժամանակ չարիք են եղել, եւ հարկավոր է դա արմատախիլ անել։

- Եվրոպական շատ երկրներ հակակոռուպցիոն բարձր մակարդակի են հասել շատ կոշտ, վիրահատական մեթոդներով՝ գողի ձեռքը կտրելով, Հիտլերի ժամանակ տոմս չունեցողներին գնդակահարելով եւ այլն։ Հիմա հանրության պահանջը դա է՝ բռնել որեւէ խոշոր կալիբրի կոռումպացված չինովնիկի եւ խստագույնս պատժել՝ սոսկ պաշտոնից ազատելու եւ հանգստի ուղարկելու փոխարեն, որ գնա եւ վայելի թալանածը։

- Ցանկացած արարքի համար օրենքը համապատասխան պատիժ է սահմանում։ Ուրիշ, եթե մենք չենք կարողանում դա հայտնաբերել, դրանք տարբեր երանգներով, տարբեր փողերի տակ են հանդես գալիս։ Դուք ինքներդ էլ տեսնում եք՝ մի բանի մեջ կարող է իրոք ինչ-որ կոռուպցիոն ռիկսեր պարունակող գործողություն լինի, որն այլ կերպ, այլ դրսեւորում ստանալով՝ կարծես թե անձինք դրա տակ թաքնվում են։ Բայց, իրականում, եթե դրանք բացահայտվեն, կարծում եմ՝ որեւիցե մեկն անպատիժ չի մնա։

- Ընտրություններին այդքան խոսվեց ընտրակաշառքի բաժանման մասին, բոլորը գիտեին, որ նման բան կա, բայց ոչ ոք չէր կարողանում ապացուցել։ Ոստիկանությունն էլ հայտարարեց, որ մեխանիզմ չունի դրա դեմ պայքարելու։ Քաղաքական կա՞մքն էր պակասում։

- Միգուցե հանրությո՞ւնը բացահայտեր։ Ամեն ինչ փորձում են բարդել ուժային կառույցների վրա։ Սենց ընդհանուր հայտարարել, որ ընտրակաշառք է եղել, որքանո՞վ է ճիշտ։

- Ոստիկանական համակարգում այսօր ու նաեւ Ձեր ղեկավարած տարիներին եղե՞լ է եւ այժմ կա՞ կոռուպցիա։

- Եթե ոստիկանական համակարգում կոռուպցիոն դրսեւորումներ եղել են, բոլորը բացահայտվել են, պատժվել են․․․ հետ գնացեք մի քանի տարի, կտեսնեք՝ դեպքեր եղե՞լ են ոստիկանությունում, որոնք բացահայտվել են, ու մարդիկ պատժվել են։ Ես չեմ ուզում հիմա դրանք մատնանշել։ Հիմա էլ է դա կատարվում։ Այդ դրսեւորումները ոստիկանության համակարգում ավելի տեսանելի են լինում ու շուտ են բացահայտվում եւ համապատասխան պատիժ էլ կրում են։

- Մի օրինակ բերեմ, Դուք ինչի՞ց ավելի շատ կազդվեք, եթե չծխելու համար խոշոր տուգանք սահմանվի, եւ կպնեն Ձեր գրպանի՞ն, թե՞ հանձնաժողով ստեղծեն, որը կգա եւ Ձեզ կհամոզի, որ չծխեք արգելված գոտում։ Ո՞րն է ավելի արդյունավետ։

- Չէ, հանձնաժողով պետք չէ ստեղծել, եթե հանրապետությունում այդպիսի պայքար ծավալվի ծխելու դեմ, բնականաբար, ինքս չեմ ծխելու։ Իսկ արդյունավետության տեսակետից, ցավոք սրտի, կյանքը ցույց է տալիս, որ պատժիչ գործողությունները, մեկի գրպանին հարվածելն ավելի արդյունավետ է լինում, քան մարդկանց տրամաբանորեն բացատրել-հասկացնելը։

- Հիմա ինչո՞ւ չեք որոշում հանձնաժողով ստեղծելու փոխարեն հստակ պատժիչ գործողությունների դիմել։

- Չէ, դե գիտե՞ք ինչ, շատ ջախջախիչ, կտրուկ մեթոդներով, երբ որ Դուք օրինակ բերեցիք Հիտլերի ժամանակները եւ այլն, ես դրան կողմնակից չեմ։ Ես չեմ կարծում, թե մեր երկրում այդպիսի պատժիչ գործողություններով կարելի է արմատախիլ անել էդ երեւույթը։ Փայտը երկու ծայր ունի, մի ծայրը բարձրացնելիս մյուսն է իջնում։

Վահե ՄԱԿԱՐՅԱՆ