«Ոչ ոք հայ լինելս թող կասկածի տակ չդնի». Թուրքիայի մեջլիսի հայ կին պատգամավոր

Օրերս Թուրքիայում տեղի ունեցած խորհրդարանական ընտրությունների անսպասելի արդյունքները դեռ շարունակում են քննարկումների և դիտարկումների նյութ մնալ: Մասնավորապես անսպասելի էին Էրդողանի «Արդարություն և զարգացում» (ԱԶԿ-AKP) կուսակցության պարտությունը, քրդամետ կուսակցության հաղթանակը, ինչպես նաև պատգամավորության հայ թեկնածուների կողմից անցողիկ շեմի հաղթահարումը:
Ներկայիս 25-րդ գումարման թուրքական խորհրդարանի նորընտիր 3 հայ պատգամավորներից մեկը երկրի գլխավոր ընդդիմության` «Ժողովրդահանրապետական կուսակցության» (ԺՀԿ-CHP) կողմից առաջադրված տկն Սելինա Օզուզուն Դողանն է: Մասնագիտությամբ իրավաբան, 16 ամսական փոքրիկի մայր Սելինա Դողանը Ստամբուլի հայկական Գրեգորյան համայնքի ներկայացուցիչ է: ԺՀԿ-ի կողմից նրա թեկնածության առաջադրումը հակասական կարծիքների պատճառ էր դարձել, քանզ որ կուսակցությունը հայտնի է հայերի նկատմամբ մեղմ ասած` «ոչ բարեկամական» մոտեցմամբ:
Ermenihaber.am-ի հետ զրույցում Սելինա Դողանը պատմեց իր թեկնածության առաջադրման, կուսակցական բարեփոխումների, իր պատգամավորական ապագա անելիքների ու ծրագրերի մասին:

- Հայաստանում ԺՀԿ-ն ավելի շատ հայտնի է որպես Աթաթուրքի կուսակցություն: Եվ շատերին տարօրինակ է թվում այս կուսակցության կողմից պատգամավորի հայ թեկնածուի առաջադրում: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք դա:

- Այո, հայերը ԺՀԿ-ի հետ կապված որոշ մտավախություններ ունեն: ԺՀԿ-ն ընդունում է, որ անցյալին վերաբերող որոշ հարցեր կան, որոնց հետ պետք է առերեսվել: ԺՀԿ-ն էլ Թուրքիայի հասարակության պես վերափոխման գործընթացում է: Ներկայումս դա իրականացնում է իր կադրերը թարմացնելով, տարբեր հատվածների ներկայացուցիչների, կանանց առաջադրելով: Ես էլ այդ վերափոխման մի մասն եմ և դա տրամաբանական եմ համարում: Ոչ ոք թող հայ լինելս կասկածի տակ չդնի: Ինձ կուսակցության անդամներն էլ են շատ դրական ընդունում: Սկզբնական շրջանում մի փոքր ըմբոստություն եղավ, բայց հիմա ամեն ինչ կարգին է:

- Որպես այս կուսակցության հայ անդամ` որքա՞ն եք ազատ Ձեր հայտարարություններում: Կարո՞ղ եք ամեն ինչի մասին ազատորեն խոսել:

- Խոսքի ազատությունը կուսակցությունում ամենաշատ կարևորվող հարցերից մեկն է: Կուսակցության ներսում կա քաղաքական բարոյականության սկզբունք և հարգանք խոսքի ազատության նկատմամբ, ուստի կարող եմ ազատորեն ասել այն, ինչ ճիշտ եմ համարում և մինչև վերջ պնդել ասածս:

- Որպես ԺՀԿ-ական հայ պատգամավոր` խորհրդարանում հայակական խնդիրները կբարձրացնե՞ք:

- Ես` որպես հայ պատգամավոր, բնականաբար, հայերին վերաբերող խնդիրները խորհրդարանի օրակարգ կբերեմ: Ի տարբերություն մյուս պատգամավորների` ես ավելի քաջատեղյակ եմ հայ համայնքին հուզող հարցերից, վերջիվերջո համայնքի մեջ եմ մեծացել:

- ԺՀԿ-ի ծրագրում Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման վերաբերյալ որևէ քայլ նախատեսվու՞մ է:

- ԺՀԿ-ն հակված է հարևան բոլոր պետությունների հետ հարաբերությունների կարգավորմանը: Այդ հարևաններից մեկն էլ Հայաստանն է: Ինչո՞ւ սահմանները փակ լինեն: Ինչո՞ւ մարդիկ չկարողանանան միմյանց հետ առևտուր անել: Հասարակությունները մերձեցնելու համար քաղաքական կամքի պակաս է նկատվում, հայկական սփյուռքի նկատմամբ բացասական վերաբերմունք կա: Հարկավոր է դա վերացնել: Այս ուղղությամբ ԺՀԿ-ն, անշուշտ, դրականին միտված քայլեր կանի: Բնականաբար, դա այսօր կամ վաղը լուծվելիք հարց չէ, այդ կոնտեքստում օրինակ իմ թեկնածության առաջադրումն արդեն իսկ որպես դրական քայլ եմ ընկալում:

- Ձեր կուսակցական նախագահը հայտնի է հակահայկական հայտարարություններով, հատկապես Հայոց ցեղասպանության հարցում, դրան ինչպե՞ս եք վերաբերվում:

- Միևնույն ժամանակ պետք է նշել որ կուսակցության նախագահ Քեմալ Քըլըչդարօղլուն 1915թ. դեպքերն անվանել է մեծ ողբերգություն և նշել, որ առերեսվելուց չենք վախենում: Այսինքն 1915թ. դեպքերն ինչպես ուզում եք կոչեք: Դա առանձին թեմա է: Արդյունքում այդ մարդիկ այսօր չկան: Այսօր Թուրքիայում ընդամենը 50-60 հազար հայ է ապրում, այնինչ ժամանակին միլիոնավոր են եղել: Կան հարցեր, որ առ այսօր բաց են ու լուծման կարիք ունեն: Անկախ նրանից, թե ինչ բնորոշում կտանք դրան, խնդիրն առկա է: Այստեղ կարևոր է, թե այսօր այդ մարդկանց ինչպես եք վերաբերվում: Այսինքն մինչև օրս այդ մարդկանց որպես թշնամի՞ եք դիտում, օտարացնո՞ւմ եք, թե՞ վերաբերվում եք նրանց ինչպես հավասարը հավասարին, առանց որևէ այլատյացության: Մենք կպայքարենք հենց այդ այլատացության վերացման համար:

- Հարաբերությունների կարգավորման համար դուք ի՞նչ ճանապարհ եք տեսնում:

- Հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորումը Ղարաբաղի հարցի հետ կապելը ճիշտ չեմ համարում: Հասարակական կազմակերպությունների տարած աշխատանքները պետք է ավելի ուժեղացնել: Մի շարք նախագծեր կան, որոնք պետք է խրախուսել, որպեսզի երկու հասարակությունները միմյանց ավելի լավ ճանաչեն, իսկ սահմաններն էլ բացվեն:

- Որպես կին պատգամավոր ի՞նչ անելիքներ ունեք:

-Կանանց խնդիրների լուծման վերաբերյալ շատ լուրջ նախագծեր ունենք: Խրախուսում ենք կին նախարարի նշանակումը ու առհասարակ կնոջ դերի բարձրացումը: Պայքարելու ենք կանաց նկատմամբ խտրականության ու գործադրվող բռնությունների դեմ: Եվ ամենակարևորը` խորհրդարանի «տղամարդկային լեզուն» փոխվել է. 550 հոգանոց նորընտիր խորհրդարանում արդեն կունենանք 97 պատգամավոր: Իհարկե, այս թիվը դեռ քիչ է, բայց ամեն դեպքում դրական տեղաշարժ է, քանի որ նախորդ գումարման խորհրդարանում կին պատգամավորները 76-ն էին:

Նշենք, որ «Ժողովրդահանրապետական կուսակցությունը հիմել է Մուստաֆա Քեմալ Աթաթյուրքը 1923 թվականին։ 1995թ. Սոցիալ-ժողովրդավարական ժողովրդական կուսակցության (ՍԺԺԿ) հետ միավորվելուց հետո ԺՀԿ-ն համարվում է ազդեցիկ կենտրոնամետ ձախ կուսակցություն:

Աստղիկ Իգիթյան / Ստամբուլ

Ermenihaber.am