Ուրիշ հայի մուրազ

(Հրանտ Մաթեւոսյանի «Ծառերի» ոգով)

Ես ուզում եմ, որ ադրբեջանցիք մի անգամ ճիշտ լինեն, երբ ասում են, որ հումանիտար հրադադարի ժամանակ հայերը թիրախավորել են իրենց դպրոցները: Եթե աշխարհը պատմություն գիտի, կիմանա, որ Ադրբեջան պետությունում դպրոցներ չկան, այլ՝ աղանդի կենտրոններ, որտեղ ճիշտ ու սխալ չեն սովորեցնում, այլ` մահ:

Ես ուզում եմ, որ ադրբեջանցիք մի անգամ ճիշտ լինեն, երբ ասում են, թե հայերն էլ պակաս դաժան չեն: Այնպես չէ, որ մենք քրիստոնեությունից հեռու ենք, քրիստոնեությունն է մեզնից հեռու:

Ես ուզում եմ, որ ադրբեջանցիք մի անգամ ճիշտ լինեն, երբ ասում են, որ հայերն ինչ-որ անհայտ զենք են կիրառել իրենց դիրքերի վրա: Այդպիսով ես կհավատամ, երբ դու` հայդ, ասում ես, որ հաղթելու ենք, որովհետեւ մենք դեռ չենք հաղթել այն թուրքին, որը մեզնից ճիշտ է:

Ես ուզում եմ, որ ադրբեջանցիք մի անգամ ճիշտ լինեն, երբ ասում են, որ իրենք գրավել են ինչ-որ գյուղ: Մենք դեռ չգիտենք այն թուրքին, որն իր ճշմարտությունը չի ապականել:

Ես ուզում եմ, որ ադրբեջանցիք մի անգամ ճիշտ լինեն, երբ ասում են, որ հայերը հողին են հավասարեցրել Գյանջան, որի արդյունքում մեռել է հինգ խաղաղ բնակիչ: Ես արյան ծարավ չեմ, բայց այդպիսով ես կիմանամ, որ հայն իր վերջին կռիվն այնպես է կռվում, ինչպես ուրիշները նշում են իրենց առաջին հաղթանակը:

Ես ուզում եմ, որ ադրբեջանցիք մի անգամ ճիշտ լինեն, երբ ասում են, որ հայերն առաջինն են խախտել հրադադարը: Ես կհասկանամ, որ հայերն առաջին անգամ կռվում են այնպես, որ հաշվետու չեն ոչ մեկին, թքած ունեն բոլորի վրա, որոնց իսկապես էլ հետաքրքիր չէ, թե ով առաջինը խախտեց հրադադարը:

Ես ուզում եմ, որ ադրբեջանցիք մի անգամ ճիշտ լինեն, երբ ասում են, որ հայերն իրենց տեռորիստներն ունեն: Որովհետեւ ի վերջո մեզ ի՞նչ, որ նրանց կողմից տեռորիստներ էին կռվում, աշխարհում ինչ-որ մեկը մեզ օգնե՞ց, այդ աշխարհում մեկը փակե՞ց նրանց տեռորիստների ճանապարհը: Նրանք որոշել էին այս անգամ ոչ մի գնով չլացել ու չլացեցին: Ո՞ւմ վրա լացեն, եթե կռվում մեռնողն իրենք չեն:

Ես ուզում եմ, որ ադրբեջանցիք մի անգամ ճիշտ լինեն, երբ ասում են, որ հայերն արհամարհում են միջազգային իրավունքը եւ կրակում են իրենց նահանջող զինվորների վրա: Ես մի անգամ պետք է համոզվեմ, որ իմ զինվորը դեռ կռվի գնալուց առաջ գիտի, որ «թուրք» լինելը մենաշնորհ չէ: Երբ պատերազմն ավելին է, քան պատերազմը, պետք է լինել թուրքից ավելի թուրք:

Յուրաքանչյուր սերունդ ունենում է իր պարտությունը։ Յուրաքանչյուր մարդ ունի իր պարտությունը։ Եթե, իհարկե, ուրիշ ոչ մի պարտությունից տեղյակ չէ։ 

Ես ուզում եմ, որ ադրբեջանցիք մի անգամ ճիշտ լինեն, երբ ասում են, որ հայը սրբություն չունի: Ինքը պետք է չդադարի համբուրել այն ձեռքը, որը չի կարող կտրել:

Ես ուզում եմ, որ ադրբեջանցիք մի անգամ ճիշտ լինեն, երբ ասում են, որ հայերն ուզում են Բաքվում թեյ խմել:

Ադրբեջանցին չպիտի կարողանա մտնել Արցախ, քանի դեռ դուրս չի եկել իր հորինած Արցախից:

Ես չեմ ուզում ադրբեջանցուն հաղթել քաղաքակրթական ֆրակով, որովհետեւ այսօր իմ հագով է նույն ադրբեջանցու «խորը թքած» ունենալը այս կոնֆլիկտի մասին միջազգային հանրության մտահոգությունների վրա:

Ես սարսափում եմ մեր գազանությունների մասին ադրբեջանցիների ստից:

Ես սարսափում եմ, երբ նրանք մեզ աշխարհին են մատուցում իրենց կերպարով:

Բայց ես չեմ ուզում, որ այս մի կտոր հողի վրա հայերն ապրեն երկնքում:

Գուցե հեռու է այն օրը, երբ գայլն ու ոչխարը կբալանսավորեն միմյանց խաղաղությունը, բայց այդ օրը պետք է գա փոխադարձ ատամների ամրությամբ։ 

Վերստին քրիստոնեություն ընդունելու մասին կարելի է մտածել միայն վերջին կռիվը տալուց հետո:

Մհեր ԱՐՇԱԿՅԱՆ
Լուսանկարը` Գերման Ավագյանի
«Մշակութային Հրապարակ» ամսաթերթ