Ալիեւն իրեն պատեպատ է տալիս

Ադրբեջանի նախագահը սեպտեմբերի 13-ին Հայաստանի դեմ հարձակում սկսելիս, վստահաբար, չէր պատկերացնում, թե դա ինչ աղետ կդառնա իր համար: Ալիեւի մոտ, երեւում է, գիտակցության հետ խնդիրներն այնքան են խորացել, որ իրեն թվացել էր՝ կարող է երկրորդ անգամ նույն ջուրը մտնել եւ ագրեսիա իրականացնել արդեն Հայաստանի հանդեպ: 

Ալիեւի թուլամտությունը հասել էր այնտեղ, որ կարծել էր՝ եթե 1994-ին ԼՂ-ում զինադադարի կնքումից ի վեր, շուրջ երեք տասնամյակում ընդամենը մեկ անգամ աստղերն ու միջազգային իրադրությունն այնքան հարմար դասավորվեցին, որ Թուրքիայի ռազմաքաղաքական աջակցության, Ռուսաստանի ռազմաքաղաքական դավաճանության եւ Դոնալդ Թրամփի դիվանագիտական պասիվության արդյունքում իրեն հաջողվեց պատերազմ սանձազերծել ու հաղթել եւ չարաչար չպատժվել, դեռ Կրեմլի ձեռամբ էլ Նիկոլ Փաշինյանին 2020-ի նոյեմբերի 9-ի հայտարարություն պարտադրել (որը, ի դեպ, լոկ հրադադարի հայտարարություն է եւ որեւէ այլ նշանակությունից զուրկ՝ ողջ աշխարհի համար), ապա այդ ամենի խմբավարն ինքն է եղել եւ երկրորդ անգամ կարող է նույն ժապավենը հետ պտտել: 

Հուլիսին, թե օգոստոսին Ալիեւը նույնիսկ դատարկախոսել էր՝ եթե Հայաստանը չի ընդառաջում հաշտեցման եւ խաղաղության Բաքվի ձեռնարկներին, ապա ինքը գիտի ինչ անել: Ասվածը դատարկախոսություն էր եւ ժպիտ էր շարժում: Ինչպեսեւ այն ժամանակ էինք գրել, Ալիեւն ուրիշ ի՞նչ կարող է իմանալ կամ ակնարկել, բացի պատերազմ սանձազերծելուց: Իսկ եթե իսկապես փորձի դա անել, այն ժամանակ, երբ ողջ Արեւմուտքի եւ ՆԱՏՕ-ի ուշադրությունը կետրոնացած է Արեւելյան Եվրոպայի վրա, ապա ռազմական գործողությունները շատ արագ կկասեցվեն, եւ ինքն էլ դրանից հետո կարող է ողջ աշխարհի հետ խնդիրների մեջ խրվել: 

Այդպես էլ պատահեց: Ալիեւի` սեպտեմբերի 13-ին սկսած ագրեսիան սեպտեմբերի 14-ին կասեցվեց ԱՄՆ-ի միջամտությամբ: Սեպտեմբերի 14-ի առավոտյան Պետդեպը տարածեց երկու հաղորդագրություն՝ նախօրեին Ն. Փաշինյանի եւ Ի. Ալիեւի հետ պետքարտուղար Բլինքենի ունեցած հեռախոսազրույցների մասին: Երկու հեռախոսազրույցի մասին տարածվել էր համարյա նույն տեքստը, բացառությամբ մի քանի որոշիչ բառերի: Բլինքենի կողմից Փաշինյանին ասվել էր. “The Secretary stressed the need for disengagement of military forces and assured Prime Minister Pashinyan that the United States would push for an immediate halt of fighting and a peace settlement between Armenia and Azerbaijan”: Ալիեւի հետ հեռախոսազրույցում ասվել էր. “Secretary Blinken urged President Aliyev to cease hostilities and stressed that the United States would push for an immediate halt of fighting and a peace settlement between Armenia and Azerbaijan”. 

Փաստորեն, Պետդեպը պաշտոնապես ասում էր, որ Փաշինյանին «պետքարտուղար Բլինքենը «հավաստիացրել է», որ Միացյալ Նահանգները կհասնի բախումների անմիջապես դադարեցմանը», իսկ Ալիեւի համար «շեշտել էր, որ Միացյալ Նահանգները կհասնի բախումների անմիջապես դադարեցմանը»: Ինչպես տեսանք, Հայաստանին տրված հավաստիացումն իրականացվեց, եւ Ադրբեջանը` ցանկանալով, թե ոչ, արեց այն, ինչ իրեն պարտադրեցին: Այլ բան չէր էլ կարող լինել:
Եվ երբ Իլհամ Ալիեւն իրեն պատեպատ տալով դատարկախոսում է, թե իրենց ոչ ոք եւ ոչինչ չի կարող կանգնեցնել, նախ պետք է գիտակցի, որ ինքն արդեն էֆեկտիվորեն կանգնեցված է, որքան էլ դրանից խենթանա եւ իրեն կծոտի։ Երկրորդ․ գոյություն ունի իրեն կանգնեցելու այն նույն տարբերակը, որով 1998-ին Միլոշեւիչին եւ Սերբիային կանգնեցրին: Անհրաժեշտության դեպքում ի՞նչը պետք է խոչընդոտի Բաքվին ճիշտ նույնպես հրթիռակոծելու եւ ռազմական գործողությունների դադարեցում պարտադրելուն, ինչպես ժամանակին Բելգրադի պարագայում արվեց:

Չէ՞ որ Ադրբեջանի սեպտեմբերի 13-ի իրականացրած ագրեսիայի հարցն արդեն ՄԱԿ ԱԽ-ում է, եւ ԱԽ անդամների ճնշող մեծամասնությունն Ադրբեջանին բնութագրում է որպես ագրեսոր: Ագրեսորին կանգնեցնելն արդեն տեխնիկական հարց է, եւ եթե անհրաժեշտ լինի, դա կարվի ռազմական ուժով: Ադրբեջանն ինչո՞վ կամ ինչպե՞ս կարող է դրան խոչընդոտել: Այնպես որ, եթե Ալիեւը չի ուզում որպես ագրեսոր պատժվել, պետք է քիչ դատարկախոսի եւ տեղը հանգիստ նստի: 
Մանավանդ տեսնում է, չէ՞, որ նույնիսկ Թուրքիան է պոչը հավաքել, մի կողմ քաշվել:

Ի դեպ, խիստ հետաքրքիր է՝ ինչպես պատահեց, որ Բայրամովն ու Չավուշօղլուն Նյու Յորքում չհանդիպեցին: Սեպտեմբերի 13-14-ի եւ հետագա զարգացումների վերաբերյալ ոչինչ չկա՞ր տեղեկացնելու, թե՞ «Ալիեւը տեղեկացրել է, որ ռազմական գործողությունն ավարտվել է, կարիք չկա դրան անդրադառնալու» ֆրազով Էրդողանն ու Թուրքիան թեման փակել են եւ ջանում են այլեւս մեջտեղ չընկնել: