Հայրիկյանը պատրաստ է սահմանադրական փոփոխությունների շուրջ բոլորի հետ համագործակցել

Ներքաղաքական հարցերով «Հրապարակը» զրուցել է «Ազգային ինքնորոշում միավորում» կուսակցության ղեկավար Պարույր Հայրիկյանի հետ։

- Պարո՛ն Հայրիկյան, Նիկոլ Փաշինյանն ընտրություններից հետո հանդիպեց մի քանի ուժերի ներկայացուցիչների հետ, նաև «Պահպանողական» կուսակցության նախագահ Միքայել Հայրապետյանի հետ, ով ձեզ հետ դաշինքով [Ազատ Հայրենիք] մասնակցում էր ընտրություններին։ Փաշինյանը փորձում է ձևավորել արտախորհրդարանական ուժերի ձևաչափով համագործակցություն։ Դուք ինչպե՞ս եք վերաբեում այս ամենին, Ձեր դիրքորոշումն ինչպիսի՞ն է։

- Միքայել Հայրապետյանը արդեն դուրս էր եկել [«Ազատ Հայրենիք» դաշիքից], իր գործունեությունը համարել էր ավարտված որպես դաշինքի անդամ։ Գիտե՞ք, ընտրություններից անմիջապես հետո հանդիպել այն մարդու հետ, ում դեմ դու պայքարում էիր, մի քիչ բնականոն չէ էլի․ եթե լավ տղա էր, ինչո՞ւ էիր իր դեմ պայքարում։ Խոսելը կարևոր է միշտ, խոսելն օգտակար է, բայց ինքը մեր դաշինքի անունից չի ներկայացել։ Մեր դաշինքը նախագիծ էր ներկայացրել, պարտավոր էր դրա մասին խոսել։ Մենք մինչև ընտրությունները Սահմանադրության նախագծով դիմում էինք ներկայացրել այն հանձնաժողովին, որը Նիկոլը ստեղծել էր։ Դե բնական է, եթե դու Նիկոլի հետ հանդիպելու առիթ ես ունեցել, առաջին հարցը պիտի որ լինի, դա է՝ «Ինչպե՞ս ես բացատրում, եթե դու ինձ կանչել ես, ինչո՞ւ չէիր պատասխանում, երբ դիմում էի տալիս քեզ»։

- Այդ ձևաչափի առումով ի՞նչ մոտեցում ունեք, որ փորձում է Փաշինյանը ստեղծել։ Տարբեր ուժերի հետ հանդիպել է։ Նաև այդ հանդիպումներին գնում է Տիգրան Խզմալյանը, ում հետ բավականին սերտ համագործակցություն ունեիք։ 

- Տիգրան Խզմալյանն էլ, ասեմ Ձեզ միանգամից։ Ես տեսա այդ հանդիպումը, սպասում էի, որ գոնե ինքը կասի, որ «Պարո՛ն Վարչապետ ․․․», եթե ինքը ընդունում է [Փաշինյանին որպես վարչապետ] և շնորհավորում, չէ՞, «․․․ բայց մի բան շատ վատ արեցիր, մենք Ձեզ պաշտոնական նախագիծ ուղարկեցինք յոթ կուսակցություններով, և Դո՛ւք, օրենքը խախտելով, դրան չանդարդարձաք։ Հիմա ես ինչպե՞ս հավատամ, որ անկեղծ եք համագործակցելու առումով»։ Հասկանո՞ւմ եք։ Տիգրանն էլ պիտի ասեր, Տիգրանն էլ չի ասել։ Այնպես որ, ես հիացած չեմ իրենց կեցվածքով։ Ոչ թե հանդիպելու մասին է խոսքը, հանդիպել են, իրենց գործն է, բայց եթե դու սկզբունքային մարդ ես, հանդիպելու ժամանակ դու հարց ես ունեցել, չէ՞, Նիկոլ Փաշինյանի հետ։ Հետո էլ մի հատ բողոք չես գրել, որ «էս ի՞նչ խայտառակություն է, Նիկո՛լ Փաշինյան, մենք Ձեզ դիմում ենք գրում, Դո՛ւք օրենքով սահմանված կարգով չեք պատասխանում»։ Տիգրանը նույնպես չի արել, այնպես որ, Դուք ինձ հուշեցիք: Ես Տգրան Խզմալյանին իմ ընկերն եմ համարում, բայց պետք է խոսեմ նրա մասին, որ պատշաճ վերաբերմունք ցույց չի տվել [Փաշինյանի հետ հանդիպման ժամանակ]։

- Քաղաքական ուժերն առանձին հանդիպեցին Փաշինյանի հետ, այնուհետև ընդհանուր հանդիպեցին Նիկոլ Փաշինյանի հետ մարզահամերգային համալիրում, համագործակցության հնարավորություն տեսնու՞ւմ եք արտախորհրդարանական ֆորմատով։ Այստեղ կա՞ն ուժեր, որոնց հետ կհամագործակցեք արտախորհրդանական ձևաչափում։ Տեսնո՞ւմ եք իշխանությունների հետ համագործակցության ինչ-որ եզրեր։

- Իշխանության հետ համագործակցության հիմնական հարցը Սահմանադրությունն է։ Եթե իշխանությունը պատրաստ էր, ազնիվ էր և պատրաստ էր համագործակցության, լավ, այն ժամանակ պատրաստ չէր, եթե հիմա պատրաստ է առողջ գործունեության, համագործակցության չեմ ասում, պետք է ներողություն խնդրի, որ ժամանակին պատշաճ արձագանք չի տվել 7 կուսակցությունների դիմումին, պատշաճ չի արձագանքել նաև 9 կուսակցությունների բողոքին, որ «էս ինչ կեցվածք է, ես դիմում եմ գրում, Սահմանադրությունը պարտավորեցնում է Ձեզ արձագանքել, պատասխանել որոշակի ժամանակում։ Օրենքը ասում է, որ դա պետք է լինի մեկ ամիս, բացառիկ դեպքերում՝ 2 ամիս, և Դո՛ւք չեք արձագանքում»։ Ավելի լուրջ համագործակցություն չկա, որևէ ազգի համագործակցությունը սկսում է Սահմանադրությամբ, մանավանդ ես նկատի ունեմ նոր քաղաքակրության ժամանակներում։ Այնպես որ, եթե «համագործակցություն» բառն արտաբերում ես, պիտի գիտակցես, որ դա նախևառաջ կարող է վերաբերել հիմնական օրենքին, լուրջ համագործակցությունը։ Եվ այդտեղ շատ վատ է իրեն դրսևորել մեր վարչապետի պաշտոնը զբաղեցնողը։ Դրա մասին չեն խոսում․ կա՛մ չեն գիտակցում դրա կարևորությունը, կա՛մ չեն գիտակցում գլխավոր առաքելությունը, կա՛մ էլ որոշակի նկատառումներ ունեն, որը ես չեմ համարձակվի կոչել, որովհետև այնտեղ նաև ընկերներ ունեմ, բայց, ըստ էության, այդպես է։

- Իսկ խորհրդարան անցած ուժերի հետ ինչ-որ համագործակցության հնարավորություն տեսնո՞ւմ եք։

- Այսպես ասենք, խոսքը վերաբերում է իմ անձնական կարծիքին։ Եթե դու հիմնական հարցի մասին չես համագործակցում բոլոր քաղաքական ուժերի հետ, չես փորձում նրանց տեսակետը գոնե պարզել, համագործակցություն այն իմաստով, որ համագործակցում ես որոշակի նպատակների շուրջ, ոչ թե հենց այնպես՝ վերացական համագործակցել։ Համագործացկության հարցով դու պարտավոր ես բոլորի հետ խոսել, փորձել գտնել ընդհանուր եզրեր։ Այսինքն՝ եթե դու ունես բարձր նկատառումներ, որոնք դեռևս հասանելի չեն բոլորին, նշանակություն չունի, դու օգնում ես, որ դա հասանելի դառնա։ Մենք ունենք բացարձակ ժողովրդավարության նախագիծ, դրա սկզբունքների օգտին արտահայտվել է հայաստանյան կուսակցություններից 11-ն արդեն, հզոր ուժ է։ Եվ դա երկիրը կարող է արմատապես բարեփոխել։ Եթե որևէ մեկն այդ ուղղությամբ ընդառաջ քայլ կանի կամ պատրաստ կլինի լսել, իհարկե պարտավոր ես նրանց հետ այդ հարցը քննարկել, բայց դա չի վերաբերում ընդհանուր համագործակցության։ Դա վերաբերում է այս հարցում համատեղ աշխատելուն։ Իսկ սա այն հարցն է, որ բոլորի հետ ես պարտավոր աշխատել։

Մի բան էլ այստեղ ուղղակի ճշտեմ, որ խորհրդարան անցած ուժերից Նիկոլ Փաշինյանը ոչ միայն համաձայն  էր սահմանադրական բարեփոխումներին, այլ նաև հանձնաժողով էր ստեղծել, որը ձախողվեց, տապալվեց։ Դրա մասին չեն խոսում, ամենակարևոր հարցն է դա, բայց շատերը չեն խոսում, որովհետև չեն էլ հասկանում, որ դա ամենակարևոր հարցն է։ Ուրեմն մեկ․ մի ուժ կա, որը շատ վատ է աշխատել և ինքն իր խոսքին հավատարիմ չէ, իր սկզբունքներին հավատարիմ չէ։ 

Երկրորդը․ Ռոբերտ Քոչարյանի թիմակիցները։ Իրենք եղել են խորհրդարանականի կողմնակից, այդ ախմախ համակարգի կողմնակիցը, որովհետև դա է նրանց մակարդակը, բան չես ասի։ Բայց Ռոբերտ Քոչարյանը խոսում է նախագահականի մասին։ Ժամանակին երբ ես եղել եմ հանձնաժողովի նախագահ, իրեն համոզում էի, որ նախագահականն է ճիշտ, ինքը չէր համաձայնվում, ասում էր՝ «չէ, կիսանախագահական, վարչապետ էլ է պետք»։ Հիմա ինքը հասունացել է, եկել է այն ժամանակվա իմ ասածի մակարդակին և բացարձակ ժողովրդավարությանն այդ մասով մոտեցել է։ Կկարողանա՞նք ավելի առաջ տանել, ինչո՞ւ մեր սկսած գործը չշարունակենք։  

Հանրապետականներն այդ ախմախ Սահմանադրության ստեղծողն են, և դեռևս բարդութավորված են։ Նրանց հետ այս պահին  համագործակցության եզրեր չկան, բայց կարող է՝ վաղը սթափվեն, ասեն՝ «իսկապես, բացարձակ ժողովրդավարության համակարգն ավելի լավն է, քան մեր այս հիմար Սահմանադրությունը, որի ձեռը կրակն ենք ընկել»։ Այսինքն՝ հայաստանյան բոլոր քաղաքական ուժերի հետ այդ հարցում դու պարտավոր ես քննարկումներ կազմակերպել, լսել, բացատրել, սովորեցնել մանավանդ։ Ես ամեն ինչից բացի մի բան էլ ունեմ սովորեցնելու։ Տեսե՛ք, 30 տարի առաջ ԱԻՄ-ը ասում էր՝ «Սահմանադիր ժողով [սահմանադրությունը մշակելու, նախապատրաստելու համար ստեղծվող ներկայացուցչական մարմին]»։ Հիմա որոշ ուժեր հասել են այդ մակարդակին, բայց ի՞նչ անենք, մենք հո հե՞տ չենք կարող գնալ։ Մենք մաթեմատիական ճշգրտությամբ հասել ենք իրավական երկիր, այսինքն՝ Սահմանադրությամբ քաղաքացիների իրավահավասարությունը ճշգրտորեն ապահովագրող համակարգ ունենալու։ Մենք կարող ենք ուրախանալ, ասել, չէ՞, «Տեսե՛ք, եկաք-հասաք Սահմանադիր ժողովի գաղափարին, բայց չէ, դա արդեն անցել է, մենք ճանապարհ ունենք անցած, պատմություն»։ Հիմա իրավականի մասին է խոսքը՝ գտնել այն համակարգը, որ քաղաքացիների իրավահավասարությունը երկրի կառավարման հարցում երաշխավորվում է, և երաշխավորվում է մաթեմատիկական ճշգրտությամբ, բացարձակ ժողովրդավարություն։ Այնպես որ, ով որ կգա ընդառաջ, մենք հո հիմա՞ր չենք, մեզ ընդառաջ եկողներին ասենք՝ «չէ, համաձայն չենք»։