Արմինե Գաբրիելյան. Փողկապը
Ո՞ւմ մտքով կանցներ, որ ավտոմեխանիկ Մոսոն կյանքի վաթսունհինգերորդ տարում դառնալու էր Մեսրոպ Աբրամիչ եւ բռնի հրաժեշտ էր տալու սիրելի, հարազատ, քաղցր մայրենի բարբառին։ Որ ամբողջ կյանքում անվադողերի ու պտուտակների մեջ կոշտացած նրա ձեռքերը սովորելու էին փողկապ կապել, որ այսուհետ պարտավոր էր ոչ միայն «անձեռոցիկ» ասել, այլեւ սովորել այն գործածել։ Գրելու եւ հիշատակելու արժանի շատ բաներ փոխվեցին Մոսոյի կյանքում այն օրվանից, երբ նրա կինը դարձավ հայոց լեզվի եւ գրականության երկարամյա ուսուցիչ ընկեր Ղուկասյանը։ Ընկեր Ղուկասյա՞ն։ Հլը մեկ էլ ասեք։ Ընկեր Ղուկասյանը որ մտներ խանութ, խանութի աշխատողները մկան ծակը հազար թումանով կառնեին։ Ո՞վ գիտի փայլաթիթեղը, սպունգը, ստեպղինը, գինեգույն ունկերով կաթսան ինչեր են։ Մեկը գիտի, տասը՝ չէ։ Էս խեղճ Ղուկասյանիս բախտից էլ հենց էդ չիմացողները պիտի աշխատեն խանութներում։ Թե բախտը բերի՝ ինձ նման հայերեն իմացողների հանդիպի հերթի մեջ, լավ, թե չէ՝ մոտավորապես էս տեսարանն է․
- Գինեգույն ունկերով կաթսան վա՞րն ի, քուրս։ Խա, բորդո կանթերով ղազանը։ Դը տենց ասա, տնավե՛ր։
Ընկեր Ղուկասյանն էլ տակ մնացողներից չէր․
- Դուք՝ բռիներդ, աղավաղում եք մեր ոսկեղենիկ մայրենին, բավական չէ, ի՞նձ էլ եք ուզում ներքաշել ձեր ճահիճը։
Ասում էր ու ոսկեղենիկ մայրենին մաքրամաքուր պահողի արժանապատվությամբ դուրս գալիս խանութից։
Էսքան գլուխներդ ինչո՞ւ ցավեցրի՝ որ մի փոքր պատկերացում կազմեք ընկեր Ղուկասյանի ու ավտոմեխանիկ Մոսոյի ամուսնական օրերի մասին։
Վարդուշը, լույսերի մեջ պառկի, լավ կին էր։ Քսանհինգ տարի արել-դրել էր Մոսոյի ու միակ դստեր համար։ Ապրել էին մի օր լավ, մի օր՝ վատ։ Սակայն խեղճ կինը դստերն ամուսնացնելուց ամիսներ անց մեռավ՝ Մոսոյին թողնելով մենակ։ Մեն-մենակ։ Չէինք հասկանում՝ Մոսոյի դեմքին իջած տխրությունը կնոջ կարոտի՞ց էր, թե միայնակ մնալուց։ Քաշվեց ինքն իր մեջ, դարձավ լռակյաց։ Ինքն էր՝ իր ավտոմեքենաները։ Մի օր էլ բաժակակից ընկերները խորհուրդ տվին ամուսնանալ։
- Վի՞ր խետ,- տանջահար դեմքով ասաց Մոսոն։
Ընկերների մտքերը անպսակ կանանց տնից տուն ընկան, դրին-վերցրին, վերջը ընտրեցին ընկեր Ղուկասյանին։
- Ի՞նչ պակաս կնիկ ի, սիրուն-խորոտ, վատն էն ի, որ խոսալեն մարդ պան չի խասկնա, բայց դե ոչինչ, էդ հարգելի պակասություն ի,- ասել էին տղամարդիկ ու քահ-քահ ծիծաղել։
Հաջորդ օրն առավոտյան Մոսոն սկսեց «պոնպնալ» դպրոցի կողմերում։ Որոշ ժամանակ անց ընկեր Ղուկասյանը դարձավ մեր թաղի հարս։ Ընկեր Ղուկասյանի մուտքը շատ բան փոխեց Մոսոյի տանը եւ անձամբ Մոսոյի կյանքում։ Պատուհաններն ու վարագույրներն սկսեցին շողշողալ, պատուհանագոգերին թաղարներ երեւացին՝ չտեսնված սիրուն ծաղիկներով, բակն ու դուռը մաքուր մաքրվեցին։ Իսկ Մոսո՜ն։ Մոսոն պիտի աշխատեր շաբաթվա վեց օրը միայն, իսկ կիրակի օրը պիտի հագներ իր միակ կոստյումը, որն ընկեր Ղուկասյանի ոսկի ձեռքերի շնորհիվ վերանորոգվել ու մի քանի չափով մեծացվել էր, կապեր փողկապը, ու միասին գնային եկեղեցի, հետո՝ շուկա, հետո՝ կա՛մ դստերն ու թոռներին այցելելու, կա՛մ պարզապես գավառական այդ փոքրիկ քաղաքի փողոցներով զբոսնելու։ Քայլում էին դանդաղ, Մոսոն՝ ձեռքերը քամակին դրած, ընկեր Ղուկասյանը՝ մարդու թեւը մտած։ Հրաշք բան էր ընկեր Ղուկասյանի նման տիկին ունենալը։ Միակ անհարմարությունն էն էր, որ Մոսոյի բերանից չպիտի հնչեր ոչ մի բարբառային, առօրյա-խոսակցական բառ։ Մոսո, դու Մոսո։ Դե արի ու ասա՝ անձեռոցիկ, թեյ, սուրճ, երշիկ, շուկա, ծխախոտ, լոլիկ, սմբուկ, ստեպղին, պայուսակ եւ բազմաթիվ այլ դժվար բառեր։ Փողկապը հանգույց տալն էլ դժվար էր Մոսոյի համար, բայց դրա հարցը հեշտությամբ լուծեց տիկին Ղուկասյանը։ Կլոր ռեզին անցկացրեց փողկապի շուրջը, որպեսզի գլխով հագնի-հանի։ Կոստյումավոր ու փողկապավոր մարդուն «դզող-փչող Մոսո» անունը կսազի՞։ Իհարկե չէ։ Այդպես ամբողջ քաղաքը մեկ մարդու նման ընկեր Ղուկասյանի բերնով սկսեց Մոսոյին Մովսես Աբրամիչ ասել։ Ոմանք՝ հեգնանքով, ոմանք՝ հարգանքով։ Հեգնանքն ու հարգանքն իրար խառնվեցին, եւ մեր աչքերի առջեւ մեկ տարում կամաց-կամաց փոխվեց Մոսոն։
- Մոսոն մոր փորն ի ընգի,- ասում էին հարեւանները,- էն՝ վարտեղ, կաստում-շալվարը՝ վարտեղ։
- Բա գալստո՜ւկը,- լրացնում էին մյուսները։
- Արա, դը լավ պան ի գրագետ կնիկ ունենալը, խո զոռով չի,- օգտվելով տիկնոջ բացակայությունից՝ մայրենի քաղցր բարբառով բաժակակից ընկերներին ասել էր Մոսոն։
Խեղճերի ամուսնական անամպ կյանքը երկար չտեւեց։ Մի օր էլ լսեցինք՝ Մոսոն հանկարծամահ է եղել։ Քնել, չի արթնացել՝ ասին։
- Նեղ օր ապրեց, լավ օրի չդիմացավ խեղճը,- ասում էին հարեւանները։
- Իմ գալստուկավոր պապա ջա՜ն,- մղկտում էր դուստրը։
«Մշակութային Հրապարակ» ամսաթերթ
Կարծիքներ