Անուշ Սարգսյան․ Ընտանեկան լուսանկարներ
ԾՆՈՂՆԵՐՍ
Հայրս ու մայրս վաղուց են բաժանված ապրում.
Ամեն տոնից առաջ ես պարտադիր
Այցելում եմ մայրիկիս.
Մայրս տեղափոխվել է մեր հին տնից,
Ու տեսնում եմ մորս՝ նոր տան մեջ,
Հին թաղարով ծաղկի պես,
Որից միշտ
Փոքրիկ-քնքուշ թերթիկներ են թափվում պատուհանագոգին.
Տխրում եմ, որ
Մեր տան պատերից հնության
հոտ չի գալիս,
Բայց տեսնում եմ մորս՝ ծերացած.
Նրա մոտից հեռանալիս
Ուրախությունս միշտ
Վերածվում է տխրության,
Ու այն ինձ հետ
Տանում եմ միշտ, երբ մորս մոտից՝ լուր,
Հիմա էլ հորս եմ այցի գնում.
Հայրս տունը չի փոխել,
Իմ տարիքից մի քիչ քիչ
Նա ապրում է նույն տեղում՝
Անփոփոխ հասցեով
Ու երիտասարդ, անփոփոխ դեմքով.
Տարիները խնայում են հորս,
Ու ես խանդի պես բան եմ զգում
Իմ ծերացող ու տկար մայրիկի համար…
Հայրս էլ է
Հին թաղարով ծաղկի նման.
Բայց նրա ծաղիկներից խունկի
հոտ է գալիս,
Ու երբ հեռանում եմ իր մոտից,
Ծուխը
Իմ ետեւից երկար թելով կապում է ինձ
Նրա տան տանիքին.
Հորս մոտից հեռանալիս
Իմ տխրությունը միշտ փոխվում է
Գոհության,
Ապա
Ուրախության.
Որ այսքան տարի
Մայրս ու հայրս
Ապրում են բաժանված,
Ու մայրս հորս մոտ
Հաշտվելու չի գնում,
Բայց այդ ուրախության մասին մորս ոչինչ չեմ ասում,
Որովհետեւ վախենում եմ,
Թե նա միտքը կփոխի հանկարծ…
ՀԱՅՐԻԿ
Քո տունը այնքան բա՜րձր է,
Հայրի՜կ,
Քեզ հասնելու համար
Ծնկներս հերիք չեն,
Քայլերս հերիք չեն,
Ձեռքերս հերիք չեն,
Ձա՜յնդ եմ ուզում հասցնես ինձ,
Բարձրանամ դեպի քեզ,
Քեզ հասնելու համար
Թեւեր չունեցա այդպես էլ,
Բայց ուզում եմ սավառնելո՜վ գալ,
Հայրի՜կ,
Լսողությունս լարելով,
Որ լսե՜լ կարողանամ,
Աչքերս բացած,
Որ տեսնեմ քեզ,
Որ բաց չթողնեմ աստվածային դեմքդ
Ամպերիս ճանապարհներին…
Այնտեղ, որտեղ քեզ կհանդիպեմ,
Հայրիկ,
Ես անմիջապես կհասկանամ, որ
Դու ես,
Չէ՞ որ ամբողջ կյանքում
Ես նկարեցի քեզ՝
Թե քնած,
Թե արթուն,
Թե մտքում.
Գտա այն նմանությունները,
Որոնցով ճանաչեցի քեզ,
Որոնցով կերտեցի ինձ՝
Քո նմանությամբ,
Ու սավառնելով կգամ
(Թեեւ այնպե՜ս կուզենայի վազել).
Եվ երբ հասնեմ քեզ,
Բոլոր հայրերից
Ամենահորը
Կճանաչեմ
Անմիջապես։
Կգտնեմ ինձ՝
Կգտնեմ քեզ։
ԴՍՏՐԻԿՍ
Որքան անուշ է նայել դեմքիդ,
երբ քնած ես,
Դստրիկս,
Տեսնել, թե ինչպես են հասունանում աչքերդ
Երազներ տեսնելիս,
Թե ինչպես են մտքերդ առվակ-առվակ
Անցնում կողքովս՝
Քաշելով փեշիցս,
Թե գնանք միասին,
Չգիտեմ՝ ուր, բայց միասին,
Գնանք,
Տեսնենք՝ որտե՞ղ է
Աշխարհը,
Մարդիկ,
Կյանքը,
Հեքիաթի հերոսները,
Կյանքի հերոսները,
Կա՞ն նրանք իրականում, թե՞
Երազ են նրանք էլ…
Ինչ անուշ է նայել դեմքիդ,
Դստրիկս,
Ու տեսնել, թե
Որքան նման են
Քո հոնքերը իմ հոնքերին,
Թե ինչքան նման են դրանք կեռավորվում
Աչքերիդ վերեւում,
Նույն զարմանքն է,
Նույն կեռասի պոչիկները՝
Կորիզների վրա վեր բարձրացած,
Նույն առվակը
Քչքչացող,
Նույն զայրույթը՝
Քունը խանգարող ճանճին
Սաստելու պատրաստ…
Չեմ դիմանա՝
Կծիծաղեմ ճանճից բարձր,
Ու դու կարթնանաս,
Ու անպայման՝ զայրացած աղմուկով,
Ճիշտ այնպես,
Ինչպես ես
Երեխա ժամանակ,
Ու երանությամբ կգրկեմ քեզ՝
Զայրույթդ մեղմելու համար,
Նույն մեղմանքով,
Ինչպես մայրս,
Ու կյանքը կթվա մի ակնթարթ քնքշանք
Հավերժության մեջ,
Որը զգալու համար բավական է նայել քեզ,
Դստրիկս…
ԵՍ
Որքան շատանում են դարակները տանը,
Այնքան քիչ տեղ եմ ունենում ես.
Ես ոչինչ չեմ կարողանում տեղավորել.
Ես քչանում եմ գնալով.
Ոչինչ չի տեղավորվում իմ ձեռքից
Իրար վրա քանոնով դարսված գունավոր շերտերի արանքում.
Զարմանալի է,
Թե մորս ո՞նց էր հաջողվում իր
Երկդռնանի պահարանում
Պահեստավորել չորս սեզոնի հագուստ,
Գումարած՝
Ծով գնալու
Ու այդպես էլ երբեք չօգտագործված փչովի ներքնակը,
Պուտավոր լողազգեստն ու
ռետինե կոշիկները,
Որոնք թաքուն փորձելուց
ես վնասեցի մի օր
Ու թաքուն էլ կնետեի,
Եթե նավթալինի հոտով ներծծված՝
մորս դարակազմիկ տոպրակը
Ինձ միջանցքի կախիչի մոտ չմատներ.
Ու ես չպատժվեի մեկօրյա մենությամբ, անկյունում.
Իմ խե՜ղճ մայրիկ…
Հիմա այնպես եմ ուզում հիշել, թե մայրս
Ոնց էր հինգ սեզոնի իրերը տեղավորում երկու դռան ետեւում,
Ես տասը դռան մեջ չեմ կարողանում գոնե մեկ սեզոն խցկել:
Ես էլ չեմ սիրում շատ անձնական իրեր
հավաքել.
Միայն մի քանի՝ սիրելի ու
Չխոսկան-խոսկան իր,
Որոնք իրենց կայուն սուրբ տեղն ունեն
Իմ պարագաների կողքին.
Օծանելիքներիս տուփերին հենված.
Ես էլ, մորս նման,
Անմիջապես գլխի եմ ընկնում,
Երբ դստրիկս
Հանկարծ որոշում է
Փոխել իր օծանելիքը
Ու իմ օծանելիքից է ցանում.
Ես ժպտում եմ այդ դեպքում.
Որ դեռ կամ այնքան, որ
Իմ թռվռան-կանաչ-խունջիկը
Ձեռքը մեկնում է իմ տուփին,
Իմ սիրած բուրմունքին,
Ակամա դիպչելով իմ թաքուն-անթաքուն
Իրերին,
Բայց որոնք
Մտքով անգամ չի անցկացնում փորձել
Ուր մնաց թե՝ հանկարծ, վնասել.
Ու ես դրանից
Սկզբում ուրախանում եմ,
Հետո ազդվում,
Տխրում-ցնցվում
Նոյի տապանից ցամաք իջած
Միակ կնոջ նման,
Որին թվում է, թե այլեւս ո՜չ մեկի դուր չի գա ինքը.
Այնքան որ հեռացել է դուր գալու նորօրյա արվեստներից.
Եվ դրա ապացույցը
Այն հանգստությունը, որով որոշում եմ
Տասնմեկերորդ դարակը պատվիրել
Մորս նման իրերը տեղավորել
կարողանալու համար.
Մեկ է՝
Ես քչանում եմ գնալով.
Ես գնալով քչանում եմ.
Աստված իմ,
Ու վստահ եմ,
Որ տասնմեկերորդում էլ
Իմ թաքուն-անթաքուն իրերը
Տեղ չեն ունենալու,
Ու ինձ թույլ չեմ տալու շատանալ՝
Նորօրյա արվեստներին տեղ տալու
համար…
«Մշակութային Հրապարակ» ամսաթերթ
Կարծիքներ