Ես և Արայիկ Հարությունյանը համակուրսեցիներ ենք եղել, բայց երբեք ընկերներ ու մտերիմներ չենք եղել

ԵՊՀ ռեկտորի սպասվելիք ընտրություններին Աշոտ Սաղյանի, Վահե Հովհաննիսյանի, Վահրամ Դումանյանի և Պավել Գևորգյանի հետ միասին թեկնածություն է առաջադրել նաև Արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան Ռուբեն Մելքոնյանը: Նրան հարցրինք, թե ինչու է որոշել առաջադրել իր թեկնածությունը:

«Ինձ առաջադրել է ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետը, պատճառը համալսարանական գործին ծանոթ լինելն է, 10 տարվա կառավարչական փորձ ունենալը, համալսարանական խնդիրների մասին տեսլական ունենալն է և ցանկությունը, որ համալսարանի տարբեր գործառույթներ ավելի արդիականանան, համալսարանն ավելի մրցունակ լինի համաշխարհային կրթական ասպարեզում, և փորձենք անել քայլեր, որպեսզի աստիճանական և կայուն զարգացում ապահովենք։ Դա իմ առաջադրվելու հիմնական շարժիչ ուժն է։ Կարծում եմ՝ 5 թեկնածուն նորմալ է, և հույս ունեմ, որ մրցակցությունը կլինի համալսարանական և ակադեմիական չափորոշիչների շրջանակներում, որովհետև դա, ի վերջո, համալսարանի ընտրությունն է, որտեղ պետք է ներկայացվեն ծրագրեր, պատկերացումներ կրթության և գիտության վերաբերյալ և մեր մոտեցումները ազգային ու պետական կառույցի՝ ԵՊՀ-ի վերաբերյալ»: 

-  Երբ ռեկտորի ԺՊ դարձավ Գեղամ Գևորգյանը, եղան կադրային և կառուցվածքային փոփոխություններ, դրանց հետևեցին դատական հայցերն ընդդեմ համալսարանի, որոնք բավարարվում են դատարանների կողմից։ Հնարավո՞ր է, որ նույնն անեք նաև Դուք, թե՞ այլ մոտեցումներ ունեք։

- Նախ, կառուցվածքային  այդ փոփոխությունները երբ տեղի ունեցան, ես դրանցից ոչ բոլորն եմ ողջունել։ Երբ սկսվեցին դատական քաշքշուկները, ես հրապարակավ արտահայտել եմ իմ կարծիքը, քննադատությունն այդ ամենի վերաբերյալ։ Ինչ վերաբերում է ապագային, ապա ես կարծում եմ, որ համալսարանի կառուցվածքային փոփոխությունները պետք է տեղի ունենան որոշակի տրամաբանության շրջանակներում, այսինքն՝ մենք պետք է հստակեցնենք, թե ինչ ոճի համալսարան ենք ուզում, և, հետևաբար, դա ինչ ոճի կառուցվածք է պահանջում։ Համալսարանը կենդանի օրգանիզմ է և կարող է տարիների ընթացքում որոշ կառուցվածքային փոփոխությունների պահանջ ի հայտ գալ, պետք լինի մեկը փակել, ինչ-որ նոր կառույցներ ստեղծել, բայց դրանք չպետք է պայմանավորված լինեն քաղաքական, անձնական հանգամանքներով, այսինքն՝ չընդունել ինչ-որ անձի և այդ պատճառով անել ինչ-որ կառուցվածքային փոփոխություններ կամ համակրի համար պաշտոն ստեղծել, դա անթույլատրելի է համալսարանի պարագայում։

- Համալսարանում ամենաշատը քննարկված թեմաներից մեկը, որը կարող է ազդեցություն ունենալ ընտրությունների վրա, «Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» օրենքի նոր նախագիծն է, որով պարտադիր դասավանդման առարկաների ցանկից հանվում են հայոց լեզուն, հայ գրականությունն ու հայոց պատմությունը։ Դուք ի՞նչ դիրքորոշում ունեք այդ հարցի վերաբերյալ։

- Ես այդ օրենքի հիմնական քննադատողներից մեկն եմ եղել։ Ես առաջարկում էի, որպեսզի հայագիտական առարկաներն ունենան գերակայություն, և օրենքում նշվի, որ այդ առարկաները, ինչպես հայոց լեզուն լեզվի մասին օրենքում նշվում է, որ ունի գերակայություն, նույն կառավարության առաջարկած օրենքի նախագծում նշվում է, որ հայագիտական հետազոտություններն ունեն գերակայություն, ես առաջարկում էի, որ հայագիտական առարկաների դասավանդումն ունի գերակայություն, և մեթոդներ մշակեն, որպեսզի այդ առարկաների դասավանդումն արդիականացվի, նոր մեթոդներ ընդգրկվեն, և համահունչ լինի ժամանակի հրամայականին։ Առաջարկում էի այդ առարկաները ներառել ըստ ֆակուլտետների անհրաժեշտության, այսինքն՝ հայոց պատմությունն արևելագետի համար մի փոքր այլ ուղղվածություն ունենա, այլ շեշտադրումներով դասավանդվի, մեխանիկի կամ մաթեմատիկոսի համար՝ այլ։

Իմ առաջարկը չընդունվեց գիտխորհրդում, ինձ պաշտպանեց 13 հոգի, որոնցից 6-ը դեկաններ էին, այսինքն՝ 6 ֆակուլտետ, իսկ 30 հոգի դեմ քվեարկեցին, մի մասն էլ չմասնակցեցին քվեարկությանը: Ենթադրում եմ, որ  հարմարվողականության միտում կա այդ ամենի մեջ, ենթադրում եմ՝ Հռոմի պապից ավելի կաթոլիկ երևալու միտում կա, և կարծում եմ, որ դա անթույլատրելի է, որովհետև խոսքը վերաբերում է մեր ինքնությունը կառուցող առարկաներին, այսինքն՝ մենք դեմ ենք քվեարկում մեր լեզվին, մեր պատմությանը, մեր եկեղեցու պատմության լավ իմացությանը։ Ես չէի ասում, որ դրանք լինեն պարտադիր, պարզապես առաջարկում էի, որ ֆիքսենք դրանց գերակայությունը և փորձենք դրանք արդիականացնել։ Այնտեղ կար տեսակետ, որ իբրև պարտադիրությունը հակասում է բուհերի ակադեմիական ինքնավարությանը, սա ևս, կարծում եմ, կեղծ կատեգորիաների շարքի շրջանակներում է քննարկվում, որովհետև առաջին հայացքից, այո, լավ է, որ բուհն է որոշում, թե այդ առարկաներն ինչպես են դասավանդվում, բայց պարզ է, որ այդտեղ ժամերի խնդիր է լինելու, և որոշ ֆակուլտետներ հրաժարվելու են հայոց լեզվից և տեղը մտցնելու են իրենց մասնագիտական առարկաները, դրա համար գերակայության ֆիքսմամբ մենք ոչ թե պարտադիրություն ենք հաղորդում, այլ ֆիքսում ենք, որ սա գերակա է, և այդ անհարկի ցանկությունները ՝ հայոց լեզվի հաշվին առարկաներ մտցնելու, գուցե կարողանայինք կանխել։ Ես կարծում եմ՝ այդտեղ ինքնարդարացման միտում կար, որ շատերը պնդում էին, թե խոչընդոտելու է բուհական ինքնավարությանը, դրա համար դեմ քվեարկեցին։ Ես ուղղակի հռետորական հարց էի տալիս նրանց, որ եթե այդքան մտահոգված են ինքնավարությամբ, ապա առաջարկվող օրենքով հոգաբարձուների խորհրդի ուղիղ կեսին նշանակում է նախարարը։ Այնտեղ ևս մեկ վտանգ կար, իրենք փոխեցին դեկաններին նշանակովի դարձնելու գաղափարը, բայց առաջարկում են ֆակուլտետները դարձնել ինստիտուտներ, և օրենքում նշված է, որ ինստիտուտի տնօրենը նշանակովի է, այսինքն՝ դեկանը դառնում է ինստիտուտի տնօրեն և դառնում է նշանակովի: Ինքնավարության խնդիրը այստեղ է։ Մենք հիմա բախվել ենք նաև մի խնդրի, որ ռեկտորին ընտրելու է հոգաբարձուների խորհրդի մի մասը, որը համալսարանի հետ շատ քիչ կապ ունի։ Ճիշտ կլինի այլ մեխանիզմ մտածել, որ համալսարանի ընդհանուր կոլեկտիվը կարողանա լծակներ ունենալ՝ իր ռեկտորին ընտրելու, իսկ հոգաբարձուների ինստիտուտը ենթադրում է, որ հոգաբարձուներն ինչ-որ կերպով նպաստեն համալսարանին։ Ինչո՞ւ են ընդգրկում մեծահարուստներին, գործարարներին, որ նրանք կա՛մ գումարով օգնեն, կա՛մ աշխատատեղեր ապահովեն և այլն, իսկ այս պարագայում նաև անհասկանալի է այս ընտրության մեթոդաբանությունը։

- ԿԳՄՍ նախարար Արայիկ Հարությունյանը նախկինում դասավանդել է նույն ֆակուլտետում, որտեղ դասավանդել եք նաև Դուք, իսկ այժմ ղեկավարում եք այդ ֆակուլտետը։ Հնարավո՞ր է, որ Ձեզ աջակցի ընտրություններում։

- Արայիկ Հարությունյանը եղել է նաև իմ համակուրսեցին, մենք իրար հետ ենք սովորել որոշ ժամանակ, ապա նաև գնացել է Սիրիա և տեղափոխվել է մի կուրս ներքև։ Ես սովորում էի թուրքագիտության ամբիոնում, նա՝ արաբագիտության, այնուհետև երկար տարիներ նույն ֆակուլտետում դասավանդել ենք։ Ես և Արայիկ Հարությունյանը երբևէ ընկերներ չենք եղել, մտերիմներ չենք եղել, հասարակական-քաղաքական պրոցեսների վերաբերյալ մեր հայացքները իրարից տարբեր են եղել, բայց մենք ունեցել ենք և ունենք նորմալ, կայուն հարաբերություններ, լավ հարաբերություններ: Ես իր հետ երբևէ մտերիմ չեմ եղել և չեմ կարծում, որ դա կարող է որևէ ազդեցություն ունենալ ընտրությունների վրա։