Սիրիացի թուրքն ընդդեմ հայերեն երգող, «Ընտրությամբ հայ», ամերիկացի Դանիել Դեքերի

Միակ ամերիկացին, ով հայերեն է երգում. Դանիել Դեքեր: Առաջին անգամ Հայաստան է եկել 2001թ.-ին՝  Արա Գևորգյանի հետ աշխատելու: Հայաստանյան առաջին համերգը եղել է Սարդարապատում:



 



Ինչպե՞ս ծանոթացաք Արա Գևորգյանի հետ:



Երբ  լսեցի նրա «Մուշ» ստեղծագործությունը,  այնքան հավանեցի, որ ցանկացա նրա հետ կապ հաստատել և առաջարկեցի  խոսքեր գրել այդ մեղեդու  համար: Այդ օրվանից սկսվեց մեր համագործակցությունը:



Որո՞նք էին հաջորդ քայլերը:



Երբ  «Մուշ» ստեղծագործության  համար բառեր էի գրում, իմացա Ցեղասպանության եղելությունը,  որոշեցի, որ պարտավոր եմ աշխարհին հայտնել այդ  մասին: 2001թ. Սարդարապատի համերգի ժամանակ առաջին անգամ լսեցի «Ադանա» ստեղծագործությունը և  հասկացա, որ դա է լինելու հաջորդ երգը: «Ադանա»-ն Ցեղասպանության՝ հայ ժողովրդի վշտի մասին է: Իմ նպատակն է այդ երգով ողջ մարդկությանը տեղեկացնել 1915թ. Եղեռնի  մասին:



Ցեղասպանության մասին խոսելը ենթադրում է թուրքերի բացասական արձագանք: Այդպիսի դեպք եղե՞լ է:



Շատ թուրքեր  ինձ էլեկտրոնային նամակներ են  ուղարկում՝ հայհոյելով և սպառնալով: Նույնիսկ 2009թ., երբ  Արա Գևորգյանի հետ Սիրիայում համերգային շրջագայության էինք գնացել, մի դեպք պատահեց: Հյուրանոցի թուրք մենեջերը  համերգի հրավիրատոմս խնդրեց և մենք տվեցինք: Համերգի հաջորդ օրը տեսա, որ մի մարդ Արա Գևորգյանի հետ վիճում էր, մոտեցա՝  տեսնելու, թե ինչ էր կատարվում: Այդ թուրքն ասաց, որ Ադանա երգը զզվելի էր: Հարցրեցի, թե ինչն էր պատճառը, իսկ նա պատասխանելու փոխարեն շարունակում էր գոռալ: Ես ասացի, որ ես եմ երգի խոսքերի հեղինակը, և այդ երգն իր մեջ ճշմարտություն է պարունակում: Իսկ նա շարունակում էր գոռալ: Այդ ժամանակ  նրան հարցրեցի, թե կարող էր երգի խոսքերից գոնե մի բան ասել, որը ճիշտ չէր: Նա կատաղեց, բայց ոչինչ չկարողացավ ասել: Սա էր իմ շփումը թուրքերի հետ:



Չե՞ք վախենում թուրքական մերժողականության հերթական զոհը դառնալ:



Յուրաքանչյուր մարդ ամեն գնով պարտավոր ասել ճշմատությունը՝ վատ արարքները կանխելու համար:



Գիտեմ, որ  հայերեն երգերով ձայնասկավառակ եք թողարկել՝ «Ընտրությամբ հայ» վերնագրով: Ինչպե՞ս ծագեց այդ միտքը:



Արա Գևոգյանի հետ Սիդնեյում էինք, սովորել էի «Կիլիկիա» երգը, բարձրացա բեմ,  երգեցի ու տեսա երգի հիասքանչ ազդեցությունը: Բոլորը ոտքի ելան՝ տեսնելով մի մարդու, որը հայ չէր, բայց երգում էր հայերեն, ինչը տեղի հայերի մեջ հպարտության զգացում արթնացրեց: Հենց այդ պահին որոշեցի աշխատել մի ամբողջական ձայնասկավառակի վրա, որի մեջ երգերը միայն հայերեն պիտի լինեին: Որքանով գիտեմ, ես միակ ամերիկացին եմ, ով հայերեն է երգում: Այս նախագծի վրա 3 տարի եմ աշխատել, քանի որ բավականին բարդ էր հայերեն չիմացող մարդու համար , սովորել հայերեն երգել: Նունիսկ շատ հայեր ինձ ասում էին՝ «անհնար է, հայերենը չափազանց բարդ է ամերիկացու համար և չես կարող երգն այնպես զգալ, ինչպես մենք՝ հայերս ենք զգում»: Սակայն երբ ինձ ասում են, որ որևէ բան անհնար է,  միտքս սկսում է աշխատել անհնարինը հնարավոր դարձնելու համար: Իմ ձայնասկավառակն անվանեցի «Ընտրությամբ հայ», քանի որ սրտում  հայ եմ:  Ձայնասկավառակի վրա իմ ազգանվանն ավելացրի «յան» վերջածանցը, որը հատուկ հայկական ազգանուններին:



Հայերն ու ամերիկացիները տարբեր են: Երբևէ մշակութային շոկ ապրե՞լ եք:



Առաջինը լեզուն էր, քանի որ, երբ առաջին անգամ Հայաստան եկա,  որևէ հայերեն բառ չգիտեի, և մարդիկ խոսում էին ինձ հետ , իսկ ես ոչինչ չէի հասկանում: Երկրորդ շոկը երկու երկրների կենսակերպերի տարբերությունն էր: Ես զարմացել էի, որ քաղաքի կենտրոնում կարելի էր ցանկացած տեղ ոտքով գնալ: Սիրեցի նաև այն, որ քաղաքում այդքան կյանք կար՝ հատկապես երեկոյան, երբ երգում էին Հանրապետության հրապարակի շատրվանները և բազմաթիվ մարդիկ զբոսնում էին, ժամանակ էին անցկացնում սրճարաններում, երաժշտություն էին լսում, երգում և պարում էին: Յուրաքանչյուր այցից հետո, ես ավելի ու ավելի եմ մտերմանում հայ ժողովրդի հետ:



Այս այցելությունը ո՞րերորդն է:







Սա իմ 13-րդ այցն է: Ես այևս ինձ զբոսաշրջիկ չեմ համարում, ես Դանիել Դեքերյանն եմ: Ամեն օր հայերեն բառեր եմ սովորում: Հայաստանում ավելի շատ ընկերներ ունեմ, քան աշխարհի ցանկացած այլ մասում՝ նույնիսկ ԱՄՆ-ում: Շատ եմ կապված Հայաստանի հետ:



Ո՞վքեր են քո սիրելի հայ կոմպոզիտորները:



Ես սիրում եմ Կոմիտասի երաժշտությունը, երգել եմ «Դլե  յամանը», սիրում եմ նաև Սայաթ-Նովային, Արամ Խաչատրյանին: Երգել եմ Սայաթ-Նովայի «Նազանի» երգը, որը ձայնասկավառակում  չկա: Եթե ևս մեկ հայալեզու ձայնասկավառակ ունենամ, անպայման կընդգրկեմ այն: Չեմ կարող չհիշատակել Արա Գևորգյանին, քանի որ նա ոչ միայն իմ ընկերն է, այլև մեծ կոմպոզիտոր:



Հայաստանի  դերը  Ձեր  կյանքում:



Հայաստանի  հետ իմ կապն առաջացել է երաժշտության միջոցով: Հայկական մշակույթի շատ տարրեր կան, որ ինձ  դուր են գալիս: Սակայն ամենաշատն ինձ գրավում է հայ մարդը, նրա սիրտը, նրանք շատ տաք ու բարի են ,  կիրթ են, ունեն հարուստ մշակույթ , գեղեցիկ լեզու, արվեստում, սպորտում և այլ բնագավառներում  տաղանդավոր են: Հայաստանն ունի շատ տեսարժան վայրեր՝ Արարատը, Գառնին, Գեղարդը , Սևանը: Ես եղել եմ այդ վայրերում, դրանք յուրահատուկ տեղ ունեն իմ սրտում: Երբեք չեմ հոգնում Հայաստան գալուց:



Առաջիկայի համար ի՞նչ ծրագրեր ունեք:



Այժմ ես զարգացնում եմ նոր նախագծեր Արա Գևորգյանի հետ: Աշխատում ենք 2015 թվականին համաշխարհային շրջագայության անելու վրա՝ ի հիշատակ Եղեռնի 100-րդ տարելիցի: Մենք պլանավորում ենք հավաքել 15 երգիչ ամբողջ աշխարհից, ովքեր իրենց երգով կխոսեն Ցեղասպանության մասին : Մենք նաև նոր երգ ունենք՝ աշխարհում խաղաղության մասին: Նաև պլանավորում եմ համագործակցել հայ երգիչների և  երաժիշտների հետ: Ես շատ ոգևորված եմ, բայց դեռ որևէ որոշակի բան ասել չեմ կարող, քանի որ դեռ աշխատում ենք այդ գործերի վրա: Աշնանը պատրաստվում եմ բարեգործական համերգով հանդես գալ Երևանում, Գյումրիում և Վանաձորում՝ կարիքավոր մարդկանց  օգնելու համար:



Սեդա Ստեփանյան