Ով նման բան արեց, խաչ է քաշելու իր քաղաքական կարիերայի վրա

Ընտրական նոր օրենսգրքի նախագիծը դժգոհություն է հարուցել ոչ միայն ընդդիմադիր շրջանակներում, այլեւ իշխանության ներսում։ Բանն այն է, որ ռեյտինգային քվեարկությունը բացի նրանից, որ հակասում է նոր Սահմանադրությամբ ամրագրված խորհրդարանական համակարգին ու ամբողջովին համամասնական ընտրակարգին, այլեւ ռիսկեր է պարունակում։ Քանի որ այլ ուժերի ներկայացուցիչների համար երկրորդական է լինելու, թե, ասենք, ՀՀԿ-ի ռեյտինգային ցուցակից կոնկրետ ում են ձայն տվել քաղաքացիները, ուստի չի բացառվում, որ նրանք անուշադրության մատնեն, թե քվեաթերթիկի հետեւում ռեյտինգային ցանկից ում օգտին է ընտրողը քվեարկել։ Իսկ կուսակցությունները տեղամասերում միայն մեկ վստահված անձ են ունենալու. ում է պաշտպանելու այդ մեկ անձը ռեյտինգայիններից, որոնք առնվազն 5, առավելագույնը 23 հոգի են լինելու։ Այս եւ այլ հարցերի մասին զրուցեցինք ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար Վահրամ Բաղդասարյանի հետ։

- Պարոն Բաղդասարյան, նոր ԸՕ նախագծի հրապարակումից հետո պարզ դարձավ, որ ընդդիմադիրների սկզբունքային առաջարկները՝ ընտրությունների վերահսկման հետ կապված, չեն ընդգրկվել, խոսքը քվեարկածների ցուցակների հրապարակման, տեղամասերում տեսախցիկների տեղադրման, մատնահետքի կիրառման եւ այլնի մասին է, ավելին՝ ԸՕ նախագծի ռեյտինգային քվեարկության մոդելը, ըստ պնդումների, հակասության մեջ է մտնում նոր Սահմանադրության հետ։

- Ես կարծում եմ, որ ինչպիսի նախագիծ էլ ներկայացվեր, միեւնույն է՝ ընդդիմադիր գործիչներն ինչ-որ պատճառաբանություններ կգտնեին՝ ասելու, որ վատ նախագիծ է, որովհետեւ իրենք ուսումնասիրում են իրենց հնարավորությունը եւ գիտեն, որ ոչ միայն հնարավորություն չունեն մեծամասնություն ունենալու հաջորդ ընտրություններին, այլ, առհասարակ, խորհրդարան մտնելու։ Այդ պատճառով էլ իրենց մնում է մրոտել, դրականը չտեսնել ու միայն բացասական բաների մասին խոսել։

Ինչ վերաբերում է քվեարկածների ցուցակների հրապարակմանը, պետք է կրկին հիշեցնեմ ժամանակին Սահմանադրական դատարանի հստակ որոշումը։ Ի՞նչ է լինում, երբ մենք ցուցակները հրապարակում ենք, մենք հնարավորություն ենք տալիս ոչ միայն իշխանությանը, այլեւ ընդդիմադիրներին հաշվեհարդար տեսնելու այն բոլոր քաղաքացիների նկատմամբ, որոնք որոշելու են չմասնակցել ընտրություններին։

Պատկերացնո՞ւմ եք՝ որեւէ պետական կառույցի աշխատող նման դեպքում ինչ վիճակում կհայտնվի, երբ ղեկավարը կտեսնի, որ նա չի մասնակցել։ Դրա փոխարեն ի՞նչ ենք առաջարկում մենք, ընտրություններից հետո վստահված անձը ցանկացած տեղամասում կարող է պահանջել, որ ցուցակները տրամադրեն իրեն, բայց չի կարող տեսանկարահանել, որպեսզի պատմությունը չկրկնվի։ Երբ վստահված անձը հայտնաբերում է, որ իր նշումները չեն համապատասխանում, եւ կան բացահայտ խախտումներ, դիմում է դատարան՝ տրցակները բացելու։ Այսինքն՝ եթե նկատում եք, մենք տալիս ենք բոլոր հնարավորությունները եւ ասում, որ եթե վստահված անձինք քիչ են, մենք պատրաստ ենք նաեւ դիտորդներին տալ այդ հնարավորությունը։ Մինչդեռ դուք պատկերացնո՞ւմ եք՝ ցուցակները փակցնում ենք, եւ այս ֆեյսբուքյան էջերը պարզապես խլրտոց մտցնելու, խառնելու, քայքայելու համար կգրեն՝ սրանք քաղաքում չեն եղել, անձնագրով չեն եղել, կամ էլ կարող են սադրել, նախապես պլանավորել ու կեղծ ստորագրություն դնել ցուցակի իրենց անվան դիմաց ու հետո հայտարարել, թե չեն մասնակցել։ Այսպես կարող են ընտրություններից հետո ստվեր գցել ընտրությունների վրա։

- Պարոն Բաղդասարյան, վերահսկողության մեխանիզմներից է նաեւ մատնահետքով գրանցվելու տարբերակը, ի՞նչը կկանխի կրկնաքվեարկությունը, սա նույնպես տեղ չի գտել նախագծում։

- Մենք համաձայն ենք ընդդիմության առաջարկի հետ, որ միայն id քարտերով իրականացվի, մատնահետքերով եւ այլն, բայց պետք է հաշվարկել տեխնիկական հնարավորությունները, ֆինանսական խնդիրները, որ կարողանանք մինչեւ ընտրությունները կազմակերպել եւ մատնահետքեր ապահովել, դա մոտ 7-8 մլն.-ի ծախս կառաջացնի։ Միանշանակ համաձայն ենք նաեւ, որ ընտրատեղամասերում տեսախցիկներ դրվեն, եթե ներկայացնեն առաջարկություն ու ֆինանսական պայմանները բավարարեն։

- Ընդդիմադիրները բարձրաձայնում են, որ վստահություն չկա, չկան երաշխիքներ, թե ովքեր են վերահսկելու էլեկտրոնային սիստեմը, որպեսզի բացառվի մարդկային գործոնը եւ թույլ չտրվի, որպեսզի նույն անձնագրով հնարավոր լինի շատ անգամներ գրանցվել։

- Երբ հայտնի կլինի, թե որ կազմակերպությունն է իրականացնելու այդ համակարգը, կարող ենք բանակցել, որպեսզի այդ գործընթացին ներկա լինեն նաեւ տարբեր քաղաքական ուժի ներկայացուցիչներ։

- Համաձա՞յն չեք այն տեսակետի հետ, որ, մեծ հաշվով, իշխանությունը չհրաժարվեց մեծամասնական ընտրակարգից, եւ այժմ այն ռեյտինգային քվեարկության մեխանիզմով է իրագործվելու։ Չե՞ք կարծում, որ հակասություն կա Սահմանադրության հետ։

- Ոչ։ Եթե մենք չունենք ստորին եւ վերին պալատներ, ունենալու դեպքում կարող է նման խնդիր առաջ գար։ Իսկ ո՞վ պետք է պաշտպանի մեր քաղաքացիներին այս իրավիճակում, որտեղ կան խնդիրներ... կարողանանք ապահովել չինովնիկ-շարքային քաղաքացի կապը։ Մեր տարածքները ներկայացնող մարդիկ են պետք։ Իսկ չե՞ք կարծում, որ այդ ժամանակ կարող ենք ունենալ միայն Երեւանի պառլամենտ։ Համաձայն չեմ, որ մեծամասնականի տարրեր է պարունակում։ Ընդդիմադիրները բոլորն այս սկզբունքին համաձայն էին, այդ ի՞նչ եղավ, որ հիմա ձվի մեջ մազ են որոնում։

- Պարոն Բաղդասարյան, ընդդիմադիրներն արդարացիորեն պնդում են, որ եթե չլինեն այդ ռեյտինգային ցուցակները, եւ գործի մաքուր համամասնական համակարգը, իշխանությունը շանս չի ունենա, որովհետեւ այդ օլիգարխների, գործարարների ու հեղինակությունների շնորհիվ են ձայն տալու ձեր ցուցակին։

- Շատ ներողություն, եթե հանրությունը վստահում է այդ մարդկանց, մենք չենք կարող նրանց դեմն առնել, ցանկացած ամենազարգացած երկիրը կարո՞ղ եք ցույց տալ, որտեղ չկան օլիգարխները, մյուսները, ԱՄՆ-ում ովքե՞ր են դառնում պատգամավորներ, իհարկե, հարուստ մարդիկ, դուք նայեք աշխարհի փորձը։ Այլ խնդիր է, որ ժողովուրդն է ասում՝ դու գործ չունես, մի գնա պառլամենտ։ Ընդդիմությունն ասում է՝ 70-80 տոկոսը դժգոհ է իշխանությունից, թող օգտագործեն այդ ռեսուրսը։

- Բայց եթե նույն այդ օլիգարխները կրկին պայքարի մեջ են լինելու, արդեն անհավասար պայքար է մղվելու։

- Մենք ասում ենք, որ որեւէ լծակ չի օգտագործվելու, եւ մենք անցկացնելու ենք մաքուր եւ փայլուն ընտրություններ։ Ինչո՞ւ մենք իրենց պիտի հավատանք, իրենք մեզ՝ ոչ։ Մենք աշխատելու ենք հնարավորինս մեր ցուցակները քաղաքականացված անձանցով ձեւավորել, բայց դա չի նշանակում, որ մենք կարող ենք արգելք հանդիսանալ տվյալ մարդկանց։

- Ի դեպ, չե՞ք կարծում, որ ռեյտինգային քվեարկությունը կարող է ներկուսակցական թշնամանք առաջացնել, եւ չե՞ք տեսնում ռիսկեր, որ այդ ցուցակի ամենաազդեցիկը կարող է փոխհամաձայնություն ձեռք բերել տեղամասի՝ օրենքով սահմանված իր կուսակցության միակ վստահված անձի հետ եւ իր օգտին հաշվարկ ապահովել, չէ որ բոլորի ուշադրությունը նախեւառաջ ոչ թե անձերն են լինելու, այլ ուժերը, իսկ նոր ԸՕ-ով սահմանված գունավոր քվեաթերթիկների փաստը կնպաստի, որ այլեւս քվեաթերթիկները մանրազնին չստուգեն։

- Երանի նմանատիպ երեւույթ նկատվի, եւ լինի մի բողոքարկում, որը կբացահայտի՝ իմացեք, որ տվյալ անձը խաչ է քաշելու իր քաղաքական կարիերայի վրա մեր կուսակցության շրջանակներում։ Ես չեմ կարծում, որ այդքան հանձնաժողովականների աչքի առջեւ նման բան տեղի կունենա։ Ի վերջո, նաեւ ցանկացած մեկը գիտի, թե տվյալ ընտրատարածքում ինքն ինչ հնարավորություն ունի, եւ պատկերացնո՞ւմ եք, որ ղեկավարությունն իմանա, որ իր կուսակցի հանդեպ նման բան է արվել։

- Ի դեպ, չե՞ք վախենում, որ քվեաթերթիկների գունավորման հանգամանքը կարող է արդյունավետ հակաքարոզչական էֆեկտ գրանցել, ընտրություններից առաջ շահագրգիռ խմբեր իշխանության «գույնը» հակաքարոզեն։

- Միայն քվեաթերթիկի գույնո՞վ պետք է հակաքարոզչություն անեն, դա, ի դեպ, ընդդիմության ցանկությունն է եղել, իրենց առաջարկները, որը կնպաստի չխառնել քվեաթերթիկները։ Այն ժամանակ քառյակն է, կարծեմ, առաջարկել։

- Իսկ ձայների հաշվարկն ինչպե՞ս է լինելու՝ ԸՕ-ն 50/50 համամասնություն է սահմանում, բայց ընտրատարածքներում ռեյտինգային ցուցակների վրա դա ինչպե՞ս է կիրառվելու։

- Կենտ թվի դեպքում զույգ մասն անցնում է քաղաքական, կենտը՝ տարածքային ցուցակին։ Իսկ ընտրատարածքի դեպքում՝ հետեւյալ կերպ. մեկ ընտրատարածքի կուսակցության հավաքած ձայները բազմապատկվում է պատգամավորների թվով, բաժանվում է ամբողջ հանրապետության մասշտաբով հավաքված ձայների վրա, արդեն երեւում է, թե որ տարածքից քանի պատգամավոր է անցնում։