Դոկտորներ և պրոֆեսորներ՝ որքան ասես, իսկ տնտեսություն՝ ավա՜ղ

Դոկտորներ և պրոֆեսորներ՝ որքան ասես, իսկ տնտեսություն՝ ավա՜ղ

ՀՊՏՀ ռեկտորի պաշտոնակատար, կառավարման մասնագետ Ռուբեն Հայրապետյանն ընդամենը 32 տարեկան է: 22 տարեկանում պաշտպանել է թեկնածուական, իսկ 28-ում՝ դոկտորական ատենախոսությունները: Տիրապետում է ռուսերեն, անգլերեն, իտալերեն լեզուներին: Ի՞նչ է մտածում, ինչպե՞ս է մտածում երիտասարդ գիտնականը:

-  Ձեզ դո՞ւր է գալիս ռեկտորի աթոռը: 

- Ես ինձ ավելի շատ պատկերացնում եմ որպես մի պաշտոնյայի, ով ունի կոնկրետ առաքելություն:

- Ռեկտորի հայացքով եթե նայեք՝  ի՞նչն է Ձեզ դուր գալիս համալսարանում եւ ի՞նչը՝ ոչ:

- Ինձ դուր են գալիս հսկայական ներուժ ունեցող մեր ուսանողները: Դուր չեն գալիս որոշ դասախոսների ուսուցանման ժամանակավրեպ մեթոդները, որոշ  պաշտոնյաների կրավորականությունը:

- Դուք մի փոքր չե՞ք «շտապել» դոկտորականը պաշտպանելու հարցում, ինչը չի վերաբերում ամուսնությանը...

- Երեւի, խառնվածքս «անտանելի» է…

- Խնդրում եմ, հակիրճ ներկայացրեք՝ ո՞վ է Ռուբեն Հայրապետյանը:

- Շատ դժվար հարց է: Մարդ, ով փորձում է անել ամեն ինչ, որ իր ներուժն օգտագործի ի նպաստ եւ հօգուտ հասարակության:

- Յուրաքանչյուր ռեկտոր յուրովի է պատկերացնում ուսուցում ասվածը: Դուք ի՞նչ նորություններ եք բերել Ձեզ հետ: 

- Մեր ուսումնական գործընթացն աստիճանաբար դառնալու է ավելի գործնական՝ գիտական հետազոտությունների շեշտադրումով: Նախատեսում ենք ձեռնարկատիրության զարգացման կենտրոնի ստեղծում, ինչը յուրահատուկ լաբորատորիա է դառնալու մեր ուսանողների համար: 

- Ձեզ չի՞ անհանգստացնում ուսանողների քմահաճ մասնակցությունը դասերին: Նույնիսկ ԱՄՆ կրթարաններում շատ խիստ է դրված այս հարցը: Իսկ բացակայողների համար կա հեռակա ուսուցում ասվածը:

- Այդ խնդիրը եղել է եւ մնում է օրակարգում: Բարձրացնելով որակը, ներգրավելով ավելի լավ մասնագետների՝ մենք կարող ենք հասնել այնպիսի մի իրավիճակի, երբ ուսանողներն իրենք ամեն ինչ կանեն՝ չբացակայելու համար:

- Այսինքն՝ մոտեցումը պետք է հայեցողակա՞ն լինի:

- Ոչ, իհարկե, ուսանողը պետք է գիտակցի, որ իրավունքներից զատ, ունի նաեւ պարտականություններ: Այն ուսանողները, ովքեր չեն ուզում սովորել, դուրս են մնալու համալսարանից: Եվ վերջին քննաշրջանն էլ իմ ասածի վառ դրսեւորումն է: 100-ից ավելի ուսանողներ դուրս մնացին՝ քննությանը պատրաստ չլինելու պատճառով: 

- Ֆիզկուլտուրայի դասերը շաբաթական ընդամենը մեկ անգամ են, բայց...

- Բացակայելը պարզապես անթույլատրելի է:

- Այս ընթացքում, անշուշտ, հասցրել եք արմատախիլ անել կոռուպցիան եւ հովանավորչությունը:

- Ձեր հարցի մեջ թերահավատ-հեգնական երանգ նկատեցի: Հավատացեք, ամեն ինչ արվում է դրանք բացառելու ուղղությամբ:

- Դուք, ի տարբերություն նախորդի, ազա՞տ եք Ձեր գործառույթներում:

- Այս պահին ես իմ լիազորությունների շրջանակում ունեմ 100 տոկոսանոց ազատություն:

- Պաշտոնյաների հիմնական թերությունը, իմ կարծիքով, դիմացինին չլսելը, ավելին՝ չհասկանալն է: Դուք լսո՞ւմ եք մարդկանց:

- Ես աշխատում եմ այդ ուղղությամբ եւ նույնիսկ մասնագիտական գրքեր կարդում:

- Մարդկային ո՞ր տեսակն է Ձեզ ավելի հեգեհարազատ:

- Արդար տեսակը:

- Ձեր նշանակման մի քանի ամիսների ընթացքում քծնողների, շողոքորթների պակաս զգացվե՞լ է: Չեմ հավատա, եթե ասեք, որ նման փորձեր չեն եղել:

- Կարճ ասեմ՝ ինձ համար անընդունելի երեւույթ է:

- Ես չեմ տեսել մի պաշտոնյայի (չէ, որ լավ մտածեմ, կհիշեմ), որ պարզապես արգելի դա:

 - Եթե չեք տեսել այդպիսի պաշտոնյայի, ապա հենց հիմա տեսնում եք: Ես արգելում եմ:

- Կարծեմ Բեռնարդ Շոուն է ասել. «Դուք ինձ փրկեք փառասիրությունից, մնացած արատներից ես ինքս կազատվեմ»: Դուք փառասե՞ր եք: 

- Փառասիրությունը մարդուն բնորոշ թերություն է, եւ չեմ բացառում, որ դրա որոշակի չափաբաժին իմ մեջ էլ լինի, բայց ես փորձում եմ ձերբազատվել դրանից:

- Կարողանո՞ւմ եք ներողություն խնդրել:

- Կարծում եմ՝ այո, եթե գիտակցում եմ սխալս: Հարցն այն է, թե ես որքանով եմ կարողանում սխալս գիտակցել:

- Վերջին անգամ ե՞րբ եք կռիվ արել եւ ի՞նչ առիթով:

- Ես իմ բնավորությամբ կռվարար չեմ, վերջին ֆիզիկական կռիվն ուսանողական տարիներից հետո չի եղել: 

- Եվ ի՞նչ առիթով եք կռվել:

- Չէ, աղջկա առիթով չի եղել  (ժպտում է):

- Խմելու հարցում երբեւէ չափն անցե՞լ եք: Խմածները, որպես կանոն, շատախոսում են: 

- Ես լռում եմ:

- Դուք, Ձեր կարծիքով, շրջապատի համար հետաքրքի՞ր մարդ եք:

- Լավ հարցեր եք տալիս: Ասեմ, որ իմ մասին երկու կարծիքն էլ լսել եմ՝ ե՛ւ որ հետաքրքիր եմ, ե՛ւ որ անհետաքրքիր եմ:

- Քաղաքականությունն ի՞նչ տեղ ունի Ձեր կյանքում:

- Այս պահին՝ զրո:

- Ուրեմն  քաղաքականությունը կզբաղվի Ձեզնով: 

- Քաղաքականությամբ պետք է զբաղվեն  պրոֆեսիոնալները: 

- Քաղաքականության շնորհիվ չէ՞, որ Դուք եկել եք ռեկտորի պաշտոնակատարի պաշտոնին:

- Նոր իշխանական ուժի համար ես՝ որպես ապաքաղաքական անձ, համարվել եմ ընդունելի թեկնածու՝ տվյալ բուհի ռեկտորի պաշտոնակատարի համար: 

- Այսինքն, Դուք «Իմ քայլը» թիմից չե՞ք:

- Ես ընդամենը մասնագետ եմ, ում կարողություններն այս ուժը գնահատել է՝ ի տարբերություն նախորդի:

- Պարոն Հայրապետյան, զավեշտալի չէ՞, որ ամեն տարի 100-ավոր տնտեսագետներ եւ կառավարիչներ են պատրաստվում հանրապետությունում, ունենք 100-ավոր դոկտորներ եւ պրոֆեսորներ, իսկ տնտեսություն՝ ավա՜ղ:

- Բնականաբար, այստեղ կա մեծ շեղում, որը վերացնելը եւ աշխատաշուկայի պահանջներին համապատասխանեցնելը հենց իմ խնդիրներից մեկն է:

- Հարցն ուրիշ կերպ ձեւակերպեմ․ կարծես թե տաղանդավոր մասնագետների պակաս չունենք, ունենք նաեւ հզոր սփյուռք, ինչո՞ւ չենք կարողանում երկիրը ոտքի կանգնեցնել: 

- Տնտեսությունն արագ զարգացնել հնարավոր չէ: Այն մեծ համակարգ է եւ ենթադրում է երկարաժամկետ ռազմավարական լուծումներ: Ի՞նչ անել: Մենք այս պահին զբաղված ենք տնտեսության զարգացման երկարաժամկետ հիմքերը դնելու հարցով: 

- Ես միշտ մտածում եմ՝ այս թզաչափ երկիրը զարգացնելու համար կարծես թե տաղանդավոր, հանճարեղ գլուխ էլ պետք չէ:

- Մենք գիտությունը, կրթությունը զարգացնելու փոխարեն 30 տարի կոռուպցիա ենք զարգացրել: Դա է պատճառը, որ հիմա այսքան դժվարին մեկնարկային վիճակում ենք: Եվ, հետեւաբար, 30 տարվա քայքայված տնտեսությունը վերականգնելն արագ չի լինելու: 

- Երբեւէ եղե՞լ է, որ ինքներդ Ձեզ ասեք՝ էս ինչքա՜ն շատ բան չգիտեմ, ի՜նչ ամոթ է:

- Եղել են այդպիսի դեպքեր, հատկապես՝ կապված կոնկրետ ոլորտների հետ, որտեղ ամաչել եմ, որ ունեմ սահմանափակ գիտելիքներ:

- Ամբիոնի վարիչներ, դեկաններ կան, որ 30-40 տարի պաշտոնավարել են (փորձված միջոցներով փակելով շնորհալիների ճանապարհը), նույնիսկ հպարտանում են դրանով: Կոչումների, պարգեւների համար, ինչպես ասում են, խելքներն իրենցը չէ, իսկ նվիրյալ դասախոսները միշտ մնացել են ստվերում: 

- Բնականաբար, դա ընդունելի չէ: Կարող են լինել բացառիկ դեպքեր, երբ մենք գործ ունենք այնպիսի գերտաղանդավոր մարդու հետ, ում երկար պաշտոնավարելը միայն խթան կարող է լինել գիտության եւ շրջապատի համար: Բայց ընդհանուր օրինաչափությունը հուշում է, որ մարդը, չափազանց երկար զբաղեցնելով նույն պաշտոնը, լճանում է: 

- Ինչպե՞ս եք վերաբերվում ուսխորհուրդներին:

- Գաղափարը լավն է եւ նույնիսկ՝ անհրաժեշտություն: Պարզապես վերջին տարիներին քաղաքական տարբեր ուժեր այնքան են փչացրել համակարգը, որ անգամ այդ բառը լսելիս բացասական ասոցիացիաներ են առաջանում: Եթե ուսանողության շահերից բացի ուսխորհուրդը ներկայացրեց ինչ-որ մի ուժի կամ խմբավորման շահ, ապա նմանատիպ ուսխորհուրդը պետք է միանգամից ցրել:

- Ֆիզկուլտուրան եւ սպորտն ի՞նչ տեղ ունեն Ձեր կյանքում:

- Շատ մեծ, հատկապես՝ ֆուտբոլը եւ լողը:

- Առողջ ապրելակերպի Ձեր պատկերացումը:

- Առողջ ինտելեկտ, առողջ հոգեբանություն, ներքին աշխարհ եւ առողջ մարմին:

- Չզարմանաք, ըստ բուժհետազոտությունների արդյունքների՝ համալսարանի ուսանողության մոտ 70 տոկոսն ունի այս կամ այն հիվանդությունը: Ուսանողների մեծ մասը չունի ֆիզկուլտուրային պարզագույն կարողություններ: Չե՞ք կարծում, որ մեզանում անուշադրության է մատնված ֆիզիկական դաստիարակության հարցը:

- Ինձ համար շատ ցավալի հարց եք տալիս: Ընդունված է, որ պաշտոնյան պետք է կլորիկ փոր ունենա: Պետք է հասկանալ, որ ֆիզիկական վատ վիճակն ամոթալի է:

- Ասում են՝ անհատի թեւերից մեկը մտավորն է, մյուսը՝ ֆիզիկականը, եւ առանց դրանցից մեկի մարդը չի կարող «թռչել»: 

- Համամիտ եմ:

- Ներեցեք, փոքր-ինչ աննրբանկատ հարց: Կուզեի՞ք անդրադառնալ համացանցում Ձեզ վերաբերող աղմկահարույց խոսակցություններին:

- Իհարկե՝ չեմ ուզենա, որովհետեւ ինչքան շատ խոսեմ, այնքան ջուր է վերցնելու…

- Վերջում․ ես Ձեզ չեմ տա եթերում կրկնվող «Եթե Աստծո հետ հանդիպեիք, ի՞նչ կասեիք» անհեթեթ-«խորհրդավոր» հարցը, այլ թե՝ պաշտոնավարումից հետո Ձեզ հիշելո՞ւ են եւ ինչո՞վ են հիշելու:

- Ես աշխատում եմ ուժերիս գերլարումով, որպեսզի համալսարանն իրական օգուտ տա պետությանը: Եվ եթե կարողանամ հասնել դրան, եւ այդպես ինձ հիշեն, շատ գոհ կլինեմ:

- Դուք լրիվ անկե՞ղծ էիք Ձեր պատասխաններում:

- Ես սիրով եւ մեծ անկեղծությամբ եմ պատասխանել հարցերին:

- Ինչպիսի՞ն էր հարցազրույցը՝ Ձեր կարծիքով:

- Շատ հետաքրքիր, նույնիսկ ինձ համար անսպասելի, որովհետեւ լրիվ այլ ձեւաչափ էի պատկերացնում, բայց շատ հաճելի էր:

- Grazie, signor.

- Grazie, anche tu.

- Իմ «կաղ» իտալերենը հավանեցի՞ք:

- Շա՜տ (լիաթոք ծիծաղում է):

ՀԳ. Մեր ողջ զրույցի ընթացքում զգում էի ԵՊՀ նախկին ռեկտոր Ս. Համբարձումյանի առնական ու իմաստուն, ինչ-որ տեղ՝ խստաշունչ ներկայությունը: Նրա թերահավատ հայացքն ասում էր՝ գիտության «գրանիտը կրծած» ղեկավարը չափից ավելի երիտասարդ չէ՞ տաճար տանող ճանապարհը գտնելու համար...

- Ձեր օրերում,- մտովի ասացի ես,- նման «կալիբրի» պաշտոնյան ջինսե տաբատով, իհարկե, չէր երեւա հասարակությանը, ուսանողի հետ հրմշտելով ֆուտբոլ չէր խաղա ու «անհարիր» այլ բաներ իրեն թույլ չէր տա (երեւի սա է ժամանակակից ասվածը, իսկ բովանդակությունը պետք է փնտրել խորքում):

Բայց ինձ դուր են գալիս այս «տարօրինակությունները», եւ ուզում եմ հավատալ, որ նրա եւ նման «խենթերի» հավակնոտ ու համարձակ մտահղացումների բերքն առատ ու համով է լինելու:

Սիմոն ՀԱԿՈԲՅԱՆ
ՀՀ ժուռնալիստների միության անդամ