Մարդու «կյանքը» մահից հետո ավելի արժեքավոր է դառնում, քան կենդանության օրոք

Մոտ 7 ամիս առաջ Բնակչության հատուկ սպասարկման ՀՈԱԿ-ի՝ այսպես կոչված, «թաղման բյուրոյի» պետ նշանակված Արման Իսկանդարյանը փորձում է կամաց-կամաց ազատվել արատավոր բարքերից։

Նրա խոսքով՝ վերջին ամիսներին իրեն հաջողվել է ավելացնել հիմնարկի բյուջեի մուտքերը, 60 տոկոսով աշխատավարձ բարձրացնել, բնակչությանն ու աշխատակիցներին էլ սովորեցնել, որ այլեւս հին մեթոդներով հողհատկացումներ չեն լինելու, երբ ապօրինի ճանապարհով սահմանվածից ավելի տարածք էին վաճառում՝ հսկայական դամբարաններ կառուցելու համար։

«Նախեւառաջ եկեք «թաղման բյուրո» ժողովրդական լեզվով ասվածը կոչենք իր իսկական անունով՝ Բնակչության հատուկ սպասարկման ՀՈԱԿ։ Այս ՀՈԱԿ-ի տնօրենի պաշտոնը ստանձնելուց հետո տարբեր խնդիրների հետ ենք առնչվել, որոնք կապված էին առհասարակ մեր ազգի եւ ոչ միայն մեր ազգի մեջ ընդունված թաղման մշակույթի հետ։ Մարդկանց համար, կարելի է ասել, իրենց հարազատի «կյանքը» մահից հետո ավելի արժեքավոր ու ճոխ է դառնում, քան կենդանության օրոք։ Ըստ իս, մարդուն պետք է հարգել կենդանության օրոք, մահից հետո մենք մեր հարազատներին պարտավոր ենք հիշել։ Բայց գերեզմանը դարձնել դամբարան․․․ պաշտոնի բերումով ականջիս շատ է հասնում, որ մարդիկ նույնիսկ վարկեր են վերցնում, որ իրենց հարազատի գերեզմանը սարքեն թանկարժեք քարերով, որը, անկեղծ ասած, ինձ համար այդքան էլ հասկանալի չէ»,- ասաց Արման Իսկանդարյանը։

- Հիմա Ձեզ հաջողվելո՞ւ է փոխել այդ մշակույթը, որ մարդիկ իրենց հարազատի համար դամբարան չկառուցեն։

- Չեմ կարծում, որ ինձ կհաջողվի, բայց շատ բաների սկիզբը մենք արդեն դրել ենք։ Մենք այս պահին մշակում ենք օրենսդրական փոփոխությունների նախագիծ, որը վերջնական տեսքի բերելուց հետո կներկայացնենք Ազգային ժողով։ Մենք ուզում ենք հուղարկավորության կուլտուրան փոխել, որ նախ գերեզմանատունը դառնա, այսպես ասած, այգի։ Զարգացած երկրներում ինչպե՞ս են լինում գերեզմանատները՝ ստանդարտ, մի չափի, մի ձեւի գերեզմաններ են, որտեղ մարդիկ գնում-ման են գալիս, իսկ մեզ մոտ մենք մենթալիտետային բազմաթիվ խնդիրներ ունենք, օրենսդրական խնդիրներ ունենք, որոնք հրատապ լուծում են պահանջում։

- Երեւանի գերեզմանատներում շա՞տ են գերեզմանները, որոնք օրենքի խախտումով սահմանվածից ավելի տարածք են զբաղեցնում։

- Բազմաթիվ են, շատ-շատ։ Եվ ասեմ՝ դա ինչից է գալիս․ Խորհրդային Հայաստանում երեւի թե օրենսգիրքը հստակ մշակված չէր, հիմա, օրինակ, գյուղական համայնքներում՝ Չորրորդ գյուղի գերեզմանատանը, Շահումյանի հատվածում կան այնպիսի խնդիրներ, որոնք նույնիսկ օրենքը թույլ չի տալիս էդ խնդիրը լուծենք։ Մենք գյուղական տարածքներում գերեզմաններ ունենք, որոնց չափերը, ասենք, 10-ը 10-ի վրա են, 14-ը 10-ի վրա։ Ունենք նաեւ կենտրոնական եւ այլ գերեզմանատներում բազմաթիվ գերեզմանատեղեր, որոնք օրենքով սահմանված չափերից երկու, երեք, նույնիսկ չորս անգամ ավելի մեծ են։

- Տարեկան մոտավորապես որքա՞ն հողհատկացում է լինում Երեւանում՝ գերեզմանի համար, եւ եթե այս տեմպերով շարունակվի, մենք հողի խնդիր ենք ունենալու, ինչպե՞ս եք պատկերացնում լուծումը, որ 10 տարի հետո, դիցուք, կարողանաք մարդկանց հող հատկացնել։

- 50 տարվա մեջ մոտավորապես 100 հեկտար հողհատկացում է եղել, եւ եթե էսպես շարունակվի, ինչպես հիմա է օրենքով նախատեսված, եւ եթե մարդկանց տրամադրվեն առավելագույն չափի տեղեր, մոտավորապես ստացվում է տարեկան 10-15 հեկտար տարածք։ Երեւանի համար դա բավականին մեծ խնդիր է։ Հիմա մենք Երեւանի տարածքում ունենք 530 հեկտար գրանցված գերեզմանատուն եւ ունենք դեռեւս չօգտագործված 56 հեկտար գերեզմանային նշանակության հող Աջափնյակի տարածքում, նաեւ Շահումյանի հատվածում՝ մոտ 10 հեկտար։

- Իսկ կա՞ն տարածքներ, որտեղ մոտ 50-100 տարի առաջվա գերեզմաններ են, եւ հիմա դրանք փաստացի անտեր են, հնարավո՞ր է, որ նորից օգտագործվեն նոր հուղարկավորությունների համար։

- Տեսեք, հուղարկավորությունների եւ դիակիզարանների մասին ՀՀ օրենքի համաձայն՝ գերեզմանատները հատուկ պահպանվող եւ հուշարձանային տարածքներ են, որոնք ենթակա չեն քանդման առհասարակ։ Ունենք, իհարկե, այդպիսի տարածք, մոտ 4-5 հեկտար կետրոնական կամ, այսպես կոչված, Թոխմախի գերեզմանատանն ունենք նման տարածք, յուրաքանչյուր գերեզմանատանն ունենք այդպիսի տարածքներ, որոնց չափերը ընդհանուր կարող են կազմել 20-25 հեկտար։ Դրանք 40, 50 տարի անխնամ մնացած գերեզմանատեղեր են, որոնց հետ կապված, սակայն, մենք որեւէ գործառույթ չունենք, եւ օրենքը նույնպես թույլ չի տալիս մեզ այդ հատվածներում հատկացումներ անել։

- Իսկ Դուք՝ անձամբ, մտադրություն ունե՞ք այդ օրենքի փոփոխություն անել եւ նշված տարածքներն օգտագործել։

- Օբյեկտիվ լինելու համար ասեմ, որ մտադրություն ունեմ, բայց կարծիքները չափազանց սուբյեկտիվ են։ Յուրաքանչյուր ոք ունի իր մոտեցումն այս հարցում, եւ պատկերացնո՞ւմ եք, մի օր, երբ օրենքը մշակենք, ներկայացնենք, մարդիկ կլինեն, որոնք ուղղակի չեն հասկանա մեր արածի բուն նպատակը։

- Պարոն Իսկանդարյան, եթե չեմ սխալվում՝ Ձեզնից առաջ այս ոլորտը ղեկավարում էին Թոխմախի Մհերի մերձավորները, նկատեցի, որ նույնիսկ Ձեր ծառայողական մեքենայի համարներն են Թոխմախի Մհերի մեքենաների համարների նմանությամբ։ Ասում են՝ լուրջ փողեր էին շրջանառվում հողհատկացումների ժամանակ, գերեզմանատների վարիչները մեծահարուստներ էին եւ այլն։ Դուք ինչ-որ չարաշահումներ հայտնաբերե՞լ եք։

- Ես կարող եմ ասել միայն, որ իմ պաշտոնը ստանձնելուց հետո Երեւանի քաղաքապետարանի վերահսկողության վարչությունն իրականացրել է ուսումնասիրություններ եւ ուսումնասիրությունների արդյունքները փոխանցել է Քննչական կոմիտեին, որը վարույթ է իրականացնում։ Վարույթը դեռ չի ավարտվել։ Ես չեմ կարող ասել՝ ինչ է եղել, ինչ չի եղել, ես հստակ սահմանագիծը գծել եմ՝ ինձնից առաջ ինչ է եղել, ինձնից հետո ինչ է լինելու։ Քննչական կոմիտեն կքննի գործը, արդյունքները պարզ կլինեն բոլորիս։