Բա չասե՞ս. թուրք, դու ես սկսել պատերազմը, Կոլցո օպերացիան, Սումգայիթը, հիմա Վագիֆին ինչո՞ւ ես մեղադրում

Հարցազրույց հայտնի փաստաբան, իրավապաշտպան Լևոն Բաղդասարյանի հետ

 - Հետևում ենք Բաքվում տեղի ունեցող դատավարություններին, օրինակ, Վագիֆ Խաչատրյանի դատավարությանը։ Նրա դեմ ադրբեջանցիներ են ցուցմունք տալիս, թե Մեշալի գյուղում ադրբեջանցիներին 92 թվականին սպանելու, խոշտանգելու մասնակիցներից է: Մարդը հարցնում է իր դեմ ցուցմունք տվողներին` ինձ տեսե՞լ եք ադրբեջանցիներին ծեծելուց, սպանելուց, տանջելուց և չկա մեկը, որ ասի՝ այո, ես տեսել եմ։ Իրավապաշտպանները, փաստաբանները բազմաթիվ խախտումներ են արձանագրում այդ դատավարությունում, բայց բոլորս գիտակցում ենք, որ հայ մարդիկ Բաքվի դատարանում անպաշտպան են։ Ի՞նչ կարելի է անել նրանց պաշտպանելու համար։ 

- Իրավական հարթակում, ինչպես և կյանքում երբևիցե անհնարին բան չկա։ Ի տարբերություն ՀՀ-ի, հարևան մելիքությունում բավականին պրոֆեսիոնալ ձևով կարողանում են խնդիրները լուծել։ Խնդիրը լուծեցին քաղաքական հարթակում, հետո ռազմական հարթակում, հիմա իր կատարած հանցագործությունները սրբագրում է իրավական հարթակում։ Նույն Վագիֆ Խաչատրյանի գործը նայենք։ Նա ասում է՝ ես չեմ արել սա, չեմ արել նա։ Նման դեպքում գուցեև իրոք, չի արել, սակայն ես պայմանական ընդունում եմ, որ նա մեղավոր է։ Բայց ճիշտ իրավական գնահատական տալու համար տվյալ դեպքում այդ երկրի դատարանում, պետք է պատճառահետևանքային կապը կարողանալ տեսնել։ Խոջալուից առաջ մենք ունեցել ենք Սումգայիթ։ Եթե Սումգայիթում իրականացնում էին տոտալ մարդաորս, ցեղասպանություն, ի՞նչ պետք է աներ այնտեղ բնակվող բնակիչը։ Առաջանում է դիմադրության իրավունք։ Անձը ձեռքը վերցրել է զենք, պաշտպանել է իր ընտանիքը։ Թող Վագիֆը վեր կենա ասի` չեմ արել, դա նրա իրավունքն է, բայց մեր պետությունը այստեղ ունի պոզիտիվ պարտականություն։ Այն է՝ միջազգային հանրության առաջ բարձրաձայնել, ասել, որ Խոջալուն հենց այնպես չի եղել։ Այն հայտնի ֆիլմում, որ ասում է՝ «նստել եմ տանը, հաց ու սոխ կուտեմ, մեկ էլ շուշեն ջարդին»։ Շուշեն ջարդելուց հետո ի՞նչ արեց Ֆրունզը։ Վազեց, բռնեց, որ ծեծեր։ Մարդիկ իրենց տանը նստած՝ եկել են, մարդկանց գլուխները կտրել, Սումգայիթ է եղել, Բաքվի ջարդ, հազար ու մի բան, և ազգը համախմբված իրացրել է իր դիմադրելու իրավունքը։ Մենք այս ամենը չենք ներկայացնում։ Եթե ռազմական հարթությունում պարտվում ես, պարտավոր ես իրավականում ատամ ցույց տալ։ Այսօր Արցախի նախկին ղեկավարներին են մեղադրում, չի բացառվում, որ նրանք էլ ինքնախոստովանութուն տան։ Ապացուցելու են, որ տեռորիստական խմբի ղեկավար են եղել։ Ի վերջո, ստացվելու է, որ Հայաստանը տեռորիստական երկիր է, Հայաստանի քաղաքացին էլ տեռորիստ է։ Մեր հերթական պարտությունը լինելու է իրավական հարթակում, որտեղ հարևան մելիքությունը սրբագրելու է իր կատարած հանցագործությունները։ Մեր պետությունը ասոցացվելու է տեռորիստական բանդայի երկրի հետ։ Բա չասե՞ս՝ Սումգայիթ է եղել, Վագիֆին ինչո՞ւ ես մեղադրում։ Ղարաբաղի նախկին նախագահը կարող է հրեշ է եղել, կոռուպցիոներ, բայց նա ունեցել է պարտավորություն ապահովելու իր բնակիչների անվտանգությունը։ Դրա համար զինվել է, և վերջին հաշվով՝ պատերազմը, թուրք, դու ես սկսել՝ Կոլցո օպերացիան, Ստեփանակերտի օդանավակայանի գրավումը։ Բա մարդն ի՞նչ պետք է աներ։ Պետք է պաշտպանվեր։ 

-Հեղափոխությունից հետո դուք ստանձնեցիք Մանվել Գրիգորյանի և նրա ընտանիքի պաշտպանությունը։ Անցել է 4 տարի, գործը դեռ դատարանում է, բայց վերջին դատերի ժամանակ, որքան գիտեմ, դուք էլ չեք ներկայանում։ Ինչո՞ւ։ 

- Մանվել Գրիգորյանի գործը, այսպես ասած, իշխանափոխությունից հետո ամենաաղմկոտ գործն էր, և ըստ վիճակագրության, այդ տարիների բարդ գործերից էր, եթե ոչ` ամենաբարդը։ Այն միանգամից հրապարակայնացվեց երկրի առաջին դեմքի կողմից, և հասարակության մոտ առաջացավ նրա ընտանիքին վառելու, կործանելու, փչացնելու ցանկություն։ Այդպիսի կոչեր հնչում էին ամենօրյա ռեժիմով, և ինձ համար որպես իրավապաշտպանի, դժվար էր աշխատել այդ պայմաններում։ Ես երկու խնդիր դրեցի՝ առաջինը, որ փողոցի արդարադատությունը անթուլատրելի է, և ընտրովի արդարադատությունը ևս անթույլատրելի է։ Երբ ստանձնեցի գործը, ինձ իրավունք վերապահեցի դիմել երկրի ղեկավարությանը և արձանագրել, որ անմեղության կանխավարկած է խախտվել, այն դեպքում, երբ հայտարարվում է դեմոկրատիայի, բարձր արժեքների մասին, որ պետք է դատական իշխանությունը անկախ լինի գործադիր իշխանությունից՝ սկզբունք, որը տոտալ ձևով խախտվեց գործադիրի ղեկավարի կողմից։ Պատկերացնո՞ւմ եք, դա այն ժամանակ, երբ երկրի ղեկավարը 100 տոկոս ռեյտինգ ուներ։ Ես ինձ իրավունք վերապահեցի պահանջել, որ Փաշինյանը պետք է ներողություն խնդրի, որովհետև այն արժեքը, որը դու ցանկանում ես մտցնել երկրում, ինքդ ես առաջինը խախտում։ Ինչ վերաբերում է հարցին, թե ինչու չեմ մասնակցում նիստերին։ Հաշվի առնելով իմ վստահորդների շահերը, նաև Մանվել Գրիգորյանի անձը, կասեմ միայն, որ որոշակի իրավական անհամաձայնություն կա նրա իրավահաջորդների հետ, դա է պատճառը, որ ես չեմ մասնակցում դատական նիստերին։ Լրացուցիչ բան չեմ ասի։

-Հայ հանրությունը քննարկում է Հռոմի ստատուտի վավերացումը Հայաստանի կողմից։ Մարդկանց մի մասը մեղադրում է Փաշինյանին, որ նա փչացրեց դրանով հարաբերությունը ՌԴ-ի հետ, մյուս կողմն էլ ասում է՝ դա փաստաթուղթ չի Պուտինի մասին, և մեզ շատ պետք է։ Ձեր կարծիքը՝ որպես օբյեկտիվ ու որևէ կուսակցության չհարող իրավապաշտպանի։ 

-Ըստ էության, այո, դա ուղղակի չի վերաբերում երրորդ անձին՝ Ռուսաստանի ցարին, կներեք․․․ ղեկավարին։ Բայց մյուս կողմից, դրա վավերացումը որոշակի պարտականություններ է ստեղծում երկրի համար, տվյալ դեպքում՝ երկրների ղեկավարների հետ հարաբերություններում։ Ընդամենը արձանագրեմ, որ այն պահից, որ տվյալ երկիրը վավերացնում է փաստաթուղթը, դրանից հետո գործողությունն է իրավական ուժ ստանում։ Այսինքն՝ մոռանանք, որ միջազգային դատարանը պետք է գնահատական տա նախկինում կատարվածին։ Հետագայում, եթե կատարվեն գործողություններ, որոնք ենթակա կլինեն քննվելու միջազգային դատարանում, որոնց վերաբերյալ հայտ կներկայացնի Հայաստանը, արդեն դրանից հետո, այո՝ գործելու է։ 

-Իսկ այն, որ Ադրբեջանը չի վավերացրել ստատուտը, չի՞ ազատում նրան որևէ պատասխանատվությունից։ 

-Ոչ։ Երկու փուլ կա՝ ստորագրում են, որ միանում են փաստաթղթին, իսկ Ադրբեջանը ստորագրել է, և վավերացնում են։ Այսինքն՝ վավերացումից հետո դու ունես իրավունքներ դիմելու դատարան։ Եթե դատարանը դատական ակտ է հրապարակել, որ տվյալ անձնավորությունը, ենթադրենք՝ մի երկրի նախագահ, մեղադրվում է և նրան պետք է կալանավորել, դու ունենում ես պարտավորություն քո երկրի տարածքում նրան կալանավորելու։ Սա վերաբերում է այն պետությւոններին, որոնք ոչ միայն միացել են, այլ նաև ստորագրել են։  

-Մեկ այլ միջազգային փաստաթղթի մասին խոսենք, որի վերաբերյալ երկրի դիրքորոշումը ես գիտեմ, որ դուք կարևորում եք՝ Ստամբուլյան կոնվենցիայի։ Արդյո՞ք այն հիմա արդիական է այս պահին, և ի վերջո՝ դա կոնվենցիա է բռնության դեմ։ Արդյո՞ք այն այդքան վտանգավոր է Հայաստանի համար, ինչպես ներկայացվում է։ 

-Ես իրավական հարթակում արդիական եմ տեսնում։ Սարերի հետևում չի այն պահը, երբ Հայաստանը դրա վերաբերյալ պետք է դիրքորոշում հայտնի։ Առաջին հայացքից իրավաբանի աչքով նայելիս, դա գեղեցիկկ փաստաթուղթ է թվում, որը կարող է լրացուցիչ խթան լինել` կանանց իրավունքների պաշտպանության համար։ Բայց դրանում կարմիր թելի պես մի վտանգավոր տերմին է՝ գենդեր։ Ոչ իրավաբանների համար սա հավասարություն է, իսկ իրավաբանի համար դա նշանակում է անսեռ անձ` ոչ տղա, ոչ աղջիկ։ Սա հակասում է ՀՀ Սահմանադրությանը և որ պահին որ ընդունեցին Ստամբուլյան կոնվենցիան, այդ պահին խախտելու են մեր Սահմանադրությունը, որովհետև այն ասում է՝ ընտանիքը տարբեր սեռերի՝ տղամարդու և կնոջ, միավորումն է։ Այս փաստաթղթով դա օրակարգից դուրս է համարվում և իրավունք է վերապահվում նույն սեռի անձանց ամուսնանալ։ Չեմ ուզում տպավորություն ստեղծվի, թե սեռական խտրականություն եմ դնում, բայց եթե մեր Սահմանադրությամբ դա արգելված է, ուրեմն սա հակասահմանադրական փաստաթուղթ է։ Եղել է դեպք, երբ Եվրոպայից եկած մի անձ Հայաստանում կացություն ուներ, Եվրոպայում էլ լավ գումարներ էր վաստակում։ Նա և զուգընկերը դիմեցին մեր գրասենյակ, ասացին, որ ցանկանում են ամուսնանալ։ Ես նրանց հանգամանալից բացատրեցի, որ եթե եկել է մի երկիր, պարտավոր է ընդունել այս երկրի օրենքը, որն իմպերատիվ ասում է, նաև մեր ընտանեկան օրենսդրությունը, որ ամուսնությունը տղամարդու և կնոջ միությունն է։ Սա նաև բնական իրավունքին է համապատասխան, Աստվածաշնչյան իրավունքին։ Աստված Ադամին տվեց Եվա, եթե տար Պողոս, ինչ որ տեղ հասկանալի կլիներ։ Աստվածային իրավանորմի խախտումը կործանարար է լինելու տվյալ երկրի համար։ Մինչ այս պահը իրավանորմը պահպանվել է, իսկ դեմոկրատական իրավունքները ստորադաս են բնականին։ /Շարունակելի/։