Զուտ պառլամենտական կարգը ճիշտ էլ չէ, չենք կարող վարչապետին րոպեն մեկ ԱԺ հրավիրել

_Հարցազրույց նախկին ոստիկանապետ, ՀՀԿ խմբակցության պատգամավոր __**Ալիկ Սարգսյանի**__ հետ։_



**- Պարոն Սարգսյան, չնայած սահմանադրական բարեփոխումների ժամանակ ՀՀԿ-ականները վստահեցնում էին, որ նպատակը միահեծան, բրգաձեւ կառավարման համակարգից ազատվելն է, սակայն այսօր օրենքներ են բերվում, եւ մենք տեսնում ենք, որ նույնիսկ ուժային կառույցներն են անցնելու վարչապետի ենթակայության ներքո, ստեղծվում է սուպերվարչապետական մոդել։ Դուք, որպես նախկին ոստիկանապետ, ինչպե՞ս կմեկնաբանեք հատկապես ոստիկանության մասը, որը միշտ ներկայացվել է իբրեւ ապաքաղաքական մարմին, սակայն ապրիլից կգործի վարչապետի պատասխանատվության ներքո։**



Գիտեք՝ այսպես, թե այնպես, խոսենք, թե չխոսենք այդ մասին, ուժային կառույցները պետք է ավելի շատ մեկ հոգու վերահսկողության տակ լինեն։ Դուք պատկերացնո՞ւմ եք՝ ուժային կառույցները կառավարության կազմում բոլորի հետ նույն կարգավիճակն ունենան, ու բոլորը զանգեն՝ ինչ-որ բաներ քննարկեն ղեկավարի հետ, նույն ԱԺ-ից, օրինակ, փորձեն ազդել ուժային կառույցի ղեկավարի վրա, պատեհ-անպատեհ ինչ-որ հարցերով անհանգստացնեն։ Որպեսզի ոստիկանապետը կամ ուժային կառույցի որեւէ ղեկավար իր գործի մեջ ավելի ազատ լինի եւ ճիշտ ժամանակին իր գործողությունները ռեալիզացնի, պիտի ենթարկվի մի մարդու։ Եթե համակարգը փոխվել է կիսանախագահականից խորհրդարանականի, դուք չե՞ք տեսնում, որ էդ կենտրոնախույս, կենտրոնից փախած կառավարումը կարող է վտանգավոր լինի։ Եթե ոստիկանությունը, ազգային անվտանգությունը, պաշտպանությունը բերենք հանրայնացնենք, իմ կարծիքով՝ բավականին խնդիրներ կառաջանան։ Ինձ թվում է՝ մեզ պետք է կենտրոնաձիգ իշխանություն, ու եթե այդ իշխանության բուրգի գլխին լինելու է վարչապետը, մեր համար, պատերազմող երկրի համար որեւիցե վատ բան չի կարող բերել։



**- Բայց այստեղ փոխում էին կառավարման մոդելը, որ բուրգ չլիներ, ապահովվեր իշխանությունների հակակշռումը։**



Ես շատ մտահոգ էի էդ նախագահական, կիսանախագահական համակարգի վերացման հետ կապված, մտածում էի՝ ո՞նց կլինի այդպես… պետական անվտանգությանն առնչվող հարցերն ամեն րոպե ԱԺ-ում քննարկել բաց, հանրության աչքի առաջ, ամեն ինչ չէ, որ հանրությունը պետք է տեսնի։ Հիմա դուք անունը կդնեք սուպերվարչապետ, թե վարչապետ, բայց ես կարծում եմ՝ այս նոր մոդելում եթե չկա նախագահը, որը վերեւից պետք է հսկի ամեն ինչին, մարդիկ պետք է հասկանան, որ կա մի տեղ, եւ այդ տեղից է պետք զգույշ լինել, որովհետեւ վերջում կիմանա, ու լավ չի լինի։ Եթե դուք այդ սուպերվարչապետին իր այդ լիազորություններից զրկեք, դարձնեք սովորական վարչապետ, որն այսօր է եւ միայն տնտեսական հարցերով է զբաղվում, հաստատ կորուստներ կունենաք, կլինի անկառավարելի վիճակ։ Վարչապետը, այո, պետք է ունենա այդ բոլոր լծակները, եւ այս ուժային կառույցները, ինչու չէ՝ որպես վարչապետին կից պիտի գործեն, այո, պիտի հաշվետու լինեն հենց մի մարդու։



**- Հիմա փարատվե՞լ են Ձեր մտահոգությունները, այսինքն՝ մենք չե՞նք ունենալու այն մոդելը, որի մասին հայտարարվում էր սահմանադրական փոփոխությունների ժամանակ, եւ որը, ըստ Ձեզ, վտանգավոր էր, եւ իշխանությունը կենտրոնանալու է վարչապետի ձեռքում։**



Ես ուղղակի ուզում եմ հասկանալ՝ ինչի՞ չեք թողնում, որ մի մարդը կանոնակարգի ուժայինների աշխատանքը եւ այդ մարդն էլ պատասխան տա նրա աշխատանքի համար, ուզում եք բացել համակարգը, որ ամբո՞ղջ համակարգը պատասխանատու լինի մեկի աշխատանքի համար, ԱԺ-ն էլ՝ ներառյալ։



**- Այսինքն՝ Դուք ողջունո՞ւմ եք սուպերվարչապետական մոդելը եւ վտանգ չե՞ք տեսնում, որ ուժային կառույցները կենտրոնացվում են մեկ մարդու ձեռքում եւ, ասենք՝ ոչ կառավարության։**



Իսկ ո՞ւմ ղեկավարությամբ է գործում կառավարությունը, իհարկե՝ վարչապետի։ Ճիշտն ասած՝ ես սուպերվարչապետական հասկացությունը լավ չեմ ընկալում։ Եթե վարչապետի լիազորությունները շատ մեծ են, դա վա՞տ է մեր երկրի համար, ի վերջո, ինքն է մեր գերագույն հրամանատարը լինելու, եւ այդ ամենն ի պաշտոնե եւ իր մարդկային ներուժով՝ բազմաթիվ անգամ տեսել ու զգացել ենք։



**- Դուք գիտե՞ք, թե ով է լինելու ապագա վարչապետը։**



Ենթադրում եմ, վերջնական չգիտեմ, որովհետեւ կուսակցությունում քննարկում չի եղել, այդ մասին էլ հայտարարություն չի եղել։



**- Ինչի՞ց եք ենթադրում, ո՞ւմ ինչն եք «տեսել»։**



Ուղղակի ենթադրում եմ, եթե իմ ենթադրած մարդն է լինելու վարչապետ, ես նրան հավատում եմ, ես գիտեմ, որ ամենագլխավոր՝ գերագույն հրամանատարի պաշտոնը յուրացրել է հարյուր տոկոսով եւ տիրապետում է քաղաքական եւ տնտեսական բոլոր գործընթացներին։ Ենթադրում եմ, որ կլինի Սերժ Սարգսյանը։ Հիմա Դուք կհարցնեք՝ ինքը չէր ուզում, իրեն ալտերնատիվ ո՞ւմ եք ուզում․ ես այդ հարցերին չեմ պատասխանի, մենք դեռ ոչինչ չենք քննարկել, ես ընդամենը իմ կարծիքն եմ հայտնում։



**- Պարոն Սարգսյան, իսկ կարծում եք՝ նա կհամաձայնի՞ դառնալ վարչապետ, որովհետեւ կստացվի, որ մեզ մոտ էլ, ինչպես Ադրբեջանում, Սահմանադրությունը փոխեցինք ոչ թե նոր մոդել ունենալու համար, այլ որ Սերժ Սարգսյանը վարչապետի պաշտոն զբաղեցնի եւ դառնա երկրի ղեկավար։**



Դուք կարող եք այդպես մեկնաբանել, բայց հարցը Սերժ Սարգսյանի անձը չէ։ Հարցը՝ երկիրն ավելի առաջադեմ քայլի է գնացել, որը ենթադրում է կոլեգիալ կառավարում, ժողովրդին հասկանալի։ Որ ոչ թե նախագահը որոշում կայացրեց, այլ որ նախագահը որոշում կայացնելուց հետո էլ պետք է բերի ԱԺ, նրա հետ ինչ-որ ձեւ հաշվի նստի։ Բայց ճիշտ էլ չէ Ձեր ասած այդ զուտ պառլամենտական կարգը։ Այն մարդը, որը պետք է ղեկավարի երկրի արտաքին ու ներքին քաղաքականությունը, տնտեսությունը, պաշտպանությունը, իհարկե, որոշ բաներ տարանջատված են լինելու, բայց մեծ բեռը վարչապետի վրա է լինելու, ես համարում եմ, որ այդ մարդը, որպեսզի կարողանա այս բոլորը համադրել ու հասցնել իր նպատակին։ Իսկ որպեսզի հասցնի, մենք չենք կարող Ձեր ասած մոդելն ունենալ, վարչապետին րոպեն մեկ ԱԺ հրավիրել, րոպեն մեկ ստեղ-ընդեղ, Ձեր ասած՝ հակակշիռ գործի, տարանջատում, մի հատ խաժամուժ իրավիճակ կստեղծվի։ Էսպես, թե էնպես՝ վարչապետի այդ բոլոր որոշումները, նախագծերը պետք է ԱԺ-ով անցկացվեն, չեղա՞վ սա հակակշիռ։



**- Եթե վարչապետի թիմն է ԱԺ-ում մեծամասնություն կազմում, ի՞նչ խնդիր կարող է լինել, հո չե՞ք հակադրվելու իր բերած նախագծերին։**



Չեմ կարծում, թե այնպիսի նախագծեր կբերի, որի հետ ստիպված պետք է հակադրվենք։



**- Տեսականորեն պատկերացրեք, որ բերում է։**



Չեեեմ կարծում, էդ նույն վարչապետը թիվ մեկ պատասխանատուն է։



**- Հա, բայց կյանքում անսխալական մարդիկ չկան։**



Չէ, չեմ պատկերացնում, դա աբսուրդ է, նա այս երկրի անվտանգության թիվ մեկ երաշխավորն է։



**- Տեսեք, հիմա կառավարությունն ընդունել է դռնփակ նիստեր անելու որոշում, որը ինքը նորմալ է համարում, իսկ մենք՝ ոչ։**



Ճիշտն ասած՝ իմ համար էլ էր մի քիչ անհասկանալի այդ որոշումը, իմ կողմից ենթադրյալ վարչապետը, վստահ եմ, այդ խնդիրը չունի, փառք աստծո՝ նրա ելույթներն ենք նայում միջազգային հարթակներում, ու հպարտ եմ, թե նա ինչպես է ներկայացնում, ու մտածում եմ՝ ի՞նչ հարց պետք է լիներ, որ նա գաղտնի պահեր ժողովրդից։ Չկա նման հարց։ Կարծում եմ, որ դա արվել է, որ կաշկանդվածություն չլինի, մարդիկ կարողանան իրենց տեսակետն անկաշկանդ հայտնել, ճշմարտությունն ավելի հեշտ կբացահայտվի, քանի ժողովրդի համար, ինչ է թե կամերաները նկարահանում են, ինչ-որ մարդիկ սկսեն՝ բա ժողովուրդը, բա ժողովրդին, բա էս, բա էն, ու սկսում են «ժողովուրդ» բառը դրոշակ սարքել, իսկ էս պահին ժողովրդին էդ բառը շատ հաճելի է։ Ես կարծում եմ, որ այդ որոշումը կայացրել են, որ մարդիկ չտրվեն էդ ցուցադրական ակցիաներին, իսկ հետո այդ որոշումները, միեւնույն է՝ կհրապարակվեն, ԱԺ կբերվեն։



**Լուսինե ՇԱՀՎԵՐԴՅԱՆ**