Ուրախ գիրքը

Իսահակյանի անվան գրադարանից վազքաքայլ դեպի  «Squareone»՝ անանցանելի, խոր ձյան միջով, ինչպես մանկության ժամանակ՝ ծանր վերարկուով, երբ հեռվից նմանվում էիր նոր քայլել սովորող արջի քոթոթի: Հիմա գլխարկդ պինդ քաշելով, շարֆդ տաք փաթաթած, իսկական բեւեռախույզի վառվող թշերով մտնում ես հարազատ վայր ու, վերարկուդ հանելով, միանգամից պատվիրում կաթով ամերիկանոն:



Կաթը ձյան շարունակությունն է, եւ ուրեմն ձյունը լցնում ես տաք սուրճիդ մեջ` սպիտակեցնելով ներսդ ջերմացնող բերկրանքը, հետո բացում ես դեղին նոթատետրը: Ամեն ինչ պատրաստ է. ես պատրաստ եմ:



Առավոտից մտածում էի Ֆոլքների մասին: Մի անգամ կարդացել էի նրա կենսագրությունը, բայց մի տեսակ չէի որսացել: Ուզում էի նորից կարդալ: Ֆոլքների բեղը, ֆերմեր լինել, նրա Բենջին, օգոստոսյան լույսը, սեւամորթ, հաստ շրթունքներով ստնտուն, ոչինչ չարտահայտող հայացքը. այս ամենով իր գրող լինելն ինձ համար անհավանական էր թվում, որովհետեւ մինչեւ հիմա չեմ կարողանում ըմբռնել` Ֆոլքների գժությունն էթիկակա՞ն ծագում ունի, թե՞ էսթետիկական: Դուրս գալով «Հրապարակի» խմբագրությունից, քայլեցի Վիլյամի հետեւից: Կենսագրությունը չգտնվեց: Գրադարանավարուհին առաջարկեց «Սարտորիս» վեպը: Մերժեցի: Ինձ պետք էր Վիլլին` մինչեւ գրելը ու գրելուց հետո: Կողքս կանգնեց  մի կին: Նայեցի նրան. մկնագույն կինը չէր: Գլխին սեւ, թելագործ բերետ կար, անձնագիրը ձեռքին էր, դեմքը` քնքուշ արտահայտությամբ: Գրադարանավարուհին հարցրեց նրան.



- Ի՞նչ գիրք եք ուզում:



- Ուրախ, - ժպտաց կինը:



- Ուրա՞խ: Բայց կոնկրետ ի՞նչ՝ նովե՞լ, վե՞պ:



- Չգիտեմ, ինչ-որ ուրախ, շատ ուրախ գիրք եմ ուզում, հոգնել եմ լաց ու կոծից, ուզում եմ ուրախ, շատ ուրախ բան կարդալ:



Սպասարկման բաժնի աշխատակիցները ժպտում են: Գրադարանավարուհին շրջվում է, փորձում գրադարակներում ուրախ գիրք գտնել: Անցնում է տասը րոպե: Գիրքը չի գտնվում: Գրադարանավարուհին մի փոքր լարվում է, որից ժպիտը գնալով ավելի է լայնանում: Շրթունքների եզրերով փորձում է զսպել` չի ստացվում:



- Ուրախ գիրք, հա՞, ուրա՞խ, բայց ի՞նչ տանք Ձեզ, հըմմմմմ, այ քեզ բաաաաան:  Կարո՞ղ է Արամայիս Սահակյան կարդաք:



Բոլորս նայում ենք կնոջը: Հիասթափված ժպիտով օրորում է գլուխը.



- Շատ տխուր է, - ասում է նա,- ուրախ եմ ուզում, հավես մի բան:



- «Տաքսի, տաքսին» կուզե՞ք,-ոգեւորված առաջարկում է մյուս գրադարանավարուհին: Սպասարկման բաժինը լցվում է բարձր ծիծաղով: Կինը ձայն չի հանում, բայց այդ լռությունը համաձայնության նշան չէ:



- Կուզե՞ք սիրո մասին գիրք վերցնել, սիրային ինչ-որ պատմություն:



- Չէէէէէէ, սերը լրիվ տխրություն ա, վաաաայ, չէ, չէ, ուրախ բան եմ ուզում, ազատ, թեթեւ, շատ ուրախ մի բան:



Զավեշտալի խուճապ է սկսվում: Բարի գրադարանավարուհիները շփոթվել են. մերթ ժպտում են, մերթ բարձր ծիծաղում, անընդհատ կրկնելով՝ այյյյյյյյյյ քեզ բաաաաաաաաաաան, չկա, ուրախ գիրք չկա: Աստված իմ, ուրախ գիրք չունենք:



Սեւ, երկար մազերով, ակնոցը քթի ծայրին կախված գրադարանավարուհին, մի քանի գիրք տնտղելով, համոզված դեմքով արտաբերում է.



- Ես Ձեզ մի բան ասե՞մ, ընդհանրապես ուրախ գիրք չի լինում. գրքերի մեջ կան հանդիպող ուրախություններ, պարզապես պիտի գտնել նրանց:



Որոշում եմ խառնվել ու իմ առաջարկներն անել.



- Օ Հենրի:



- Տխուր է:



- Շուկշին:



- Շուկշին մենք չունենք,- զգուշացնում է գրադարանավարուհին: Բոլորս շարունակում ենք ծիծաղել, բայց մի տեսակ գողտրիկ տխրությամբ:



- Աաաաա, ես գտա. Էմիլ Զոլա, Էմիլ Զոլայի «Փողը» վերցրեք, էստեղ շատ ուրախ հատվածներ կան: Գրադարանավարուհին տալիս է գիրքը: Կինը երկու ձեռքով վերցնում է: Բոլորս սեւեռվում ենք վեպի մաշված կազմին: Ներքեւի շրթունքը մի փոքր կախելով, նա թերթում է էջերը, հետո փակում.



- Դե լավ, կվերցնեմ,- մեղմ ժպտում է նա:



Իսկ ես Ֆոլքների կենսագրության փոխարեն վերցնում եմ Մոպասանի պատմվածքները: Միշտ էդպես է, երբ գրադարանից մտադրված ուզում ես կոնկրետ մի գիրք վերցնել, շատ ժամանակ մտադրությունդ վառվում է, որովհետեւ ուզածդ գիրքը չի գտնվում, եւ նրան փոխարինում է ուրիշը ու քեզ համար բացահայտում մի նոր աշխարհ:



Դուրս եմ գալիս գրադարանից ու մտածում ուրախ գրքի լինել ու չլինելու մասին: «Տեսնես Էմիլ Զոլայի «Փողն» իր մեջ որքա՞ն ուրախություն է ամփոփում եւ որքանո՞վ կուրախացնի ուրախ գիրք փնտրող կնոջը: Եվ թվում է՝ աշխարհում կան ու կլինեն ուրախ գրքեր, քանի դեռ ուրախությունը փնտրելի է, որովհետեւ հանկարծ, ինչ-որ մի գրքում, գրքի մի էջում, ինչ-որ մի բառի մեջ գտնվում է մաքուր տառապանքը, ակնթարթը գեղեցկության, ճշմարտությունների սահմանումը, կասկածը եւ բողոքը, ազատությունն ու վեհությունը, որոնք պարգեւում են սպասված ուրախության տեսիլք, որ բացվում է լույսի պես ու ժպտում դեմքիդ, ինչպես կյանքդ երջանկացնող նուրբ ու խորը մի համբույր: