Լույս տեսավ Հենրի Միլերի սկանդալային վեպը

Եվ ոչ ոք էդ հարյուրավոր տարիներին էնքան հանդգնություն չի ունեցել, որ մի ռումբ խցկի արարչագործության քամակն ու պատրույգը վառի: Փտում է աշխարհը, մաս-մաս մեռնում: Բայց նրան coup de grace է պետք, պայթյուն, որն ամեն ինչ փշուր-փշուր կանի: Ոչ ոք մեզնից ամբողջական չէ, այնինչ բոլորիս մեջ էլ մայրցամաքներ կան, ծովեր` մայրցամաքների միջեւ, ու երկնքի թռչուններ:



 



Մենք գրի կառնենք էս մեռած, բայց անթաղ աշխարհի զարգացման ընթացքը: Լողում ենք ժամանակի մակերեւույթին, մինչդեռ ամեն ինչ խորտակվել է, խորտակվում է ու կխորտակվի: Մեր գիրքը վիթխարի կլինի: Ծով տարածք կունենա տեղից տեղ շարժվելու, հետ ու առաջ անելու, երգելու, պարելու, մագլցելու, լողալու, գլուխկոնծի տալու, նվնվալու, լլկելու, սպանելու համար: Մայր տաճար կլինի, իսկական մայր տաճար, որի կառուցմանը կմասնակցեն բոլոր նրանք, ովքեր կորցրել են իրենց ինքնությունը:



 



ՀԵՆՐԻ ՄԻԼԵՐ. «ԽԵՑԳԵՏՆԻ ԱՐԵՎԱԴԱՐՁԸ»



 



«Անտարես» հրատարակչության կողմից լույս տեսավ 20-րդ դարի ամենասկանդալային վեպերից մեկը` Հենրի Միլերի «Խեցգետնի արեւադարձը», թարգամանությունն անգլերենից՝ Զավեն Բոյաջյանի: Վեպին շատերն էին սպասում: Դեռ անցյալ տարվանից էր հայտնի, որ Զավեն Բոյաջյանն ավարտել է այս հռչակավոր ստեղծագործության թարգմանությունը` հայ ընթերցողին բացառիկ հնարավորություն ընձեռելով մայրենի լեզվով վայելելու սկանդալային վեպը: Միլերն արդեն 70 տարեկան էր, երբ վեպը, անցնելով ամերիկյան դատական ատյաններ, լույս տեսավ հայրենիքում: «Խեցգետնի արեւադարձը» մի շարք մեծանուն գրողների կողմից ընդունվեց որպես հսկայական իրադարձություն: Նրանցից մի քանիսի՝ Սամյուել Բեքեթի, Լորենս Դարելի, Նորման Մեյլերի կարծիքները տեղ են գտել գրքի վերջում:



 



Ջորջ Օրվելը «Կետի երախում» իր էսսեն նվիրեց Միլլերի խիզախ մտահղացմանը: Սակայն հարձակումներն ու լուտանքներն իհարկե գերազանցում էին դրվատանքին: «Խեցգետնի արեւադարձը» շատ անգամ է համարվել բացահայտ պոռնոգրաֆիա, պիղծ ստեղծագործություն, որ ծնվել է սնելու եւ ապականելու սերունդների երեւակայությունը: Ինչեւէ, վեպի հայերեն տարբերակն այլեւս փաստ է, իսկ հայ հասարակության կողմից սպասումներն ու արձագանքները՝ չափազանց հետաքրքիր: «Անտարես» հրատարակչության գործադիր տնօրեն Արմեն Մարտիրոսյանի կարծիքով, «Անտարեսը» մասնավոր հրատարակչություն է՝ անկախ պետական որեւէ կառույցներից, որ ենթակա չէ ճնշումների կամ գրաքննման խայտառակ միտումների: «Վաղվանից գիրքն առաջարկվելու է եւ ընդունման դեպքում վաճառվելու է Երեւանի բոլոր գրախանութներում: Եթե ստեղծագործության վրա հարձակումներ լինեն, իհարկե, պաշտպանվելու ենք եւ հարկ եղած դեպքում պատրաստ ենք հասնելու մինչեւ եվրոպական ատյաններ: Ես կարծում եմ՝ այս գիրքը կլինի մեր հասարակության կեղծ բարեպաշտական վիճակների վերջի սկիզբը: Մենք ուզում ենք իրերն ու երեւույթները կոչվեն իրենց անուններով, եւ այս գեղեցիկ վեպը, որը բազմաթիվ երկրներում անցած դարասկզբի պոռնոգրաֆիա էր համարվում, կտա բոլոր հարցերի պատասխանները: Գիրք, որ բոհեմական կյանքով ապրող մարդու որոնումների ազնիվ ու ճշմարիտ երգն է: Եթե հանկարծ գիրքն ընդդիմության արժանացավ, այս առումով եւս նրա համբավն ու հետաքրքրությունը նրա նկատմամբ կկրկնապատկվի»:



 



Այսպիսով, հայ գրականությունն ու թարգմանական գործը Զավեն Բոյաջյանի  երկարատեւ ու մեծ աշխատանքի շնորհիվ, «Անտարես» հրատարակչության հետ համագործակցության արդյունքում, ունեցան եւս մեկ կարեւորագույն ձեռքբերում, որի համար պիտի շնորհավորել միմյանց: