Ներողություն, Բրունո

Ընթերցել Բրունո Շուլց.

նշանակում է առանց մտածելու թռչել բաց պատուհանից, վերապրել, վերաբնակվել նախադասությունների ստվերներում, ֆանտասմագորիկ զգացողությունների ուրվագծերում, շունչդ պահած թափառել «Կոկորդիլոսների փողոցով», հետո ծխախոտ վառել կամ անձայն մտնել խոհանոց` սուրճ պատրաստել կամ թեյ` տաք, պինդ թեյ ու հաշվել սենյակում մենակության մեջ արձագանքվող նրա տխուր քայլերը:

Ահա սեղանի առջև նստած` դանդաղ, չափազանց դանդաղ նա թարգմանում է Կաֆկայի «Դատավարությունը» և սղագրում` սեփական մահը: «Կհասնի՞ արդյոք պատմվածքս Թոմաս Մանին»: Ընկճված սպասումով նա վերցնում է ածուխն ու թուղթը՝ հոր հայացքում պատկերելով թռչնի երազանքը:

Բրունո Շուլցի խորհրդավոր գրում երազները դառնում են փաստեր` անկրկնելի, տևողությամբ: «Հանճարեղ երեխան» հուզված երևակայության արդյունքում կրպակներն ու սենյակները վերածում է միֆերի` ապշեցուցիչ հիշողություններով, իսկ թավշյա մետաֆորները` դիպուկ գծանկարների, որոնք ստեղծում են իրենց սեփական լեզուն. լեզու, որը ամիջականորեն կապված է ոգու հետ, առանց միջնորդների, առանց պայմանականությունների, որտեղ ժամանակը ապրում է հավերժության մեջ, իսկ ապագայի բացակայությունը փոխարինվում է պարզ տարածությամբ:

Ընթերցանությունը երբեք չի ավարտվում, նորից թերթում ես էջերը` փորձում կիսել երջանկությունդ, բայց միակ ելքը վերադարձն է` վերադարձ Բրունոյի անվերջություն` մելամաղձոտ ու հաճելի:

«Ես մարդկայնորեն վախենում եմ մենակությունից», գրում է իր նամակներից մեկում Շուլցը՝ մինչև վերջ ապրելով այդ մարդկային հիվանդության բոլոր փուլերը: 

Բրունոյի պատմությունները կարդալուց հետո դժվար է հապճեպ ինչ որ բան գրել, որովհետև փակելով գիրքը, դու միշտ տեսնում ես փողոցը, նացիստ-մարդասպանի ատրճանակից արձակված երկու փամփուշտները, անկման ակնթարթը, այտի ու ասֆալտի հանդիպումը: Եվ մնում է բառը. բառը` անենթակա եղեռնագործությանը, ամբողջատիրությանն ու բռնությանը: Այն ուղղակի ընթերցողի շնորհակալության խոնարհումն է, ով ասում է.

- Ներողություն, Բրունո:

Արամ ՊԱՉՅԱՆ