Եթե քրեորեն պատժելի բան տեսնեմ, ոչ թե պարտակելու եմ, այլ` բարձրաձայնելու

Նոյեմբերի 12-ին Սարդարապատի թանգարանի տնօրենի համար հայտարարված մրցույթում հաղթող ճանաչվեցին միանգամից 2 հոգի՝ թանգարանի երկարամյա տնօրեն Կարեն Արիստակեսյանը եւ «Պատմամշակութային արգելոց-թանգարանների եւ պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն» ՊՈԱԿ փոխտնօրեն Կարեն Փահլեւանյանը։ 2 օր անց Պնախարարը տնօրենի պաշտոնում հրամանագրեց Կարեն Փահլեւանյանին, ում հետ զրուցել ենք թանգարանի եւ իր որդեգրած քաղաքականության մասին։     

- Պարոն Փահլեւանյան, 10 օր առաջ նշանակվեցիք Սարդարապատի թանգարանի տնօրեն։ Ձեր առաջին քայլերը որո՞նք են եղել։ Անձնակազմի հետ հասցրե՞լ եք ծանոթանալ, նրանց կողմից ի՞նչ խնդիրներ են բարձրաձայնվել։

- Մենք հիմա ընդունման-հանձնման աշխատանքներ ենք անում, որովհետեւ ե՛ւ թանգարանն է մեծ, ե՛ւ տարածքը, դրա համար նույնիսկ չեմ հասցրել կոլեկտիվի բոլոր անդամների հետ ծանոթանալ, բայց իմ համոզմունքն այն է, որ այստեղ կան անելիք եւ զարգացման մեծ հնարավորություններ։ Ասեմ ավելին՝ ներսից ավելի շատ բան եմ տեսնում, քան պատկերացնում էի։ Ներկայումս կոնկրետ աշխատում եմ կազմակերպության 5-ամյա զարգացման պլանի վրա, որը ներկայացնելու եմ նախարարին։ Քանի որ տարածքը շատ մեծ է, մենք հիմա պատրաստվում ենք նաեւ ձմեռային սեզոնին, որովհետեւ ունենք բավականին թանկարժեք բուսական շերտ, ծառատեսակներ, դրան զուգահեռաբար ընդունում եւ հանձնում ենք տնօրենի պաշտոնից բխող բոլոր փաստաթղթերը եւ գործառույթները։ Ես ուզում եմ հասկանալ, թե պետության կողմից այս կազմակերպությունը երբ գումար է ստացել՝ ինչ-որ աշխատանքներ անելու համար, որ մասն է արված, որ մասը՝ ոչ։ Արվածն ընդունում եմ, չարվածը փորձում եմ հասկանալ, թե ինչու չի արվել, եւ ունե՞մ հնարավորություն այս մեկ ամսվա մեջ անելու։  

- Սովորաբար, բոլոր նրանք, ովքեր նոր պաշտոնի են նշանակվում, նաեւ ֆինանսական աուդիտ են անցկացնում, հատկապես եթե հաշվի առնենք այն փաստը, որ տարբեր ժամանակներում թանգարանի շուրջ թեժ խմորումներ են եղել։

- Եթե կազմակերպության հնարավորությունները թույլ տան, եւ ես մի փոքր ֆինանսական միջոց տնտեսեմ, անպայման արտաքին աուդիտ անելու եմ։ Չեմ ուզում այս պահին ասել, որ չարաշահումներ են եղել, եւ որեւէ մեկը թերացել է իր աշխատանքի մեջ։ Հոգեպես պատրաստ չեմ այդ բեռն ինձ վրա վերցնելու, բայց երբ 12 տարի անընդմեջ նույն անձնավորությունը լինում է նույն պաշտոնում, գուցե արդարացված կլինի, որ հաջորդ տարվա մեջ արտաքին աուդիտ արվի, այսինքն՝ դրսից մարդիկ հրավիրեմ, եւ գան, «դրսի աչքով» աուդիտ անեն։

- Թանգարանից կորած առարկաներ, քրեական գործեր․․․, հասցրե՞լ եք դրանց ծանոթանալ։

- Որոշ մասին արդեն տեղյակ եմ, խոսքը հնատիպ տպագրությունների եւ գրքերի մասին է։ Որոշակի զարգացումներ կան՝ իրավապահ համակարգով անցած, լսել եմ նաեւ դրանց պատասխանատուներին, ոչ պատասխանատուներին, այն ֆոնդապահներին ու գրադարանավարներին, որոնց մոտից իբրեւ թե բացակայել են դրանք, բայց քանի որ այդ գործերն իրավապահ մարմինների տիրույթում են, այս պահին չէի ուզի որոշակի որակումներ տալ։ Խնդիրն իմ ուշադրության կենտրոնում է, եւ կարող եմ նաեւ ասել, որ կոլեկտիվը՝ ինքը, շատ բարդ է, եւ շատ հաճախ կոլեկտիվի հիմնական մասը թանգարանին մոտենում է սեփականության իրավունքով։ Հաշվի առնելով, որ այն գտնվում է Արմավիրի մարզի Արաքս գյուղի տարածքում, եւ Արաքս գյուղից բավականին շատ աշխատողներ կան, այդ առումով իրենց մոտ սուբյեկտիվ մոտեցում կա՝ զանցանքը հենց հանցանքից տարբերակելու իմաստով։

- Ի՞նչ նկատի ունեք։

- Մի պարզ օրինակ բերեմ․ պայմանական վերցնենք 1983թ․ հրատարակության «Լրաբեր» ամսագրի թիվ 12 համարը, որը գրադարանից կորել է՝ ինչ-որ մեկը տարել է կարդալու եւ չի վերադարձրել։ Հիմա այդ մարդուն կանչել եւ դատել դրա համար, կարծում եմ՝ սխալ է, որովհետեւ այդ մարդը գնացել ճարել է այդ նույն թվականի հրատարակության նույն ամսագիրը եւ վերադարձրել է։ Ճիշտ է, իր տարածը չէ, բայց նույն տպաքանակից մի օրինակ է, այսինքն՝ դրա համար դատել, թե գողության, այդ որակումները թող իրավապահները տան, եթե գտնեն, որ այդ մարդը գող է, կհամակերպվենք, որ գող է, եթե գտնեն, որ մեղավոր չէ, դարձյալ կհաշտվենք դրա հետ։ Ուզում եմ նաեւ նշել, որ մենք առաջիկայում ունենալու ենք «հարթ» կոլեկտիվ՝ բոլոր խութերը շտկած։

- Խոսակցություններ կան, որ հին աշխատողներն ուզում են նորից վերադառնալ թանգարան, այդպե՞ս է։

- Այո, ինձ դիմել են մարդիկ։ Օրինակ՝ ինձ մոտեցավ մի մարդ, ով թոշակային տարիքի է, ունի առողջական խնդիրներ, եւ ասաց՝ ինձ վերցրու աշխատանքի, ես նախորդ տնօրենի հետ կապված բազմաթիվ մարմինների դիմել եմ, ու եթե դու հիմա ինձ աշխատանքի չվերցնես, քո վրա էլ եմ գրելու։ Ասում եմ՝ եթե դու այդ տրամաբանությամբ սկսեցիր իմ հետ խոսել՝ ազատ ես, գնա գրի, ես քեզ չեմ վերցնելու աշխատանքի։ Ասում եմ՝ ավելի լավ է դու ինձ ասա՝ ինչ գործ ես կարողանում անել, ցույց տուր դրանք, որպեսզի ես կարողանամ հիմնավորել, թե ինչու եմ թոշակառու մարդուն վերցնում աշխատանքի, իսկ ջահել, մասնագետ կադրին ազատում․․․։ Ասում են՝ եթե ուզում ես քո անունը մեծատառով գրվի, ուրեմն քո անունից առաջ վերջակետ դիր, այսինքն՝ նախորդ տնօրենի արած-չարածից հետո վերջակետ դնում եմ, բայց դա չի նշանակում, որ եթե քրեորեն պատժելի ինչ-որ բան տեսնեմ, դրա մասին չեմ խոսելու, պարտակելու եմ։ Ո՛չ, անպայման բարձրաձայնելու եմ։

- Նախորդ տնօրենի հետ ինչպե՞ս էր բաժանումը, ասում են՝ դժվարությամբ է հեռացել։

- Մենք իրար տեսնում ենք պարբերաբար, որովհետեւ ընդունման եւ հանձնման աշխատանքները դեռ ավարտված չեն։ Իսկ դժվարությամբ է հեռացել, թե սրտի կսկիծով, այն ժամանակ կերեւա, երբ ինքը հանձնման ակտը ստորագրի։ Իմ նշանակումից հետո 1-2 օր եկավ, դրանից հետո էլ չի եկել։

- Աշխատակազմում կրճատումներ նախատեսո՞ւմ եք։

- Տեսեք, թանգարանը սնվում է 2 աղբյուրից, գումարի հիմնական մասն աշխատավարձն է, որ տալիս է պետությունը, մյուս աղբյուրն արտաբյուջեն է, որ տնօրենի հաջողակ լինել-չլինելով է պայմանավորված։ Այսինքն՝ ինչքան կարող ես քո տնտեսությունը զարգացնել եւ փող հավաքագրել։ Հիմա, եթե այդ երկու աղբյուրները բավարարում են, չես գնում ցավոտ կրճատումների, եթե չեն բավարարում, եւ պետությունը, ասենք, հաջորդ տարի տալիս է քո ֆինանսավորման կեսը, այդ տնօրենն այլ բան չունի անելու, քան աշխատողներին կրճատելը։ Հիմա մենք դեռ չունենք այդ խնդիրը, ես հիմա փորձում եմ հասկանալ, թե աշխատակազմում կա՞ն մարդիկ, որոնք չեն համապատասխանում իրենց մասնագիտությանը եւ զբաղվում են ժամավաճառությամբ։

- Ֆինանսականից բացի, ես նկատի ունեմ նաեւ մարդկային գործոնը, որովհետեւ ամեն նոր ղեկավար գալիս է իր թիմով։ Այդ առումով նախորդ տնօրենի կադրերը հարվածի տա՞կ են, թե՞ ոչ։

- Տեսեք, սա իմ մասնագիտական ոլորտն է՝ ի տարբերություն նախորդ տնօրենի, որովհետեւ նա մասնագիտությամբ բանասեր էր, ես՝ պատմաբան։ Այսինքն՝ թիմ հավաքելու առումով ոչ մի խնդիր չունեմ։ Ես նաեւ դասավանդում եմ եւ ունեմ հաջող ուսանող կադրեր, որոնց ցանկացած պահի կարող եմ տեղավորել աշխատանքի, բայց եթե տնօրենը հաջողված է լինում, կարողանում է ցանկացած կոլեկտիվ աշխատեցնել։ Այսինքն՝ հին տնօրենի կադր չկա, եթե ինքը հին տնօրենի կադրն է, բայց հաջողված աշխատող է, ՕԳԳ-ն բարձր է, ինձ բոլորովին հետաքրքիր չէ, թե ինչպես է նա հայտնվել թանգարանում։ Նույնիսկ եթե ինքը վատ մարդ է, ինձ հետաքրքիր է միայն իր աշխատանքը։ Իսկ եթե լավ մարդ է, բայց վատ աշխատող, ես դրան ուրիշ լուծում կտամ։ Տնօրենի մարդկանց լավ կամ վատ զգալու խնդիր էլ չկա, այլեւս նրանք լավ չեն զգում, դա էլ իմացեք։ Պետք է ուղղակի ճիշտ վերահսկողություն անել, հիմա, եթե կհասնի այն կետին, որ այդ մարդկանց պետք է ազատել, իհարկե՝ հիմնավորված, ուրեմն ես կգնամ նաեւ այդ քայլին։

- Ո՞րն է պատճառը, որ ՊՆ-ն Ձեզ չի ներկայացրել թանգարանի կոլեկտիվին։ Սովորաբար նախարարությունները նոր տնօրենին անձամբ են ներկայացնում։

- Ինձ դա բացարձակ հետաքրքիր չէ, որովհետեւ, եթե ինձ հետ չեն կապվում, ես հաջորդ օրը պարտավոր եմ լինել աշխատանքի վայրում։ Դա իրենց որոշելիքն է, եւ իմ նախաձեռնությունը չպետք է լիներ։ Գուցե հարմար չեն գտել, որովհետեւ դա գործընթաց է ենթադրում, նախորդին ասում են՝ շնորհակալություն, նորին ներկայացնում են։ Այսինքն, կարծում եմ՝ խնդիրն իմ մեջ չէ, գուցե նախորդին շնորհակալություն չեն ուզեցել հայտնել կամ էլ ինձ ներկայացնել։