Թուրքիայի հետ պետք է խոսենք ուղիղ․ «Ձայն» կուսակցության ղեկավար

Հայաստանի և Արցախի շուրջ ստեղծված իրավիճակի վերաբերյալ «Հրապարակը» զրուցել է «Ձայն» կուսակցության նախագահ Արուսյակ Հայրապետյանի հետ։

- Տիկի՛ն Հայրապետյան, ընտրություններին ինչպե՞ս եք պատրաստվում։ Ո՞ր կուսակցությունների հետ եք  համագործակցում։ Վերջերս ստեղծվեցին մի շարք կուսակցություններ՝ «Ինքնիշխան Հայաստան», «Հանուն Հանրապետության», «ՇԱՆԹ Դաշինք»։ Այս կուսակցությունների հետ կոնկրետ շփումներ ունե՞ք, համագործակցո՞ւմ եք։ Հնարավո՞ր է իրենց հետ դաշինքով մասնակցեք ընտրություններին։

- Նախ տեղեկացնեմ, որ մեր կուսակցությունը դեռ գրանցման փուլում է։ Կարծում եմ՝ ինչպես և Ձեր նշած նորաստեղծ կուսակցություններից շատերը, եթե ոչ բոլորը։ Իհարկե, ժամանակը սուղ է, այդ ամենը հասկանում ենք, բայց քանի դեռ մնում ենք չգրանցված, ապա դեռ վաղ է խոսել դաշինքների մասին։

- Իսկ շփումներ, քննարկումներ ունե՞ք այս կուսակցությունների հետ, նաև «Արդար Հայաստան» կուսակցության հետ և այլ կուսակցությունների հետ։

- Դե գիտեք, բոլոր կուսակցություններն էլ, ոչ միայն նորաստեղծները․․․ չխոսենք հնաստեղծների մասին, բոլորն էլ քննարկումների մեջ են, իրար հետ հանդիպելու, պայմանավորվելու և այլն։ Մենք որոշ շփումներ ունենք, իհարկե, ինչպեսև առաջ։ Ձեր նշած կուսակցությունների ստեղծողներին և անդամներից շատերին ես անձամբ ճանաչում եմ, ինքս և մեր կուսակցությունների շատերը։ Շփումներ կան, բայց որևէ կոնկրետ դաշինքներ, ինչ-որ պայմանավորվածություն, համենայնդեպս, մեր կուսակցությունը չունի։

- Իսկ հնարավոր ընտրություններին ձեր կուսակցության ծրագրային հիմնական կետերը որո՞նք են, որո՞նք եք հանրությանը ներկայացնելու։

- Ամեն ինչ իր ժամանակին։ Մենք բնականաբար ունենք նախընտրական ծրագիր։ Մեր պաշտոնական կայքում ներկայացված են մեր ընդհանուր դրույթները․ բոլոր այն ոլորտներին վերաբերող, որոնց որ կուսակցությունը պիտի անդրադառնա։ Դրանք մեր ընդհանուր մոտեցումներն են։ Եվ բնականաբար կա նաև նախընտրական ծրագիր, որը կհանրայնացվի այն պահից, երբ մենք կլինենք գրացված կուսակցություն, մեկ։ Եվ կունենանք որոշում մասնակցել ընտրություններին, երկու։

-  Իսկ այս իրավիճակում, Ձեր գնահատմամբ, ընտրություններն ինչպե՞ս կանցնեն։ Հնարավոր համարո՞ւմ եք, որ շատ լարված ընտրություններ կլինեն, ընտրակեղծիքներ, բախումներ լինեն՝ հաշվի առնելով այս լարված ներքաղաքական մթնոլորտը։

- Դուք պատասխանեցիք Ձեր հարցին։ Այո, այդ ամեն ինչը բոլորս էլ հասկանում ենք։ Ես միշտ նշում եմ, որ մենք բոլորս մի նավում ենք, բոլորս ամեն ինչ շատ լավ հասկանում ենք։ Եվ մեր Հանրապետությունն այնքան փոքր է, և մեր քաղդաշտն այնքան փոքր է, և մենք այնքան թրծված ենք այս ամեն ինչում՝ 30 տարի անընդատ լինելով այս տուրբուլենտ վիճակում, թեթևակի դադարներով։ Բայց հիմա մենք էլի մտել ենք շարունակական ցնցումների դաշտ, որը, կարծում եմ, մի որոշ ժամանակ տևելու է։ Մենք չենք կարծում, որ այս արտահերթ ընտրությունները լինելու են վերջինը։ Ընդհակառակը, կարծում ենք, որ սրանից հետո հաջորդ ընտրությունները ևս լինելու են արտահերթ։

- Տիկի՛ն Հայրապետյան, հաշվի առնելով, որ Դուք եղել եք Հայ-ֆրանսիական առևտրաարդյունաբերական պալատի տնօրենը և բնականաբար կապեր կունենաք Ֆրանսիայի հետ՝ ուզում էի իմանալ Արցախյան հակամարտության հարցում Ֆրանսիան ի՞նչ մոտեցում ունի, ի՞նչ դիրքորոշում ունի։ Նաև հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Ֆրանսիայի խորհրդարանի երկու պալատներն Արցախի ճանաչման բանաձև ընդունեցին՝ կոչ անելով իշխանություններին ընդունել Արցախի անկախությունը։

- Ես, այո, շատ սերտորեն աշխատել եմ Ֆրանսիայի հետ։ Եվ ոչ միայն Ֆրանսիայի հետ, տարբեր երկրների հետ, ի պաշտոնե։ Բայց դա ինձ որևէ կերպ թույլ չի տալիս իրենց կողմից իրենց տեսակետը որևէ կերպ արտահայտել։ Այսինքն, Ֆրանսիայի կողմից ես բնականաբար չեմ կարող խոսել, դա ընդհանրապես անտեղի կլիներ։

- Դե, որպես քաղաքական գործիչ գնահատեք։

- Դե, մենք գիտենք, որ Ֆրանսիան միշտ եղել է Հայաստանի բարեկամ երկիր։ Ֆրանսիան միշտ ունեցել է Հայաստանին բարեկամ երկրի կեցվածք։ Ֆրանսիայում ապրում է մոտ 600 հազար հայ։ Ֆրանսիան մեր բարեկամ երկիրն է այսօր, ինչպես և երեկ էր և, հուսամ՝ վաղը կլինի։

- Ղարաբաղյան հակամարտության շուրջ իրավիճակն ինչպե՞ս եք գանահատում։ Ի՞նչ իրավիճակ է հակամարտության շուրջ, բանակցությունների հնարավորության շուրջ։ 

- Քանի որ վերջին իրադարձությունները՝ պատերազմից սկսած և մինչև այսօր․․․ պատերազմը, հետո ստորագրված, պարտադրված հրադադարը և իրավիճակն այսօր։ Որևէ պահի մենք չենք նախաձեռնել, որևէ պահի մենք չենք որոշել։ Մենք չենք կոորդինացրել որևէ կերպ, որովհետև մենք որևէ շահ չունեինք դրանից՝ ո՛չ սկսելու, ո՛չ կանգնեցնելու, ո՛չ ավարտելու մեջ։ Որևէ պահի մենք չենք եղել դրա շարժիչ ուժը։ Ուստի մենք առանձնապես գործոն չենք էլ։ Մենք հիմա փակուղու մեջ ենք որպես երկիր, որպես այդ կոնֆլիկտի մաս։ Եվ մենք պետք է նախ բոլոր էլեմենտներին տիրապետենք, որպեսզի հասկանանք, թե ինչպես ենք կարողանում նախ այս պրոցեսը կանգնացնել, որովհետև այս պրոցեսը որևէ կերպ մեր շահերից չի ելնում և որևէ պահի մեր շահերից չի ելել, և շարունակում է մեր շահերից չելնել։ Նախ պետք է պրոցեսները կանգնացնել, հետո ռեստարտ տալ, որ դա ևս մեր շահերից ելնի։ 

- ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի գործունեության առավել ակտիվացման նախադրյալներ տեսնո՞ւմ եք։ Հաշվի առնելով, որ ԱՄՆ նախագահ Բայդենը նախկինում մի քանի անգամ հայտարարեց, որ Ամերիկան վերադարձել է, Ֆրանսիան է փորձում ինչ-որ մասնակցություն ունենալ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության համապարփակ կարգավորման մեջ։ Նաև վերջերս Պուտինը և Մակրոնը հեռախոսազրույց են ունեցել, և պաշտոնական հաղորդագրությունից տեղեկացանք, որ առարկայական, կոնկրետ նախաձեռնություն են պատրաստում։

- Մենք ընդհանրապես գտնում ենք, որ մեր շահերից է ելնում վերադառնալ Մինսկի ձևաչափին։ Դա հստակ նշեմ։ Ավելի հեռու գնամ։ Ես գտնում եմ, որ մենք պետք է սկսենք ուղիղ բանակցել այն երկրների հետ, որոնց հետ կնճռոտ հարցեր ունենք։ Եթե միջնորդավորված, ապա անպայման Մինսկի խմբի ձևաչափով։ Եվ մենք պետք է կարողանաք գտնել ձևեր, որպեսզի մենք ինքներս կարողանանք ուղիղ բանակցել այն երկրների հետ, որոնց հետ ունենք կնճռոտ հարցեր, խնդիրներ։

- Իսկ Ադրբեջանի, Թուրքիայի հետ սահմանների բացման հնարավորություններ տեսնո՞ւմ եք, հարաբերությունների կարգավորման նախադրյալներ տեսնո՞ւմ եք այսօր։

- Դա երկրորդ, երրորդ, չորրորդ էտապի հարց է, անկեղծ ասած։ Բայց եթե Թուրքիայի մասին ենք խոսում, ես գտնում եմ, որ մենք Թուրքիայի հետ պետք է խոսենք ուղիղ։

- Հայաստանն այն վիճակո՞ւմ է, որ կարողանա ուղիղ խոսել։ Եվ արդյո՞ք վտանգներ չեք տեսնում, օրինակ, սահմաններ ենք բացում, առևտրային կապերի ենք ստեղծում, և Հայաստանը ենթարկվում է փափուկ ուժով տնտեսական էքսպանսիայի։

- Ես սահմաններ բացելու մասին չխոսեցի։ Տնտեսական ասպեկտները, ինչպես նաև մնացյալ ասպեկտները, թելադրվում են քաղաքական ասպեկտով։ Քաղաքական ասպեկտում մենք պետք է խոսենք Թուրքիայի հետ ուղիղ։ Ոչ թե պետք է մտածենք՝ «իսկ մենք կարո՞ղ ենք», «իսկ մեզ թո՞ւյլ կտան» և այլն։ Դա հենց այն պարտվողական կեցվածքն է, որ մեզ բերել-հասցրել է այս օրը։ Մենք գտնում ենք, որ Հայաստանի շահից է ելնում Թուրքիայի հետ խոսել ուղիղ։ Ես չեմ ասում՝ «սահմաններ բացել», «ներել» և այլն, ասում եմ՝ «խոսել»։ Մենք Թուրքիայի հետ պիտի բանակցենք ուղիղ։ Եվ, այո՛, մենք պետք է կարողանանք դա անել։

- Իսկ առաջին քայլը ո՞րը պետք է լինի, առարկայական առաջին քայլը ո՞րը պետք է լինի։

- Մեզ մոտ հստակ ձևակերպված կա առաջին քայլը։ Ուղղակի ես գտնում եմ, որ դա հիմա ժամանակավրեպ է։ Ես Ձեզ հետ դրա մասին նորից սիրով կզրուցեմ, երբ մենք արդեն գրանցված կլինենք որպես կուսակցություն։ Եվ արդեն որոշում ունեցած կլինենք, որ մասնակցելու ենք ընտրություններին։