Իսրայելն Ադրբեջանի տարածքի՞ց է հարվածել Իրանին

«Հրապարակի» զրուցակիցը Միխայիլ Միլշտեյն է (Մերձավոր Արեւելքի եւ Աֆրիկայի ուսումնասիրությունների Մոշե Դայան կենտրոնի Պաղեստինի ուսումնասիրությունների ֆորումի ղեկավար, Իսրայել)։

- 2023 թ․ հոկտեմբերի 7-ից շարունակվող Իսրայել-ՀԱՄԱՍ հակամարտությունը նոր՝ առավել ակտիվ փուլ է թեւակոխել։ Բացի Սիրիայից եւ Լիբանանից, Իսրայելն ուղիղ առճակատման մտավ նաեւ Իրանի հետ՝ ի պատասխան Թեհրանի օդային հարվածների։ Երրորդ համաշխարհային պատերազմի հոտ չե՞ք առնում։

- Կարծում եմ, որ այս պահին երրորդ համաշխարհային պատերազմի եւ տարածաշրջանային պատերազմների մասին խոսակցությունները չափազանցված են։ Անկասկած, տարածաշրջանում ընդհանուր լարվածությունն աճեց, բայց թվում է, որ գոնե մինչ այժմ ե՛ւ Իսրայելը, ե՛ւ Իրանը ցանկանում են խուսափել լայն հակամարտությունից: Կայունության հաջորդ փորձությունը կլինեն Իսրայելի հարվածներն իրանական թիրախների դեմ. հարցն այն է, թե Թեհրանը կկրկնի՞ նախկին օպերացիան:

- Իրանը հայտարարեց, թե Իսրայելին օդային հարվածներ հասցնելու գործողությունը հասել է իր նպատակին, մինչդեռ հրեական պետության ներկայացուցիչներն ու ձեր դաշնակիցներից ամերիկյան, բրիտանական եւ ֆրանսիական շրջանակները պնդում են, որ Թեհրանի արձակած ԱԹՍ-ների ու բալիստիկ հրթիռների մեծ մասը խոցվել է։

- Իսրայելի դեմ Իրանի հարձակումը զանգվածային էր (350 անօդաչու թռչող սարք եւ հրթիռ), բայց արդյունքները շատ վատ էին: Սահմանափակ վնաս է հասցվել Նեւաթիմ ավիաբազային, որը Թեհրանի հիմնական թիրախն էր։ Դա, իհարկե, պայմանավորված էր Իսրայելի հնարավորություններով՝ ԱՄՆ-ի եւ Մեծ Բրիտանիայի ռազմական օգնությամբ։

- Իրանի ԱԳ նախարարը հրաժարվում է ընդունել, որ Իսպահանի վրա վերջին օդային հարձակումն Իսրայելն է իրականացրել, իսկ օգտագործվող դրոնները նա համեմատել է մանկական խաղալիքների հետ։ 

- Թվում է, թե իրանցիները գիտեն իրական իրավիճակը Իսպահանի մոտակայքում հարձակումից հետո, բայց նրանք ցանկանում են նվազեցնել լարվածությունը, ուստի հայտարարում են, որ վնասը շատ սահմանափակ է: Կարծում եմ՝ նրանք հասկացան Իսրայելի ազդանշանը:

- Ի դեպ, վարկածներ կան, որ Իսրայելն Իրանին հարվածներ է հասցրել Ադրբեջանի տարածքից։ 

- Այս հարցի առնչությամբ իսրայելական աղբյուրներից ընդհանրապես մեկնաբանություններ չկան։ Մի քանի հաղորդում է ստացվել, որ հարձակման մի մասն իրականացվել է Իրանի տարածքից։

- Միջազգային հանրությունը սկսել է նաեւ որոշակի ճնշումներ գործադրել Թել Ավիվի վրա։ Բավականին կոշտ քննադատություն եղավ Դամասկոսում Իրանի հյուպատոսարանի վրա հարձակման հետ կապված, այդ հարցով ՄԱԿ-ի ԱԽ հրատապ նիստ գումարվեց։ ԵՄ-ն էլ առաջին անգամ պատժամիջոցներ սահմանեց իսրայելցի միգրանտների դեմ՝ պաղեստինցիների դեմ, այսպես կոչված, բռնություններ իրականացնելու մեղադրանքով։

- Գոնե մինչ այժմ թվում է, թե արեւմտյան աշխարհի մեծ մասը կանգնած է Իսրայելի թիկունքում: Հարկ է նշել, որ աշխարհի մեծ մասը, հոկտեմբերի 7-ից սկսած, տուժել է Իրանից՝ նրանց վստահված անձանց (հիմնականում՝ հուսիթների) հարձակումներից եւ միջուկային ծրագրում նրանց առաջընթացի վերաբերյալ մտահոգություններից։
Աշխարհում ավելի ու ավելի շատ պետություններ են այսօր հասկանում, որ Ուկրաինայի դեմ Մոսկվային աջակցող իսլամական ռեժիմը վտանգ է ներկայացնում աշխարհի կայունության համար։

- Օրերս լուրեր տարածվեցին, որ Հաագայի միջազգային դատարանը, հնարավոր է, ձերբակալման որոշում կայացնի վարչապետ Նեթանյահուհի եւ իսրայելցի մյուս բարձրաստիճան պաշտոնյաների նկատմամբ՝ Գազայի հատվածում շարունակվող ռազմական գործողությունների համար (հայցը ներկայացրել է ՀԱՀ-ը)։

- Իսրայելում մենք բաց ենք պահում մեր աչքերը ՄՔԴ-ի եւ Հաագայի միջազգային դատարանի նկատմամբ, բայց թվում է, որ գոնե այս պահին մարտահրավերն այնքան էլ դրամատիկ չէ, եւ, այնուամենայնիվ, Արգենտինայի դատական քայլն Իրանի դեմ՝ 1992 թվականի ահաբեկչությունների պատճառով, շատ ավելի լուրջ է (Բուենոս Այրեսը պահանջում է կալանավորել Իրանի ներկայիս ՆԳ նախարարին՝ նրան մեղադրելով Արգենտինայում հրեական կենտրոնի վրա արյունալի հարձակման մեջ՝ խմբ․):

- Բուն Իսրայելում էլ ամեն ինչ հարթ չէ։ Պատանդների հարազատները, շարքային քաղաքացիները շարունակաբար բողոքի ակցիաներ են անցկացնում՝ պահանջելով պատանդների ազատ արձակման հարցով անհապաղ գործարք կնքել ՀԱՄԱՍ-ի հետ՝ զուգահեռաբար պահանջելով կառավարության ու Նեթանյահուհի հրաժարականը։ Ի՞նչ է կատարվում իրականում ձեր երկրի ներսում, եւ ի՞նչ զարգացումներ սպասել առաջիկայում։

- Իրավացի եք։ Այստեղ ոչինչ հարթ եւ հանգիստ չէ: Խորը մտահոգություն կա պատանդների պատճառով, իսկ նրանց գործարքով ազատ արձակելու պահանջն աճում է։ Իմ գնահատականն այն է, որ ներկայում Իսրայելը չունի որեւէ ծրագիր կամ կարողություն՝ վերահսկելու ամբողջ Գազայի հատվածը, ուստի մենք պետք է կենտրոնանանք գործարքը խթանելու վրա, թեեւ դրա ռազմավարական գինը ծանր է:

- Միջազգային ճնշման տակ գտնվող Իսրայելի համար, այդուհանդերձ, հավատարիմ գտնվեց դաշնակից ԱՄՆ-ն (թեեւ ձեր երկրի բանակի անդամների նկատմամբ պատժամիջոցների մասին է ակնարկել)։ Սենատն ամիսներ տեւած ծանր քննարկումներից հետո վերջապես ապրիլի 23-ին հավանություն տվեց Իսրայելին, Ուկրաինային եւ Թայվանին տրամադրվող օգնության փաթեթին։ Մնացել է, որ այն վավերացնի Բայդենը։ Ի՞նչ կտա սա ձեր երկրին։

- Յուրաքանչյուր իսրայելցի գիտի, թե որքան կարեւոր եւ ամուր են հարաբերություններն ԱՄՆ-ի հետ։ Վաշինգտոնի վերջին որոշումն Իսրայելի համար կարեւոր է հիմնականում ռազմական տեսանկյունից, այն Իսրայելին հնարավորություն է տալիս պատրաստվելու Գազայում, ինչպես նաեւ Լիբանանում ապագա ռազմական քայլերին: