Հետեւանքը, այո, կարող է լինել իշխանության հարատեւությունը

_Հարցազրույց նախկին գլխավոր դատախազ, ՀՀԿ խմբակցության պատգամավոր __**Գեւորգ Կոստանյանի**__ հետ։_



**- Պարոն Կոստանյան, Անվտանգության խորհրդի մասին նոր օրենքով ԱԺ եւ ՀՀ նախագահները, ինչպես նաեւ գլխավոր դատախազն ու ՍԴ նախագահը խորհրդի կազմում ընդգրկված չեն, ինչպես նախկինում էր․ որպես նախկին գլխավոր դատախազ՝ ինչպե՞ս կբացատրեք սա։**



Նախ նշեմ, որ եթե նախկինում ԱԱԽ-ն խորհրդատվական մարմին էր, այժմ այն ֆունկցիոնալ, որոշումներ ընդունող մարմին է։ Ես չեմ կարծում, որ ԱԽ կազմում պետք է ընդգրկվեն մարդիկ, որոնց գործունեությունն ամենեւին կապ չունի անվտանգության հետ։ Եթե ասում ենք՝ ՍԴ նախագահին, գլխավոր դատախազին մտցնենք, ապա եկեք էներգետիկայի նախարարին էլ մտցնենք, Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի նախագահին էլ մտցնենք։



**- Իսկ ԱԺ եւ ՀՀ նախագահնե՞րը։**



Կապ չունի պաշտոնի բարձր ու ցածր լինելու փաստը եւ ոչ էլ պատասխանատվությունը, կապ ունի ֆունկցիոնալությունը, թե ինչ գործառույթներ ունի։ Անվտանգության խորհրդի գործառույթների մեջ մտնում են այնպիսի հարցեր, որ նշված պաշտոնյաների ֆունկցիաների հետ ընդհանրապես առնչություն չունեն։



**- Ինչո՞վ են տարբերվելու նրանց ֆունկցիաները։**



Մինչ այս պահը գործող մարմինը բացառապես խորհրդատվական բնույթի էր, այսինքն՝ ինքը մի մարմին էր, որը խորհրդակցում եւ խորհուրդ էր տալիս երկրի նախագահին՝ կատարելու կամ չկատարելու այս կամ այն գործողությունը։ Իսկ նոր մարմինը երկրի պաշտպանության, անվտանգության հարցերով որոշում կայացնող մարմին է լինելու։ Ինչո՞ւ պետք է այդ գործընթացին մասնակցեն մարդիկ, որոնք ո՛չ առնչություն ունեն այդ որոշման իրագործման հետ, ո՛չ էլ որոշման ընթացքի հետ։



**- Դա՝ իրավական առումով, իսկ քաղաքակա՞ն։ Ի վերջո, մենք անցում ենք կատարում պառլամենտական համակարգին, օրենսդիր մարմնում են մշակվում, ընդունվում անվտանգությանը, պաշտպանությանը գոնե առնչվող նախագծեր։**



Բա ինչո՞ւ պիտի ԱԺ նախագահը մենակ դրա համար ներառված լինի ԱԽ կազմի մեջ։ Նա իր գործառույթն իրականացնում է Ձեր նշած քաղաքական՝ ԱԺ նիստերի դահլիճում։ ՀՀ նախագահը՝ եւս։



**- Ստացվում է, որ ստեղծվել է սուպերվարչապետական մոդել, երկրի նախագահը, ԱԺ նախագահն ընդհանրապես չպետք է անգամ հետաքրքրվեն երկրի անվտանգության խնդիրներով։**



Իմաստը ո՞րն էր քաղաքական ներկայություն ապահովելու, իրենք իրենց գործառույթներն ունեն։



**- Ենթադրենք՝ իշխանությունը փլուզման եզրին է, ԱԽ նիստ են հրավիրում, ի վերջո, արտակարգ դրությունը, եթե չեմ սխալվում, ԱԺ-ն է հայտարարում, իսկ ինչո՞ւ խորհրդարանի ղեկավարը տեղյակ չլինի՝ ինչ, ոնց…**



Թող ԱԺ-ն անի, Անվտանգության խորհուրդը կքննարկի, թե ոնց իրագործի։ Այո, արտակարգ դրություն, ռազմական դրություն ԱԺ-ն է հայտարարում, բայց Անվտանգության խորհուրդն ավելի ֆունկցիոնալ է, նա չի մտնում ԱԺ գործառույթների մեջ։



**- Ոստիկանությունը, ուժային այլ մարմիններ եւս կանցնեն վարչապետի վերահսկողության ներքո, Դուք սահմանադրական փոփոխությունների մասնագիտացված հանձնաժողովի անդամ եք, ինչո՞ւ այսպիսի սուպերվարչապետական մոդել գծեցիք, ո՞ւմ համար։**



Խնդիրը սուպերվարչապետական կամ նվազ վարչապետականը չէ, խնդիրը ներկա կառավարման ձեւի պայմաններում այն է, որ բոլորը մտնեն պառլամենտական վերահսկողության ներքո, այդ մարմինները կա՛մ պետք է նախարարություններ դառնային, կա՛մ, ի դեմս վարչապետի, պետք է գտնվեն պառլամենտական պատասխանատվության ներքո։ Այսինքն՝ այդ մարմինների համար այժմ քաղաքական պատասխանատվություն կրելու է անձամբ վարչապետը։



**- Նախկին, թեկուզ ձեւական, անկախ կարգավիճակն անգամ չի պահպանվում, եւ ամբողջը կենտրոնացվում է վարչապետի ձեռքում։**



Պառլամենտական երկրի իմաստն այն է, որ այս երկրում չկա այնպիսի սուբյեկտ, որը դուրս կմնա պառլամենտական վերահսկողությունից։



**- Պարոն Կոստանյան, շուտով մոտենում է ապրիլը, ո՞վ է լինելու ՀՀԿ-ի վարչապետի թեկնածուն։**



Ես ՀՀԿ-ական չեմ եւ այդ որոշումների կայացմանը, բնականաբար, չեմ մասնակցում, սակայն ունեմ կարծիք եւ այդ մասին բավականին հանգամանալից խոսել եմ։



**- Որ Սերժ Սարգսյանն անփոխարինելի՞ է։**



Գիտեք, անփոխարինելիության խնդիր չէ, կա մի քանի հանգամանք, որը պետք է հասկանա յուրաքանչյուր քաղաքացի՝ վարչապետի դերը եւ նշանակությունն այն առումով, որ դա միայն զուտ բնապահպանական, տնտեսական չէ, այլ ավելի լայն է՝ անվտանգության, պաշտպանունակության։ Երբ խոսում ենք Սերժ Սարգսյանի մասին, իմ կարծիքը միշտ պայմանավորված է եղել նրանով, որ բոլորը տեսել են եւ իր անձնական, բարոյական, մարդկային, բոլոր կողմերից։ Ես առիթ ունեցել եմ ասելու, որ եթե Սերժ Սարգսյանը դառնա վարչապետ, Հայաստանը դրանից շատ կշահի: Իսկ եթե Սերժ Սարգսյանը չդառնա վարչապետ, ապա Հայաստանը շատ բան կկորցնի։



**- Մոտ 4 տարի առաջ Սերժ Սարգսյանը հայտարարեց, որ ինքն այլեւս ՀՀ-ում ղեկավար պաշտոն չի զբաղեցնի։ Այդ խոսքերից հրաժարումը, ըստ Ձեզ, ինչպե՞ս կընդունվի արտաքին աշխարհի կողմից։**



Ես կարծում եմ, որ քաղաքականությունը երկու ուղղություն ունի՝ անձնական եւ ոչ անձնական։ Մարդը կարող է չի ցանկանում զբաղեցնել ղեկավար պաշտոն, բայց շատ ժամանակ… այ, ինչի՞ ես դու քաղաքական թիմի անդամ, առավել եւս՝ ղեկավար, եթե թիմը որոշում կայացրեց, դու պետք է ենթարկվես այդ որոշմանը․ այս կոնտեքստից եմ ես նայում։ Երկրորդ՝ ես չեմ պատկերացնում, ես չգիտեմ, չեմ կարող հիմա վերծանել իր խոսքերը, բայց չեմ պատկերացնում, որ մարդ կարող է երկու-երեք տարի առաջ կանխատեսի իր հետոն թե՛ անձնական, թե՛ քաղաքական տեսակետից։



**- Լավ, այլ կերպ հարցնեմ՝ ինչո՞ւ թիմը չի հարգում ղեկավարի ցանկությունը։**



Ես էլի եմ ասում, որ ՀՀԿ-ի անդամ չեմ եւ որոշումների կայացմանը չեմ մասնակցում։



**- Իսկ ինչպե՞ս եք մի թիմում հանգրվանել, որտեղ չեն հարգում դիմացինի խոսքը, ցանկությունը։**



Իսկ ո՞վ ասաց, որ այդպես է, դեռ ոչինչ պարզ չէ։



**- Ի դեպ, մարդիկ հիշում են, որ ոչ վաղ անցյալում Կարեն Կարապետյանին վարչապետի պաշտոնը վստահելիս Սերժ Սարգսյանը վստահեցնում էր, որ նա երկար է աշխատելու այդ պաշտոնում…**



Բայց ինչո՞ւ եք նման հարցադրումներ անում, երբ դեռ հայտնի չէ, թե ով է երկար աշխատելու, ով՝ կարճ։ Դեռ հայտնի չէ, թե գործընթացներն ինչ հետեւանք կունենան, համբերեք։



**- Արդեն գրեթե հայտնի է։ Ընդունվող օրենքներից էլ ենք իմանում։ Ասենք՝ նրանից, որ Բաղրամյան 26-ը, որը եղել է բոլոր ՀՀ նախագահների նստավայրը, այսուհետ կլինի վարչապետինը։**



Ես կանխատեսում չեմ անում՝ հատկապես նստավայրերի հիման վրա։



**- Ադրբեջանում, երբ Սահմանադրություն էր փոխվում՝ Ալիեւի ցմահ կառավարման նպատակով, ՀՀԿ-ականները թմբկահարում էին, թե՝ տեսեք, մենք դեմոկրատ ենք, իսկ մեր հարեւանները՝ ոչ։ Հիմա եթե Սերժ Սարգսյանը դառնա վարչապետ, չե՞ք կարծում, մենք կկարողանանք նույնը պնդել, չե՞ք կարծում, որ դա կլինի ավտորիտարիզմի դրսեւորում։**



Միանշանակ՝ ոչ։ Նախ անհամեմատելի ու անհամադրելի է Ադրբեջանի հետ համեմատությունը։ Որովհետեւ Ադրբեջանում Սահմանադրության փոփոխության միակ նպատակը դա իրենց նախագահի իշխանության պահպանումն ու հավերժացումն էր։ Իսկ մեզ մոտ՝ կառավարման մոդելի փոփոխությունը, իսկ եթե արդյունքում դա հանգեցնում է իշխանության հարատեւությանը, շատ ողջամիտ է, ինչու, որովհետեւ քաղաքականության նպատակը մեկն է՝ ընդդիմությունը պայքարում է իշխանության գալու համար, իսկ իշխանությունը՝ իշխանության մնալու համար։



**- Այս դեպքում ինչո՞ւ էիք հանրությանը հավատացնում, թե մշակում եք մի մոդել՝ պառլամենտական համակարգ, որը չի լինի որեւէ մեկի միահեծան իշխանությունը, հակակշիռների մեխանիզմ կգործի եւ այլն։**



Աշխարհում քաղաքականության նպատակը դա է, ինչի մասին որ ասացի, սահմանադրական փոփոխության իմաստը նոր կարգին անցնելն է, հետեւանքը, այո, կարող է լինել իշխանության հարատեւությունը։



**- Իսկ անհի՞մն են այն պնդումները, որ մեզ մոտ էլ Սահմանադրությունը հենց Սերժ Սարգսյանի համար փոխեցիք, եւ դա ոչ թե հետեւանքն է, այլ՝ պատճառը։**



Ոչ, ես այդ հանձնաժողովի անդամ եմ եղել եւ ասացի, թե իմ նպատակը որն է եղել։



**Լուսինե ՇԱՀՎԵՐԴՅԱՆ**