Ազատ, անկախ քաղաքացու խոստովանություն…

Չգիտեմ, ինչու են մտքումս անընդհատ հնչում հայտնի երգի խոսքերը. «Ես սիրում եմ իմ երկիրը…», բայց ոչ թե հպարտության եւ սիրո զգացում են արթնացնում, այլ ցավի եւ դառնության: Շատ եմ կարոտում այն իմ Հայրենիքը, որը սկսվում էր երջանկության զգացումից, երբ ամռան արձակուրդից հետո գրկաբաց ընդունում էր ինձ երկաթուղու կայարանում կամ օդանավակայանում: Ո՞ւր ես, ի՜մ երկիր: Ամեն ինչ վերջացավ: Վերջացավ ոչ թե այն ժամանակ, երբ մութ եւ կիսասոված տարիներին շատերս կորցրինք ե՛ւ տնտեսական, ե՛ւ ֆիզիկական «հոգեպահուստը», այլ անցյալ տարի, երբ մեր զավակները, մեր տան ճրագները հանգեցին:

Գիտե՞ք, քանի որ սա խոստովանություն է, հավատացեք, որ երբեք չեմ խառնվել ոչ մի քաղաքական վիճաբանության՝ մտածելով, որ պետք է հնազանդվեմ ընտրված երկրի ղեկավարությանը, քանի որ քրիստոնյա ազգը (ամեն տեղ մենք ասում ենք, որ հայերն առաջինն են ընդունել քրիստոնեությունը, որպես պետական կրոն) պետք է հնազանդվի իշխանություններին, ինչպես գրված է Աստվածաշնչում: 

Չեմ կարող ասել, որ որպես ողջամիտ, գրագետ մարդ, չեմ կարող չտեսնել անարդարությունը, սխալ վերաբերմունքը, անօրեն արարքները, բայց միշտ մտածել եմ՝ չէ՞ որ իշխանությունը նաեւ պաշտպանում է ինձ, իմ ընտանիքը, իմ տունը, իմ անդորրը, իմ երկիրը…

Ես չեմ նայում այլեւս «Լրաբերը», չեմ նայում իմ երկրի լրահոսը: Դուք կասեք. «Ի՞նչ է պատահել` պատերազմներ, մարդկային կորուստներ, ցավ եւ տառապանք միշտ էլ եղել են»: Բայց այս վիճակը, որն առաջացավ անցյալ տարի, հնարավոր չէ համեմատել եւ ոչ մի ժամանակաշրջանի հետ: Կարելի է ողղակի ժխտող բառերի մի սյունակ գրել.

Մահ - հանուն ոչնչի:
Պատերազմ - հանուն ոչնչի: 
Ներկայումս - ոչինչ:
Փոփոխություններ դեպի լավը - ոչ մի տեղ:
Ապագայում - ոչինչ:

Չեմ ուզում նորից նկարագրել այն, ինչ կատարվում է մարդկանց հոգիներում, չեմ ուզում դատապարտել նրանց, ովքեր ուղարկել էին 18 տարեկան երեխային, որը չի հասցրել սովորել բռնել հրացանը՝ մահվան, իսկ հետո հանգիստ եւ ինքնագոհ շարունակել իրենց կյանքի ընթացքը:

Ոչինչ… Ինչպես Արամայիս Սահակյանի բանաստեղծության մեջ. 
«Քեզնից լավ կապրի գուցե մի ոչինչ», 

«Դիմացիր, ոչինչ»:

Մեր երկրում ներկա ժամանակ կա միայն մեկ հիշարժան վայր՝ Եռաբլուրը: 
Որտե՞ղ է խոստացված «Ավետյաց երկիրը»` Եռաբլուրում:
Որտե՞ղ են շատերի (ոչ բոլորի) սրտերը եւ մտքերը` Եռաբլուրում:
Կասեք՝ վի՞շտն է սեւ ներկերով պատել մեր հայացքը: Ոչ: Սա է մեր երկիրը: Իսկ գուցե նորից ասեք. «Միշտ է այդպես եղել»:

Բայց մինչ այդ, երկու մասի կիսված ժողովուրդը հիմա բաժանվում է 4-5 մասի: Մթագնած դեմքով քայլող կանայք, մինչեւ գետին հայացքն իջեցրած տղամարդիկ: Սրճարաններում նստած «նախկին» եւ «ներկա»  երիտասարդներ, որոնք ուրախանում են եւ բարձր ծիծաղում: Եւ մի մեծ խումբ` ովքեր ամուր նստած են իրենց տեղերում, ապահով եւ անվախ, ում երեխաները սովորում, աշխատում, ապրում են արտասահմանում: Շեքսպիրյան հայտնի հարցը նրանց համար արդեն լուծվել է` հօգուտ իրենց: 
Մի ծանոթի հետ խոսելիս փորձեցի հանգստացնել, երբ ասում էր, որ Նյուրնբերգյան դատավարությունը պետք է լիներ Հայաստանում, վերջին պատերազմից հետո, բայց աննախադեպ կազմով՝ հայերն ընդդեմ հայերի: Այլապես ինչպե՞ս բացատրել, որ մի ողջ դատավարություն եղավ մի ռազմական պաշտոնյայի դեմ, մինչ իր մահը, գողության, կողոպուտի մեղադրանքով, իսկ «մարդասպաններն» ազատ ապրում են եւ հրճվում կյանքով, հայրենասիրական պաստառների ներքո: Ասացի՝ պետք չէ նյարդայնանալ, ճշմարտությունը փակված է կողպեքով, եւ մենք իրավունք չունենք դատապարտել կամ արդարացնել որեւէ մեկին, քանի որ դա քննչական մարմինների իրավասությունն է:

- Բայց չէ՞ որ մենք խոսում էինք ազատ եւ բարձր այն ժամանակ, երբ իմ տղան գիշեր-ցերեկ, ուսապարկով գտնվում էր մեր «ազատ, անկախ» երկրի հրապարակում,- ասաց իմ ծանոթը: Ես ոչինչ չկարողացա պատասխանել, որովհետեւ մեր տղաները հիմա քնած են Եռաբլուրում:

- Ես ազա՜տ, անկա՜խ քաղաքացի եմ:
Ազատ են իրար նկատմամբ հարգանքից, ուշադրությունից, դրացու նկատմամբ սիրո զգացումից: Այլապես ինչպե՞ս բացատրել, երբ շենքի մյուս մուտքում, իմանալով, որ հարեւանը կորցրել է իր միակ զավակին, դհոլ- զուռնայի ուղեկցությամբ հարսանիք է, կարծես առանց բարձր երաժշտության հնարավոր չէ երջանկանալ:

Ատելություն, բաժանում մարդկանց մեջ: Արդյո՞ք սա է իմ երկիրը: Ասում են` ցավը միավորում է մարդկանց: Բայց մեր դեպքում ցավը բաժանեց, չնայած բաժանումը եղավ ավելի վաղ:

Մենք, որ ամբողջ աշխարհում խոսում էինք եղեռնի դարավոր ողբերգության մասին, շարունակում ենք «պատերազմը» մեր միջեւ:
Անկախություն, անկախություն տիրող իրավիճակից, անկախություն ամենից: Այդ «անկախությունը» սպանում է մեկին, հանգիստ կյանք է ապահովում մյուսի համար եւ «ուրախացնում» երրորդին:

«Ես սիրում եմ երկիրը…»: 

Ներիր ինձ, իմ երկիր: Ես հասկանում եմ, որ մեղավոր են մարդիկ, ոչ թե դու: Սակայն սերը սպանվեց իմ մեջ այսպիսի մի աշնանային օր, երբ հազարավոր զոհերին գումարվեցին եւ, ցավոք, գումարվում են նրանց հարազատները:
Ասում են՝ «կյանքը շարունակվում է»: Բայց ոչ բոլորի համար։

Ագատա Մելիքյան