Հայաստանի՝ ԵՄ-ի հետ մերձեցման ուղին կարող է դիտվել «քաղաքական առեւտրի» սկիզբ

«Հրապարակի» զրուցակիցը վրաց քաղաքագետ Գելա Վասաձեն է։

- Վրաստանի իշխող՝ «Վրացական երազանք» կուսակցությունը կրկին խորհրդարան է ներկայացրել «Օտարերկրյա գործակալների» մասին օրենքը։ Խորհրդարանի առջեւ բողոքի ցույցեր են, իսկ ներսում՝ թեժ բանավեճ, նույնիսկ՝ ծեծկռտուք։ Ինչո՞ւ է օրինագիծը նորից բերվել օրենսդիր մարմին։

 - Այսպես կոչված, «օտարերկրյա գործակալների» մասին օրինագիծը վերադարձվել է Վրաստանի խորհրդարան, քանի որ իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցությունը ձգտում է ուժեղացնել վերահսկողությունը երկրի ներքին ու արտաքին քաղաքականության վրա։ Դա պայմանավորված է ՀԿ-ների եւ ԶԼՄ-ների ֆինանսավորման թափանցիկություն ապահովելու, ինչպես նաեւ առաջիկա ընտրություններում նրանց հնարավորությունները մեծացնելու հնարավոր ցանկությամբ՝ օտարերկրյա կառույցների ազդեցությունը սահմանափակելու միջոցով։

- Նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին կոշտ քննադատության է ենթարկել իշխող կուսակցությանը, օգտագործել է «ռուսական օրենք» տերմինը, ինչպես նաեւ՝ խիստ շեշտադրումներ կատարել եւ նշել, որ վրացական հողում այլեւս «ռուսական ազդեցություն» չի լինելու։

- Նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին քննադատում է օրինագիծը եւ այն համարում «ռուսական օրենք»՝ ակնարկելով իր մտավախությունը վրացական քաղաքականության եւ հասարակության վրա ռուսական ազդեցության հնարավոր աճի վերաբերյալ: Օրենքի այս անվանումը ցույց է տալիս, որ այն նման է Ռուսաստանում գործող օրենսդրությանը եւ կարող է օգտագործվել արտասահմանից ֆինանսավորում ստացող կազմակերպությունների գործունեությունը սահմանափակելու համար։

- Եվրաինտեգրման ճանապարհին այս օրենսդրական նախաձեռնությունն իրո՞ք հղի է «Կրեմլին դուր գալու ետին մտքով», թե՞ հարցը Վրաստանում աշնանը սպասվելիք ընտրությունների նախաշեմին քաղաքական ուժերի դիրքավորման մասին է։

- Այո։ Հարցն այն է, թե արդյոք օրենսդրական նախաձեռնությունը «ետին նպատակ ունի՞ Կրեմլին հաճոյանալու», թե՞ ընտրություններից առաջ քաղաքական խաղի մաս է։ Ոմանք դա կարող են համարել Վրաստանի ինքնիշխանությունն ամրապնդելու եւ արտաքին միջամտությունից պաշտպանվելու փորձ, իսկ ոմանք դա կարող են դիտել որպես եվրաինտեգրման կուրսից հեռացում եւ հասարակական կազմակերպությունների կառավարման ռուսական մոդելներին մոտենալու փորձ:

- Ի՞նչ արդյունքներ եք ակնկալում խորհրդարանական ընտրություններից՝ հատկապես իշխող կուսակցության եւ երկրի նախագահի խորացող տարաձայնությունների ֆոնին։

- Ինչ վերաբերում է Վրաստանում խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքներին, ապա կարելի է ենթադրել, որ քաղաքական պայքարը կսրվի՝ հատկապես հաշվի առնելով իշխող կուսակցության եւ նախագահի դիմակայությունը։ Քաղաքական խճանկարը կախված կլինի նրանից, թե ընդդիմադիր կուսակցությունները որքան արդյունավետ կարող են մոբիլիզացնել իրենց կողմնակիցներին եւ օգտագործել դժգոհությունը կառավարության քաղաքականությունից:

-  Ակնհայտ է, որ ՀՀ իշխանությունները հաստատակամորեն բռնել են Եվրամիության հետ հարաբերությունների սերտացման ուղին, ընդ որում՝ ավանդական ռազմավարական դաշնակցի՝ ՌԴ-ի հետ կապերն արմատապես խզելու միջոցով։ Որքանո՞վ է խոստումնալից այս ճանապարհը եւ որքանո՞վ՝ վտանգավոր։

- Հայաստանի՝ Եվրամիության հետ մերձեցման ուղին եւ Ռուսաստանից հեռանալը կարող է խոստումնալից լինել տնտեսական զարգացման եւ ժողովրդավարացման առումով, բայց նաեւ որոշակի ռիսկեր է պարունակում։ Մասնավորապես, դա կարող է հանգեցնել տարածաշրջանում ուժերի հարաբերակցության փոփոխության եւ ավանդական դաշնակիցների հետ հարաբերություններում հնարավոր լարվածության։

- Բրյուսելյան եռակողմ հանդիպման արդյունքում հայտնի դարձավ քառամյա ժամկետում ՀՀ-ին տրամադրվելիք 270 մլն եվրոյի մասին։ Կարծիք կա, թե Նիկոլ Փաշինյանը «վաբանկ» է գնում է եւ քաղաքական «առեւտուր» է սկսում ԵՄ-ի եւ Արեւմուտքի հետ։ 

 - ԵՄ-ի կողմից Հայաստանին ֆինանսական աջակցության տրամադրումը կարող է դիտվել որպես հարաբերությունների խորացման եւ բարեփոխումներին աջակցելու քայլ։ Այնուամենայնիվ, նման քայլերը կարող են դիտվել նաեւ որպես քաղաքական «առեւտրի» սկիզբ, որտեղ Հայաստանը նոր ուղիներ է փնտրում իր զարգացման եւ անվտանգության համար՝ գուցե նվազեցնելով ավանդական գործընկերներից կախվածությունը:

- Բրյուսելյան հանդիպման հետ կապված՝ «խանդի տեսարաններ» եղան Բաքվում եւ Մոսկվայում։ Ամերիկացի նախկին բարձրաստիճան դիվանագետ Ջեյմս Քարդենն էլ նշեց, որ ԱՄՆ-ն պետք է ձեռնպահ մնա Հարավային Կովկասում հետագա միջամտությունից, եթե իսկապես ցանկանում է օգնել Հայաստանին՝ ապահովելու երջանիկ ապագա։ Նրա պնդմամբ՝ Երեւանի ամենահուսալի երաշխավորները ՌԴ-ն եւ Իրանն են։

- Հետաքրքիր հայտարարություն է արել Ջեյմս Քարդենը։ Ըստ ամենայնի, նա ընդգծում է Հարավային Կովկասում տարածաշրջանային քաղաքականության բարդությունը, եւ որքան կարեւոր է Միացյալ Նահանգների համար հավասարակշռություն գտնել իր դաշնակիցներին աջակցելու եւ զգայուն միջազգային հարաբերություններին չմիջամտելու միջեւ: Մոսկվայում խանդի տեսարաններն արտացոլում են տարածաշրջանում ամերիկյան ազդեցության աճի մասին վախերը: Ինչ վերաբերում է Բաքվին, ապա մտավախություն կա, որ ԱՄՆ-ն ապագայում կարող է աջակցել Հայաստանի տարածքային պահանջներին՝ ընդդեմ Ադրբեջանի։
Ռուսաստանն ու Իրանը, իսկապես, շարունակում են մնալ Հայաստանի գործընկերները, բայց խնդիրն այն է, որ նոր իրողություններում դա բավարար չէ։ Ուստի Հայաստանին անհրաժեշտ են անվտանգության նոր գործընկերներ, ինչպիսիք են ԱՄՆ-ն եւ Ֆրանսիան։ Սա real politik է եւ ոչ այն անհեթեթությունը, որը փորձում են երախտապարտ ունկնդիրների ականջներից կախել շրջադարձերի գաղափարական կողմնակիցները։ Հայաստանն առայժմ սեւ-սպիտակ ձեւաչափով գոյություն ունի միայն Բաքվի եւ Անկարայի հետ, եւ այս իրավիճակը կարող է փոխվել խաղաղության պայմանագրի կնքումից հետո։ Բայց պետք է հասնել դրան։

- ՀՀ ԱԳ փոխնախարար Վահան Կոստանյանը հայտարարել է, որ Հայաստանն ու Վրաստանը պայմանավորվել են վերսկսել սահմանազատման աշխատանքները։ Նա նաեւ նշել է, որ Թբիլիսիի հետ հարաբերությունները փոխվել են, բայց պետք է միս ու արյուն տալ դրանց։

- Ինչ վերաբերում է վրաց-հայկական հարաբերություններին, ապա կան շատ կոնկրետ հեռանկարներ, որոնք պետք է զարգացնել՝ առաջին հերթին, էներգետիկայի եւ տրանսպորտի ոլորտում։ Իսկ սահմանների սահմանազատման հարցը բարդագույններից չէ, բայց վաղ թե ուշ պետք է զբաղվել դրանով։