Կարեւոր է, որ գիտելիքը ստեղծվում է այնտեղ, որտեղ փոխանցվում է

Միքայել Թովմասյանը սովորել է Երեւանի պետական համալսարանի տնտեսագիտության ֆակուլտետում, այնուհետ ուսումը շարունակել Լոնդոնի տնտեսագիտության եւ քաղաքագիտության դպրոցում:



- Ըստ քեզ, ո՞րն է հայկական եւ բրիտանական կրթությունների տարբերությունը:



- Մեթոդն է ուրիշ: Այստեղ դասախոսություն են կարդում թելադրության նման, առանձին ժամեր չկան, որոնք հատկացված են հարցեր տալու համար, ամենակարեւոր մասը` հարցերի քննարկումը, թողնված է «երբ պատահի»` դասամիջոցին, ազատ ժամի, առանձին մի տեղ: Իսկ Լոնդոնի դպրոցում դասախոսներն ավելի ուղղորդող են, քան թե սովորեցնող: Դու ինքդ ես կազմում քո գրաֆիկը, սովորում ես այն ժամանակ, երբ քեզ անհրաժեշտ է, ամբողջ տարիդ ինքդ ես տնօրինում, դասախոսները միայն ուղղորդում են ու ստուգում:



- Քեզ ի՞նչ տվեց արտերկրի կրթությունը:



- Ուրիշ մարդկանց տեսանկյուններ, տարբեր աշխարհայացքներ տեսնելու եւ ուսումնասիրելու հնարավորություն: Հետաքրքիր է, թե մարդիկ, ովքեր ուրիշ մշակույթ են կրում, ինչպես են նայում խնդիրներին: Եվ իհարկե, այս ամենին գումարած մասնագիտական այնպիսի հմտություններ, որոնք Հայաստանում չէի կարող ստանալ:



- Ո՞րն էր, ըստ քեզ, ամենակարեւոր առարկան, որ ուսումնասիրեցիր:



- Բացի այն առարկաները, որոնք պարտադիր էր ուսումնասիրել, առարկաների ցանկ կար, որ կարող էի ընտրել՝ իհարկե, տնտեսագիտության ոլորտից, ես ընտրեցի «Զարգացման տնտեսագիտությունը»: Հայաստանը, որպես զարգացող երկիր, շատ ունի այսպիսի մասնագետների կարիք, այստեղ տնտեսագիտության հիմնական սկզբունքները չեն գործում, հաճախ են պատահում կանոնից շեղումներ. այս առարկան ուսումնասիրում է հենց այս շեղումները:



- Ո՞րն էր այնտեղ օգտագործվող ամենալավ մեթոդը:



- Սովորաբար տնտեսագիտության մեջ փորձեր չեն անում, սակայն մենք ունեինք մի դասընթաց, որի ընթացքում գործածում էինք Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի լաբորատորիաներից մեկում մշակված մեթոդը, որ կոչվում էր  «պատահական վերահսկվող փորձեր»: Այս մեթոդի կիրառության ժամանակ դու աշխատում ես մարդկանց խմբերի հետ ու հստակ փորձեր անում, օրինակ՝ մի խմբին սերմացու տալիս, մյուսին` ոչ, ուսումնասիրում նրանց վարքը, մյուս տարի ունեցած արդյունքները եւ այլն: Մեր ոլորտում փորձեր անում են նաեւ «Վարքի տնտեսագիտության» մեջ, սակայն սա ավելի մասշտաբային հետազոտություն է:



- Համալսարանի կառուցվածքում ի՞նչն էր ամենադրականը՝ ըստ քեզ:



- Ինձ համար կարեւոր էր, որ գիտելիքի ստեղծումն ու փոխանցումը լինում են նույն կառույցի մեջ: Այսինքն՝ համալսարանն ունի իր հետազոտական կենտրոնները, որտեղ ստեղծվում է գիտելիքը, ու փորձերը մատչելի են դառնում ուսանողների համար: Այստեղ դեռ պահպանվել է Խորհրդային Միությունից մնացած կառուցվածքի ձեւը, որ հետազոտական կենտրոնները պիտի լինեն Գիտությունների ազգային ակադեմիայի կազմում: Կարծում եմ, որ համալսարանում գիտելիքի ստեղծումն ավելի արդյունավետ է:



- Ո՞րն էր քեզ համար ամենասիրելի բանը համալսարանում:



- Ինձ դուր էր գալիս, որ բազմազանության գաղափարը շատ տարածված էր այնտեղ: Հարյուրից ավելի խմբակներ կային, որտեղ ուսանողները հավաքվում էին՝ իրենց տարբեր նախասիրություններից, պատկանելություններից ու հետաքրքրություններից ելնելով. սպորտային, ազգային տարբեր պատկանելությունների, ընդհուպ «հումուս սիրողների» խմբակ: Ես, բացի իմ մի քանի նախասիրությունները, անդամակցում էի նաեւ Հայ ուսանողների միությանը:



Այն հայ ուսանողներին հավաքելու, Հայաստանի մասին ինֆորմացիա տրամադրելու համար է: Անցյալ տարի ուներ քսան անդամ, բայց կայուն չէ, որովհետեւ համալսարանում գործում են միայն մագիստրոսական ծրագրեր, իսկ դրանք տեւում են մինչեւ երկու տարի:



Նարե ՍԱՀԱԿՅԱՆ