Այդ սերիալները, որ մեզ մոտ են ցուցադրում, Հնդկաստանում նույնիսկ չեն նայում

Սիրված եւ ճանաչված դերասան Աշոտ Եդիգարյանն օրերս մեր խմբագրություն եկավ՝ որպես «Հրապարակի» հավատարիմ ընթերցող։ Մշակույթի, քաղաքականության, Երեւանի մասին «ոտքի վրա» զրույցը տեղափոխեցինք հյուրասրահ եւ ներկայացնում ենք արդեն հարցազրույցի տեսքով։ 

- Պարոն Եդիգարյան, երկար ժամանակ Ձեզ չէինք տեսնում ոչ եթերում, ոչ թատրոնում, որտե՞ղ էիք, ինչո՞վ էիք զբաղված այս ընթացքում։

- Ամերիկայում էի ութուկես տարի, հետո ամեն ինչ թողեցի ու եկա հայրենիք։ Մի տարի է արդեն՝ այստեղ եմ, իսկ գնացի, որովհետեւ պատահական գրին քարտ շահեցի, դա ոչ միայն անսպասելի էր, այլ նաեւ անցանկալի, բայց, ամեն դեպքում, որոշեցինք գնալ, այդ 8 տարիների ընթացքում 6 անգամ եկել եմ, նաեւ երկար ժամանակով մնացել, այսինքն՝ էլի Հայաստանով եմ ապրել։

- Իսկ ի՞նչ էիք անում Ամերիկայում, Ձեր մասնագիտությա՞մբ էիք զբաղված՝ թատրոն, կինո։

- Գիտեք, Ամերիկայում ցանկացած մարդ զբաղվում է ոչ իր գործով, որովհետեւ այնտեղ «թատրոն» հասկացություն, որպես այդպիսին, չկա, պայմանագրով հավաքվում են, խաղում մի ներկայացում ու վերջ, պետք է կինո մտնես, իսկ որպեսզի մտնես ամերիկյան կինոշուկա, պետք է շատ լավ իմանաս գրական անգլերեն։ Բայցեւայնպես, մի քանի գործ արեցի, սերիալ նկարեցի հայերի մասին, հետո 2 ներկայացում բեմադրեցի՝ կոմեդիայի մեջ, նաեւ ուրիշների ներկայացումների մեջ խաղացի։ Բայց դրանով դու չես կարող այնտեղ ապրել, մի 8 ամիս աշխատեցի ծերերի կենտրոնում, հետո ես ու կինս քոլեջ էինք գնում, որը մեզ վճարում էր սովորելու համար։ Իսկ հիմա եկել եմ, որ մնամ այստեղ, ապրեմ իմ երկրում, որովհետեւ իմ երկիրը, հատկապես իմ Երեւան, շատ եմ սիրում։

- Այդ 8 տարիների բացակայությունից հետո Երեւանն ինչպե՞ս է փոխվել Ձեզ համար։

- Ես բնիկ երեւանցի եմ, բայց, ցավոք, իմ քաղաքից շատ բան չի մնացել, ու գնալով քաղաքիս տեսքն ավելի է վատանում՝ անիմաստ բարձրահարկերով, որոնց մեծ մասի դեպքում ճարտարապետական նորմ չի պահպանվել, մի քանի մետր առաջ եկած մայթերը՝ տարբեր սրճարաններով, էլ ավելի են անճոռնիացրել քաղաքը։ Դա ինձ շատ խորթ է, իմ Երեւանից բան չեն թողել, եւ սրտի ցավով եմ ընդունում այդ ամենը։ Դա նման է նրան, որ ջնջեն իմ մանկությունը, հիշողությունները, իմ սիրած ծառը, փողոցը, պուրակը։ Ու հետաքրքիրն այն է, որ այս ամենի ֆոնին մի շարք հեղինակավոր մարդիկ, ովքեր լծակներ չունեն ինչ-որ բան փոխելու, ասում են, որ պետք է քաղաքի դեմքը պահպանել, բայց քաղաքի դեմք մնացե՞լ է, որ պահպանեք։ Դա պետք էր պահպանել 15-20 տարի առաջ, այսօր արդեն անիմաստ է խոսել։

- Երեւանի երբեմնի մշակութային, պատմական դեմքը վերականգնելու համար մի քանի տարի է արդեն՝ ձեռնամուխ են եղել «Հին Երեւան» թաղամասի ստեղծմանը, որը, սակայն, դեռ իրականություն չի դառնում։

- Դա անհեթեթություն է, որովհետեւ շենքն արժեք ունի իր տեղում, եթե իր միջավայրից հանում ես, արժեքը կորցնում է, էլ ի՞նչ հին Երեւան։ Հետո՝ քաղաքակիրթ աշխարհում երբ մարդիկ նոր կառույցներ են ստեղծում, առաջին հերթին մտածում են կանաչապատման եւ մեքենաների կայանատեղիի մասին, մեզ մոտ արվում է ճիշտ հակառակը՝ շենքը կառուցում են, հետո մտածում կայանատեղիի մասին՝ վճարովի գծեր քաշելով, արհեստական փոքր եղեւնիներ տնկելով, իսկ դա արդեն Երեւան չէ։ Երեւանն այն կարմիր ավազն էր, որ փռված էր Կարապի լճի տարածքում, որտեղ հիմա սրճարաններ են։

- Քանի որ արդեն Հայաստանում եք, ի՞նչ հրավերներ ունեք, կա՞ն նոր նախագծեր, որտեղ Ձեզ կտեսնենք։

- Մի ֆիլմում նկարվեցի՝ Սոս Սարգսյանի սցենարով, կոչվում է «Լակոտը», ռեժիսորն Ալբերտ Մկրտչյանն է։ Առայժմ սա է, ուրիշ հրավերներ չկան, այդ թվում՝ սերիալներից։ Եթե լավ սցենարով սերիալներ լինեն, կընդունեմ նաեւ սերիալում նկարահանվելու առաջարկները, որովհետեւ չեմ սիրում պարապ ժամանակ։ Նախընտրում եմ վազքի մեջ լինել եւ կարող եմ իմ գործով օրվա մեջ մինչեւ 20 ժամ աշխատել՝ նույնիսկ այս տարիքում։

- Երեւի տեղյակ եք, հիմա հայկական հեռուստաեթերում նորից հնդկական սերիալների բում է, դրանք ստվերում են թողել անգամ հայկական սերիալները, ինչո՞վ կբացատրեք դա։

- Այո, դրանք արդեն մրցում են իրար հետ։ Անցած օրը մի տխուր առիթով հավաքվել էինք, մեկ էլ մի կին այդ մահացածի թոռնիկին ասաց՝ ոնց որ Չակորը լինի։ Նայում եմ կողքերս, չեմ հասկանում՝ Չակորն ո՞վ է կամ ի՞նչ է, հետո իմացա, որ Չակորը հնդկական սերիալից մի աղջկա անուն է։ Թող ինձ ներեն մեր հեռուստադիտողները, բայց դա թույն է։

- Չե՞ք կարծում, որ հնդկական սերիալների ֆենոմենը նրանում է, որ, ի տարբերություն հայկական սերիալների, որտեղ ամեն օր տեսնում ենք ծեծուջարդ, բանդիտական ռազբորկաներ, գռեհիկ լեքսիկոն, հնդկական սերիալներում ոչ միայն դա չկա, այլ նաեւ իրենց ազգային մշակույթը, կրոնական ծեսերը կարողանում են գեղեցիկ մատուցել, որ հեռուստադիտողը դա է ընտրում։

- Այդ սերիալները, որ մեզ մոտ են ցուցադրում, Հնդկաստանում նույնիսկ չեն նայում, ես մի հնդիկի հետ խոսեցի, ասաց՝ մենք նման բաներ չենք նայում, այսինքն՝ սրանք շատ ցածր կլասի սերիալներ են։ Մինչդեռ հնդիկներն ունեն Բոլիվուդ, որտեղ նկարահանվում են նաեւ լավ գործեր, եւ այդ երգն ու պարը մատուցվում են շատ ավելի պրոֆեսիոնալ։ Ինչպես Չինաստանն իր ամենաորակով ապրանքն ուղարկում է Ամերիկա, իսկ ամենացածրորակ ապրանքը կիլոգրամով այստեղ է ուղարկում, նույնն էլ հեռուստասերիալների դեպքում է, սա է տարբերությունը՝ որակի ու անորակի։ Հետո, եթե անգամ բանդիտական միջավայր են նկարում, դա էլ պետք է իրականության հետ մի քիչ համընկնի, բանդիտը երբեք չի գա մյուս բանդիտին ասի՝ լսի, տես ինչ եմ ասում, բանդիտը խուժան չէ։ Ռոբերդ Դե Նիրոն մի քանի ամիս գնաց բերդում նստեց, որ Ալ Կապոնե խաղար, որպեսզի այդ դերի մեջ մտներ, իսկ մեզ մոտ կտեսնես՝ ինչ-որ մի դոդիկի բերել են, ու գող է խաղում, որն իսկական զավեշտ է։

- Ինչո՞ւ մեզ մոտ որակը չի աճում, ի վերջո, 10-15 տարուց ավելի է՝ սերիալներ ենք նկարում։

- Որովհետեւ սցենարիստը՝ ամենակարեւոր մարդը, այս գործի մեջ պետք է լինի լավը, ռեժիսորն ու դերասանն էլ՝ պրոֆեսիոնալ։ Ես դիլետանտությունը, միջակությունը չեմ ընդունում։ Կարող է մի միջակ դերասանի փոքր էպիզոդում այնպես ճիշտ օգտագործես, որ ամեն ինչ տեղն ընկնի։ Օրինակ իմ ղեկավարը՝ Հենրիկ Մալյանը, կարող էր լեզվի արատ ունեցողին բերել ու մի փոքր էպիզոդ տալ բեմի վրա, որը խենթանալու լավ նայվեր։ Այսինքն՝ սա գալիս է ռեժիսորի վարպետությունից։ Իսկ հիմա ինչ-որ հիմնարկում թիկնապահ աշխատողը, կար անողը կամ նույնիսկ բենզին լցնողը նկարվում է սերիալներում։ Ես գիտեմ այդպիսի մարդկանց, բայց դա նկարվել չէ, եթե տեքստը հուշում են դերասանին, եւ նա կրկնում է, այդտեղ արդեն վերջացավ այդ ֆիլմը, իսկ արվեստի մասին խոսք լինել չի կարող։ Ես էլի մարդկանց չեմ մեղադրում, կարծում եմ՝ իմ ու իմ կոլեգաների պարտականությունն է ամեն ինչ անել, որ ժողովրդին տանենք ոչ թե հնդկական այդ երգ ու պարը, այլ մի քիչ վերեւ բարձրացնենք, ճաշակ զարգացնենք, որպեսզի գնան օպերա, բալետ, թատրոն։ Բայց մեզ մոտ, ցավոք, բարձիթողի վիճակ է։

- Գլխավոր պատասխանատուն ո՞վ է՝ մշակույթի նախարարությո՞ւնը, որը պետք է թելադրի մշակութային քաղաքականություն, թե՞ յուրաքանչյուր օղակ՝ լինի դա հեռուստատեսություն, թե թատրոն, ինքը պետք է լինի այդ մշակույթը ձեւավորողն ու թելադրողը։

- Քանի որ հեռուստատեսությունները մասնավոր են, ասում են՝ կա պահանջարկ, մենք էլ առաջարկում ենք, վերջ, մշակույթի նախարարությանն այդքան էլ չեմ մեղադրում եւ չգիտեմ, թե նա ինչ լծակներ ունի դրանք զսպելու, սանձելու կամ ուղղորդելու համար։ Կոմունիստների ժամանակ կար «գլավլիտ»։ Անգամ իմ տոնածառի սցենարը, որ ամեն տարի գրում էի, պետք է տանեի «գլավլիտ», կարդային, նոր հետո հաստատեին։ Դա սարսափելի բան էր եւ ավտորիտար ռեժիմի արդյունք էր։ Այսօրվա դրությամբ՝ չասեմ «գլավլիտ», բայց նման մի կառույց՝ պրոֆեսիոնալ մարդկանցից կազմված, պետք է լինի՝ կամ մշակույթի նախարարությանը կից, կամ էլ առանձին, որպեսզի այդ մարդիկ կարողանան մի փոքր ուղղորդել, վատին ասել՝ վատ, լավին՝ լավ, շատ բաներ էլ պարզապես չընդունել։ Իսկ հիմա գալիս է մի դիլետանտ ու քաստինգ է անում, եւ չես հասկանում՝ ինչ ճաշակ է թելադրում, ում է վերցնում խաղալու։

- Այսօր միջակ սերիալների միջակ դերասաններից շատերը թատերական դպրոց-ստուդիաներ են բացում ու դերասանական վարպետություն դասավանդում։

- «Խելացի» մարդ է, փող է աշխատում։ Այս երկրում, ով կարողանում՝ փող է աշխատում, ու ասում են՝ հալալ ա քեզ, փող աշխատող ես, ձեւը գտել է։ Եթե պրոֆեսիոնալ լիներ, իրեն թույլ չէր տա նման բան, մինչեւ 100 տոկոս վստահ չլիներ, որ վաղն իր սանն ինչ-որ բանի կհասնի, բայց այն մարդը, ով դիլետանտ է, կանի։ Այդ հանձնաժողովը, որի մասին խոսեցինք, պետք է նաեւ դրան ուշադրություն դարձնի, որ ամեն պատահական մարդ ստուդիա չբացի, այդ երեխաները մեղկ են։

- Մեզ նման փոքր երկրներում ամեն ինչ, այդ թվում՝ նաեւ մարդիկ, քաղաքականացված է։ Վստահ եմ՝ հետեւել եք այստեղ ընթացող քաղաքական եւ քաղաքացիական իրադարձություններին, վերջինը խորհրդարանական ընտրություններն էին, մարդիկ հիասթափված են եւ անընդհատ արտագաղթից են խոսում։

- Արտագաղթն ամենամեծ ցավն է, մարդիկ գնում եւ ձուլվում են, եթե ոչ ինքը, ապա զավակը կամ թոռը ձուլվում են, ես դրան ականատես եմ եղել, երբ երեխան հայերեն էր խոսում, իսկ մայրն անգլերեն էր պատասխանում։ Նաեւ մի հոգու տեսա, որ Սպիտակից էր, ասաց՝ մենք փող չենք տեսել, մեր գրպանում դրամ չի եղել, մենք փրկվեցինք, սա դրախտ է, երազում էինք անանաս ուտել։ Աչքերս լցվեցին։ Շատ եմ ցավում, բայց մի խոսք կա, որի իմաստը երեւի հիմա եմ ըմբռնում՝ ժողովուրդն արժանի է իր ղեկավարությանը, մինչեւ այդ չէի ուզում ընդունել, ոնց որ ներսից հակառակվեի դրան, չուզենայի ընդունել, բայց տեսա՝ չէ, ժողովուրդն արժանի է իր ղեկավարությանը, եւ սրանով ամեն ինչ ասված է։ Ժողովուրդը պիտի լավ չապրի, որովհետեւ ինքը պարզապես չի ուզում լավ ապրել, եթե մարդն ուզում է լավ ապրի, պետք է ուղիներ փնտրի։ Եթե առաջ մի քիչ մեղադրում էի ղեկավարությանը, հիմա չեմ էլ մեղադրում, այս մարդիկ ուզում են, որ այդպես լինի, ուզում են, որ սոված լինեն, երկիրը դատարկվի, եթե ժողովուրդը չուզի, այդպիսի ընտրություն չի անի։

Սոնա ԱԴԱՄՅԱՆ