«Հրապարակ». Եթե քեզնից առաջ եղած մարդկանց չես հիշում, իմացիր, որ վաղը քեզ էլ չեն հիշելու

«Հրապարակի» զրուցակիցը դերասանուհի Նելլի Խերանյանն է:

- Մարտի 27-ը թատրոնի միջազգային օրն է, ԿԳՄՍ նախարար Ժաննա Անդրեասյանը շնորհավորել է օրվա կապակցությամբ, հնչեղ խոսքեր ասել, սակայն նույն նախարարը մեկ տարվա ընթացքում հասցրել է շուրջ երկու թատրոն ոչնչացնել: Թատրոնն այսօր ի՞նչ վիճակում է, ըստ Ձեզ:

- Ինչպե՞ս կարող է թատրոնը ծաղկուն վիճակում լինել, թատրոնն այնպիսին է, ինչպիսին մեր կյանքն ու մեր պետությունն են: Չի կարող այլ կերպ լինել: Դրանք իրարից առանձին օրգանիզմներ չեն, որ տարբեր լինեն:

- Բայց իշխանությունները պնդում են, որ, օրինակ, երկրի տնտեսությունը ծաղկում է:

- Դե, ես չգիտեմ, թե նրանք ինչ են ասում, անկեղծ ասած, այլեւս չեմ էլ լսում նրանց, բայց եթե տնտեսության ծաղկման պտուղները չեն անդրադառնում մարդկանց վրա, ուրեմն մի բան այն չէ, ոչինչ էլ, ուրեմն, չի ծաղկում: Մենք՝ պետական աշխատողներս, մեր կյանքում ոչ մի դրական փոփոխություն չենք նկատել, եթե չհաշվենք մնացյալ աղետները: Մենք ապրում ենք այնպիսի ժամանակներում, որ ով ինչ ցանկանում, ասում է, ընդհանրապես ոչ մի խնդիր չկա, ով ինչ կուզի, կմոգոնի: Այլեւս հետաքրքիր չէ, թե ով ինչ է ասում, ես հավատում եմ միայն նրան, ինչ տեսնում եւ զգում եմ:

- Այս օրն ի՞նչ նշանակություն ուներ թատերական աշխարհում եւ ի՞նչ նշանակություն ունի այսօր:

- Մի բան կասեմ. ընդհանրապես թատրոնը գենետիկ հիշողություն պահպանող օրգանիզմ է: Պետք է հիշել բոլոր նրանց, ովքեր ստեղծել եւ արարել են, ապրել ու ապրեցրել են թատրոնը՝ ծառայելով ժողովրդին: Եթե քեզնից առաջ եկած մարդկանց չես հիշում, իմացիր, որ վաղը քեզ էլ չեն հիշելու: Թատրոնն ունի գենետիկ հիշողություն: Թատրոնն առանձին օրգանիզմ չէ, պետության մի մասն է, ժամանակի մեջ է թատրոնը միշտ: Այն հիմար դատողությունները, թե պետք է միայն արդիական պիեսներ բեմադրվեն, սխալ են, կապ չունի` Շեքսպիրով էլ կարող են արդի մոտեցում ցուցաբերել:

- Հայաստանում մեկ տարվա ընթացքում շուրջ երկու թատրոն փակվեց: Թատրոն փակելու հանգամանքն ունի՞ որեւէ արդարացում, եւ թատրոն փակող նախարարն ի՞նչ երեսով է շնորհավորում թատրոնի օրը:

- Եթե թերացումներ ունեն, չեն կարողանում աշխատել` սա այլ հարց է, բայց եթե խոսում ենք «Գոյ» թատրոնի մասին, ապա կարող եմ ասել, որ Արթուր Սահակյանի նման ռեժիսորին հարթակից զրկելն անամոթություն է: Հարցն այն չէ, թե Արթուրը միակն է, բայց նա մեր ժամանակների լավագույններից է: Նա պարտադիր պետք է հարթակ ունենա, որպեսզի կարողանա ե՛ւ կրթել, ե՛ւ ցույց տալ՝ իր տեսիլքներն ու մոտեցումները փոխանցելով հանրությանը: Նման ռեժիսորին ոչ թե աշխատանքից պետք է զրկել, այլ այնպես պետք է անել, որ նա աշխատի տարբեր թատրոններում, ինչո՞ւ․ որովհետեւ նա այսօր լավագույններից է: ՊՈԱԿ-ներով զզվեցրին: Արդեն ՊՈԱԿ ասվածն անհեթեթ է լսվում: Հերիք եղավ: Նման միավոր փակելն անհեթեթություն է, անգամ արդեն չեմ էլ բարկանում: Ես զայրանալու հատկությունը կորցրել եմ, ինձ թվում է՝ շատերն են ինձ նման դարձել: Աբսուրդ է, էս ի՞նչ են անում, մարդիկ այդ թատրոնն ապրեցրել ու թատրոնին շունչ են տվել: Այո, գուցե որոշ տրամաբանություն կա տարածքի որոշման մասով, ես այդ մասին չեմ կարող բան ասել, բայց թատրոն փակելու փոխարեն մարդկանց այլընտրանք առաջարկեք, թող այլ տարածք ուղարկեն, ի՞նչ կլինի որ: Եթե պրոբլեմն այն է, որ երկու ՊՈԱԿ մի շենքում խեղդամահ են անում, ապա կարելի է ուղղակի շենքի հարց լուծել: Ո՞նց կարելի է դերասանների հետ այդպես վարվել, թատրոն փակելը մեղք է, մի արեք նման բաներ: Այս մարդիկ ամեն ինչի վրա թքած ունեն, միեւնույն է` անում են, ինչ ուզում են: Է հետո՞, ասենք՝ դա էլ փակեցիք, ժամանակը կգա, նորից կբացվի, ոչ մի արժեքավոր բան հենց այնպես չի գնում ու կորում, ամեն ինչ հիշվում է։ Մի արեք նման բան, հերիք է: Շե՞նքն է խնդիրը, այլընտրանք մտածեք: Ես չեմ հասկանում` Հայաստանում միայն հյուրանոցներ ու սննդի կետե՞ր պետք է լինեն, մեզ մշակույթ հարկավոր չէ՞:

- Ի դեպ, երեկ էլ տեղեկացանք, որ նույն այդ իշխանությունները պատրաստվում են վերցնել գրողների եւ նկարիչների միությունների շենքերը: Դրանից առաջ բուհերի շենքերի թեման էր, որ ուզում են վերցնել, ու Աստված գիտի, ինչ նպատակի ծառայեցնել:

- Ի՞նչ ասեմ, շնորհավորում եմ իրենց, շատ հաճելի է: Էլ ի՞նչ ասեմ այս զավեշտին: Անկեղծ եմ ասում` սա զավեշտ է: Ամեն ինչ իր տեղում էր, մնացել էր այդ հարցը։ Բռավո:

- Վերջին 30 տարվա ընթացքում մշակութային կյանքն աչքի չի ընկել ակտիվությամբ, բայց Դուք հիշո՞ւմ եք նման խառնակ ժամանակներ, երբ արվեստն ու մշակույթն այս աստիճան անտեսվեին:

- Սա անտարբերություն չէ, սա հատուկ քայլ է, կոնկրետ ընկել են մշակույթի ետեւից:

- Ինչի՞ համար:

- Չգիտեմ, գուցե մի պահ, որպես թատրոնի մարդ վերանամ ու ասեմ, որ պետությունը շատ է համարում այսքան ուտող բերան պահելը մի ոլորտում:

- Այդ տրամաբանությամբ կարող է վաղն էլ Թատրոնի եւ կինոյի ինստիտուտը փակեն:

- Շատ տրամաբանական է: Այո, դա էլ կարող է լինել: Այսօր ովքե՞ր են իրենց դերասան հռչակում, մարդիկ, ովքեր ոչ մի կապ չունեն դերասանության հետ: Մեր մասնագիտությունը հավասարեցվել է հողին, թաղել են ուղղակի: Բոլորն այսօր դերասան են, չե՞ք զգացել: Էլ ոչ մի խնդիր չկա, ով երկու բառ ասել գիտի, վերջ` դերասան է: Մարդիկ թատերարվեստի եւ դերասանի վարպետության մասին դատողություններ են անում, կրթություն չունենալով հանդերձ, լուրջ դեմքով վերլուծում են, ոչինչ, որ այլ մարդիկ տարիներով սովորել ու տանջվել են…