Մենք վերադառնում ենք 1918-1920 թվականներ. Մոսկվային շանտաժի ենթարկելը չեմ կարծում, որ կաշխատի 

ՀՀ Անվտանգության խորհրդի քարտուղար, ծագումով արցախցի Արմեն Գրիգորյանը Հանրայինի եթերում նախօրեին մի շարք հետաքրքիր հայտարարություններ է արել Իրանի, Ռուսաստանի, ՀԱՊԿ-ի վերաբերյալ։

Մենք զրուցել ենք քաղաքագետ Արթուր Խաչիկյանի հետ։ 

- Արմեն Գրիգորյանը հայտարարեց, որ Տնտեսությունը Հայաստան-Իրան հարաբերությունների կոնտեքստում նաև անվտանգության արժեք ունի: Սա ակնա՞րկ է, որ Իրանի հետ ռազմական կամ ստրատեգիական համագործակցություն չի լինելու։ 

- Տեսականորեն, այո, տնտեսական կապերի զարգացումը կարող է օգնել ապագայում որոշ համաձայնություններ կնքել անվտանգության ոլորտում։ Բայց ես կարծում եմ, որ ուրիշ բան է տեղի ունենում, քանի որ այս կառավարությունը թեքվում է դեպի Արևմուտք և Բրիտանիայի հետ այսպիսի համաձայնագրեր է ուզում կնքել, բանակցություններ են գնում, նա չի կարող միաժամանակ դա անել Իրանի հետ և Բրիտանիայի հետ։ Դա անելու համար պետք է վիտուոզ դիվանագիտություն, դա շատ դժվար է` եթե դուք ընտրում եք Արևմուտքը, շատ դժվար է լինելու ընտրել Իրանը։ Արևմուտքի և Իրանի, Անգլիայի և Իրանի տարբերությունն այն է, որ Իրանը մեր տարածաշրջանում է, մեր հարևանն է, իսկ Անգլիան՝ ոչ, և ամենակարևորը՝ Իրանն ունի այստեղ կենսական շահեր, որի մասին ասել է։ Իսկ Անգլիան երբեք չի ասել, որ ունեցել է այստեղ կենսական շահեր: Մենք պատմական փորձ ունենք, երբ Անգլիան ժամանակավոր օգնեց Հայաստանին ու հետ քաշվեց և Հայաստանը ջախջախվեց` 100 տարի առաջ՝ հույս դնելով Անգլիայի համար։ Այսինքն, մենք ընտրում ենք ռեալ դաշնակցի, որը կարող է մեզ ռեալ օգնություն ցուցաբերել և ինչ-որ երկրի միջեւ, որն իհարկե մեծ հեղինակություն ունի աշխարհում և մենք բոլորս շատ սիրում ենք այդ երկիրը, մշակույթը, լեզուն, բայց ռեալ շահեր չունենք։ Իսկ եթե երկիրը ռեալ շահեր չունի, վաղ թե ուշ, կատարվում է այն, ինչ կատարվում է Ուկրաինայում, երբ օգնությունը հասնում է ավարտին և Ուկրաինայի ժողովուրդը, Վրաստանի ժողովուրդը, մեր ժողովուրդը կարող է մեն մենակ մնալ իր թշնամիների հետ, քանի որ այդ օտարերկրյա օգնողները, որոնք չունեն կենսական շահեր՝ վաղ թե ուշ հետ են քաշվում։ Եւ դուք մնում եք ձեր տարածաշրջանում ձեր թշնամիների հետ մեն -մենակ։ 

- Շատերը չեն նկատում, թե Ուկրաինայում, ի՞նչ նոր սցենարներ են սկսել զարգանալ։

-  Ուկրաինային տրամադրվող օգնությունն արդեն ավարտվում է, իսկ առանց օգնության Ուկրաինան չի դիմակայի Ռուսաստանին։ Այդ նույնը բանը կարող է լինել մեզ հետ և հետաքրքիր է՝ Բրիտանիային տրվո՞ւմ են հետևյալ հարցերը, արդյոք պատրա՞ստ է երաշխավորել Հայաստանի տարածքը, արդյոք պատրա՞ստ է դաշնակցային պայմանագիր կնքել մեզ հետ, արդյոք կընդունի՞, որ երբևիցե եղել է Ցեղասպանություն և կընդունի՞, որ եղել է էթնիկ զտում: Իսկ եվրոպական շատ կազմակերպություններ ընդունել են, որ եղել է էթնիկ զտում Արցախում։ Եվ արդյոք Բրիտանիան պատրա՞ստ է տրամադրել ռազմական ուժեր, որոնք կարող են օգնել Հայաստանին և հետո շատ կարևոր հարց` ինչպե՞ս են նրանք հասնելու։ Տեսեք, մենք կախված ենք փաստորեն Վրաստանից, իսկ Թուրքիան Վրաստանի հետ սերտ կապեր ունի։ Նույնիսկ այն 30 բաստիոնը չենք կարողանում ժամանակին հասցնել, հասան՝ շատ լավ է, բայց կարող են պրոբլեմներ ստեղծել դրանց համար։ Դրանք շատ նուրբ հարցեր են։ Իրանի հետ մենք այդպիսի պրոբլեմներ չունենք, քանի որ Իրանի հետ սահման ունենք և Իրանը ունի կենսական շահեր՝ դա է մեծ տարբերությունը։ Իսկ ասել, որ մենք տնտեսական հարցեր ենք քննարկում և ապագայում կլինեն ուրիշ հարցեր ՝ հնարավոր է, բայց այստեղ իմ կարծիքով ուրիշ բան է գնում` քանի որ այս խումբը հավատում է Արևմուտքին, ուղղակի խուսափում են Իրանի հետ ռազմավարական հարաբերություններ հաստատել և դա հասկանալի է։

- ԱԽ քարտուղարը հայտարարեց նաև, որ Հայաստանն իր արտաքին քաղաքական վեկտորը չի փոխել՝ պարզապես հիմա զարգացնում է հարաբերությունները տարբեր երկրների հետ։ ՀՀ-ն վեկտոր չի՞ փոխել, ըստ Ձեզ։ 

- Գիտեք, իրենց մոտ երևի նույն կուրատորները կան Արևմուտքում, որ իրենց սովորեցնում են մի բան անել՝ բոլորովին ուրիշ բան ասել։ Եթե դուք կուրսը չեք փոխում, ինչի՞ է այսպիսի վիճակում մեր հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ՝ իհարկե, փոխում եք։ Ինչո՞ւ է այստեղ գալիս Բրիտանիայի պատվիրակությունը, ինչի՞ են մեզ մոտ գալիս Բրիտանիայի հետախուզական կազմակերպությունների ներկայացուցիչները, ինչո՞ւ է դա տեղի ունենում: Իհարկե, դուք փոխում եք։ Ի՞նչ օգուտ է մեզ բերում Ռուսաստանի հետ կռվելը։ Եթե դուք ուզում եք որոշ համաձայնություններից դուրս գալ Ռուսաստանի հետ՝ դա էլ է կարելի անել․ բայց իմ կարծիքով դա ինքնասպանություն կլինի: Բայց եթե մեր ժողովուրդն այդքան ուզում է՝ թող դուրս գան, պրոբլեմ չկա, բայց դա անելու ձևն էլ կա՝ դա կարելի է անել լուռ, փակ դռների հետևում, առանց այդ հիստերիկ քայլերի։ Դա կարելի է անել դիվանագիտական ձևով, ինչպես անում է Ադրբեջանը՝ ռուս զինվոր է սպանում և դրանից հետո նորմալ հարաբերություններ ունի Պուտինի հետ: Նրանց դա հաջողվում է, որովհետև նրանք դիվանագետ են։ Եթե մենք չենք ուզում ՀԱՊԿ-ի մեջ այլևս ինչ-որ դեր ունենալ, դա գոնե կարելի է անել առանց առճակատման, որպեսզի Ռուսաստանին չդարձնենք թշնամի։

Եվ Ռուսաստանը, Թուրքիան և Ադրբեջանը շատ արագ կարող են իրենց շահերը բավարարել մեր հաշվին՝ մենք վերադառնում ենք 1918-1920 թիվ։ Շատ հետաքրքիր է, որ մենք ոչինչ չենք սովորում։ Բայց եթե իրենք ուզում են, որ Մեծ Բրիտանիան, Ֆրանսիան կամ Միացյալ Նահանգներն այդպիսի դեր խաղան այստեղ, թող պահանջեն` առաջինը, ինչ-որ երաշխիք Հայաստանի տարածքի, որը նրանք ՀԱՊԿ-ից չստացան, բայց ոչ էլ Արևմուտքից: Թող հիմա Արևմուտքը տա այդ երաշխիքը: Ռեալ ուժեր, որ կարող են մեզ տրամադրել, պայմանագիր և այդ ռեալ ուժերին Հայաստան բերելու ձևը՝ ո՞ր երկրով են գալու՝ պարզ է, որ միայն Վրաստանը կարող է դա անել։ Ուրեմն Վրաստանի հետ պետք է պայմանագիր կնքվի, որ Վրաստանը թույլ տա, որ այդ ուժերն այստեղ բերվեն, ինչը շատ քիչ հավանականություն ունի, քանի որ նրանք Թուրքիայի հետ լավ հարաբերություններ ունեն։ Կոնկրետ հարցեր թող տան՝ կոնկրետ պատասխաններ ստանան։ 

- Գրիգորյանն անդրադառնալով ռուսական հարթակը մերժելու խնդրին, նշեց, որ իրենք գնում են այնտեղ, որտեղ կարևոր են համարում ու որտեղ հնարավորություններ են տեսնում, առաջարկներ ստանում։ ՌԴ-ից առաջարկներ չե՞ն ստացել։ 

- Մինիմում կարելի է ասել, որ Ռուսաստանը չդատապարտեց Ադրբեջանի ներխուժումը մեր տարածք և դա շատ վատ է, բայց Ռուսաստանն ուրիշ ձևով առաջարկեց օգնել՝ օրինակ, զորավարժություններ անցկացնել և այլն, և այլն։ Դա բավարար չէ` հասկանալի է, բայց իմ կարծիքով դա օգտագործվում է ծրագիրն իրագործելու համար, որպեսզի Ռուսաստանն այստեղից դուրս գա։ Եթե ինչ-որ դժգոհություններ կան, պետք է Մոսկվայի հետ աշխատել, պետք է այնտեղ ունենալ ազդեցություն, ինչպես անում է Ադրբեջանը, ինչպես անում է Թուրքիան։ Պետք է այնպես անել, որ Մոսկվան բավարարի մեր պահանջները և ինչ-որ բան առաջարկել Մոսկվային: Այդ պրոցեսը կոչվում է դիվանագիտություն, այդպիսի մասնագիտություն կա։ Իրենք որ չգիտեն դա՝ չեն հասկանում կամ էլ ուղղակի ծրագիր ունեն։ Ռուսաստան չգնալով ևս մեկ ագամ մենք այնպես ենք անում, որ Պուտինը, Էրդողանն ու Ալիևն այս տարածաշրջանի հարցերը լուծեն մեր մեջքի հետևում, ինչպես արեցին 2020 թվականին՝ էլի այս խմբի տապալած դիվանագիտության արդյունքում, երբ Մոսկվան առաջարկում էր զորավարժություններ անցկացնել մինչև 2020 թ. պատերազմը, իսկ մենք հրաժարվեցինք։ Իմ կարծիքով, դա ճշմարտություն չէ, այստեղ ուղղակի պատրվակ են ստեղծում, որ շարունակեն իրենց ծրագիրը՝ Ռուսաստանին դուրս հանել այս տարածաշրջանից։ Իսկ այս ձևով Մոսկվային շանտաժի ենթարկելը չեմ կարծում, որ կաշխատի: Ասել՝ կամ դուք կկատարեք մեր պահանջները կամ մենք դուրս ենք գալիս։ Մոսկվա չգնալով մենք զրկվում ենք Պուտինի վրա, այն գործընթացների վրա ազդեցություն ունենալուց, որոնք մեր մեջքի հետևում են կատարվելու՝ դրանից մենք չենք շահելու, դա խելամիտ չէ։