Այդ տրամաբանությամբ ԿԳԲ-ի գործակալներ են եղել նաեւ Մեսրոպ Մաշտոցը, Ներսես Շնորհալին, Մովսես Խորենացին, Կոմիտասը

Հարցազրույց բանաստեղծ Վահե Արսենի հետ

- Վահե, այս օրերին Դուք եւս միացել եք Բագրատ սրբազանի առաջնորդությամբ դեպի Երեւան ընթացող «Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժմանը։ Ինչո՞ւ եւ ինչպե՞ս որոշեցիք միանալ շարժմանը:

- Մենք երթին միացել ենք նախօրեին` Դիլիջանից, բայց Բագրատ սրբազանին ճանաչում եմ վաղուց, տեղյակ եմ նրա կենսագրությանը եւ որեւէ կասկած չունեմ, որ նրա նպատակներն ազնիվ են, մաքուր, որի հիմքում մեր ազգային ու պետական շահն է:

- Ի՞նչ տպավորություններ ունեք ներսից` մասնակցելով երթին, որովհետեւ այս օրերին շատ են վարկաբեկում ու պիտակավորում պայքարի ելած մարդկանց, այդ թվում` սրբազանին՝ նրանց անվանելով գործակալներ...

- Երեկ սրբազանին հենց դա ասացի, որ, փաստորեն, ըստ իրենց տրամաբանության, բոլոր այն մարդիկ, այդ թվում` ես, ովքեր ազգային արժեքները գնահատող են, հոգեւոր արժեքներն իմաստավորող, իրենց մեջ ազգային արմատը զգացող, նաեւ հայոց լեզվին լավ տիրապետում են, բոլոր այդ մարդիկ կա՛մ ռուսի ագենտներ են, կա՛մ ԿԳԲ-շնիկներ: Եթե այդպես է, ուրեմն այդ բնորոշումը կարող է լինել նաեւ իմ մասին, ավելին` այդ բնորոշումը կարող է տարածվել նաեւ Մեսրոպ Մաշտոցի վրա, եւ, ըստ այդ տրամաբանության, կարող է պարզվել, որ ԿԳԲ-ի գործակալներ եղել են նաեւ Ներսես Շնորհալին, Մովսես Խորենացին, Վարդան Մամիկոնյանը, Կոմիտասը, Եկմալյանը..., այսինքն՝ այն, ինչ առնչվում է ազգայինի հետ, կապ ունի ԿԳԲ-ի հետ: Երեւի հայի գենն էլ է ԿԳԲ-ն ստեղծել..., սա այդ ֆեյքերի գործակալության տրամաբանությունն է` ամեն գնով պահպանել իշխանությունը եւ իրենց ուղեղային կենտրոնների կողմից կազմված ծրագիրը հասցնել ավարտին: Իսկ այդ ավարտը մենք տեսանք արդեն Արցախի օրինակով: Նույն իրավիճակը կրկնվում է արդեն Հայաստանում, եւ գազի խնդիրն Օվերտոնի պատուհանի սկզբունքով նորից դառնալու է թեմա, քանի որ ստացվում է՝ արդեն Ադրբեջանից է բերվելու: Հետո՝ նույն հաջողությամբ, ինչպես Արցախում, այդ գազը կանջատեն....

Հետո, եթե ապրում ես այդ տարածքում, ու այդտեղ ոգի չկա, հոգեւոր տարրը բացակայում է, ուրեմն մենք դառնում ենք պարզապես բնակիչներ, ոչ ավելին..., բայց, իմ տպավորությամբ՝ ոգին արդեն արթնանում է,  որովհետեւ ոչ ոք այսօր Բագրատ սրբազանին քաղաքականության հետ չի կապում, այլ միայն՝ փրկության հետ: Ազգային գիտակցությունը կրող մարդիկ սկսում են արթնանալ, եւ լավագույն տեղը հոգեւոր ոլորտն է, որտեղ կարելի է մաքրություն գտնել, եւ մեծամասնության մոտ այդ զուգորդումը գնում է ի դեմս սրբազանի, հենց հոգեւոր ոլորտում գտնել մեկին, որը կեղտոտված չէ, մաքուր է եւ իր կյանքով շատ բան ապացուցել է, մշտապես եղել է զինվորի կողքին: Ու հիմա, հայոց հողի համար կռվողներից հեռու մարդիկ քննադատում են մեկին, ով իր հողի համար, իր հողի վրա պայքարել է, այսինքն՝ միշտ գնացել է այդ ռիսկին: Իրականում, սա ավելի գլոբալ պայքար է, քան մենք նույնիսկ պատկերացնում ենք: 

- Փաստը, որ շարժումն օր օրի թափ է հավաքում եւ, ի դեպ, չունի քաղաքական առաջնորդ, այլ միայն` հոգեւոր, աշխատում է ի վնա՞ս, թե՞ ի օգուտ շարժման:

- Այս հարցին լավագույնս պատասխանել է հենց սրբազանը, որը հիշելիս հուզվում եմ: Նա ասաց, որ սա չակնկալիքների պայքար է, այսինքն՝ այս պայքարին միացողն ակնկալիքներ չպետք է փնտրի... ես հասկանում եմ բոլոր այդ մանիպուլյացիաները եւ չեմ բացառում, որ որոշ քաղաքական ուժեր փորձելու են այս ամենն օգտագործել։ Դա եւս հնարավոր է եւ ինչ-որ տեղ՝ նաեւ բնական, բայց դրա համար էլ պետք է նաեւ մենք մասնակցենք, «մենք»-ը` բոլոր այն մարդիկ, ովքեր ոչ մի քաղաքական դիվիդենտ` այս կամ այն պաշտոն չեն ակնկալում։ Օրինակ՝ ես հենց այդպիսի մարդ եմ, եւ ինձ համար սա չակնկալիքի պայքար է, որովհետեւ ոչ մի անձնական ակնկալիք չունեմ, միակ ակնկալիքն իմ հայրենիքի պաշտպանությունն է եւ Արցախի վերադարձը, որովհետեւ այլ տարբերակ մենք չունենք, ու հիմա մեր մեջ ուզում են հենց դա սպանել: Իզուր չեն այն խոսքերը, որ Արցախը կորցնողն իր պատմության վերջին էջը փակում է, եթե մենք կորցրինք, մենք ենք փակում, թշնամին կորցրեց` նրանք են փակում, բայց ինչն է հետաքրքիր, որ Ադրբեջանն իր մեջ երբեք չկորցրեց Արցախը: 

- Այս օրերին շատերն են զուգահեռներ տանում 2018-ի եւ այսօրվա շարժման ընթացքի, նույն տեխնոլոգիաների միջեւ, իսկ իշխանության ճամբարից հեգնում են, թե նոր բան չկարողացան մտածել...

- Լավ, բա ի՞նչ անենք, մենք ինչպե՞ս այս գերությունից ազատագրվենք։ Ես հիմա եկել եմ Երեւան, քայլում եմ քաղաքում, ու ինձ թվում է, որ ես պաշարված քաղաքում եմ, որովհետեւ թշնամին պաշարել է այս քաղաքը, ես այլեւս ապահով ինձ չեմ զգում այս քաղաքում, իսկ նման զգացում ես չեմ ունեցել ո՛չ Արցախում` պատերազմի ժամանակ, ո՛չ էլ դրանից հետոյի Արցախում, քանի որ շրջափակումից ընդամենը մի քանի օր առաջ վերադարձա: Նման զգացում ես երբեք չեմ ունեցել, բայց հիմա Երեւանում` իմ մայրաքաղաքում, որտեղ ծնվել ու մեծացել եմ, ապահովության զգացում չունեմ, ինձ համար այսօր Երեւանը կարծես պաշարված քաղաք լինի: Հիմա գալով հարցին` մարդիկ ի՞նչ են ակնկալում, ի՞նչ մեթոդներ են ուզում... պարզ է, չէ՞, երբ մարդիկ հավաքվում են, ինքնըստինքյան փողոցը փակվում է, եւ երթով պիտի առաջ շարժվեն։ Այդպես պիտի գան նաեւ բոլոր շրջաններից եւ պահանջեն իրենց հայրենիքը, պահանջեն երբեւէ չհակադրել իրար պատմական ու իրական հայրենիքը... ի՞նչ է սա նշանակում, այսինքն՝ պատմականն իսկականը չէ՞, այսինքն՝ այն, ինչ խլել են մեզնից, այլեւս իրական չէ՞։ Ստացվում է` եթե հանկարծ, ինչը հնարավոր բան է, Սյունիքը զիջեն թշնամուն, դու այլեւս Սյունիքի համար չպե՞տք է պայքարես, ինչ որ մնաց, դա՞ է։ Ամենայն պատասխանատվությամբ ասում եմ, որ սա ընդամենը մեր հայրենիքը, ինչպես որ Արցախը, հանձնելու տեխնոլոգիա է...

- Վարչապետը ոչ միայն հակադրում է պատմական ու իրական Հայաստանները, այլեւ նշում է, որ դրանք սպառնալիք են միմյանց հանդեպ: Սրանով ի՞նչ խնդիր են լուծում` պահանջատիրության հա՞րցն են փակում, թե՞...

- Սա հանձնելու տեխնոլոգիան է, ընդ որում` հանձնում ենք եւ ուրանում ենք նաեւ մեր արյունը, այսինքն՝ մենք մեր միջից ջնջում ենք հային, որովհետեւ այդ ցեղասպանվածը, ունեզրկվածը հայն է եղել, բայց այդ պատմական ժամանակաշրջանում հաղթանակածն էլ հայն է եղել, քրիստոնեությունն ընդունողն ու տարածողն էլ հայն է եղել։ Այսինքն՝ այդ ամբողջը մեր գենի պատմությունն է, մեր արյունը, երբ դա փորձում ես ջնջել, նշանակում է, որ դու ազգն ուղղակի ուզում ես վերացնել։ Ինձ թվում է` դա այնքան պարզ բան է, ու իրար հակադրելու այդ թեզը վաղուց կա, ասեմ ավելին` իրենց փոքրիկ արբանյակները` գիտակցաբար, թե ոչ գիտակցաբար, պատմական ու իրական Հայաստաններն իրար հակադրելու այդ թեզը վաղուց առաջ էին տանում: Հետո` ո՞րն է այդ իրական Հայաստանը, Արցախից ավելի իրական հայրենիք հայի համար չի եղել, որտեղ հայը մի քանի հազարամյակներ շարունակ ապրի ու երբեք այդ տարածքից չգաղթի, իր տունը չլքի: Թշնամին գիտի, թե ինչն է թիրախավորում, ինչ է անում, նա մտածել է ամեն բան, եւ մի քանի օր առաջ գիտաժողով էին անում, այսպես կոչված, «Արեւմտյան Ադրբեջանի» թեմայով, բա դա ոչ մի բան չի՞ ասում....

- Գիտաժողովներից բացի, նաեւ իրենց դպրոցական դասագրքերում Հայաստանը ներկայացնում են որպես «Արեւմտյան Ադրբեջան», այլ կերպ ասած` օղակը ոչ թե Հայաստանի, այլ արդեն Երեւանի շուրջ է սեղմվում...

- Իհարկե..., թալանի ու թալանչիների թակարդն ընկնելուց հետո հիմա էլ մարդիկ ընկնում են ԿԳԲ-ի գործակալների՝ առաջ տարվող թեզի թակարդը: Մի նուրբ դիտարկում եւս. բավականին կասկածելի է Փաշինյանի կառավարությունն ու նրանց քաղաքական գիծը ռուսական քաղաքական գծին հակադրելը, այստեղ շատ նուրբ պահ կա, եւ դա իրենք շատ լավ խաղարկում են, որ իբր իրենք պրոարեւմտյան գիծ են տանում, իբր ինքնիշխանության համար պայքար են տանում, բայց ինքնիշխանության համար պայքարողը Տավուշի միակ անառիկ դիրքերը չի հանձնում թշնամուն: Ինքնիշխանության ձգտողը կա՛մ ելք է գտնում, կա՛մ հրաժարական է տալիս, եթե այդ ելքը չի գտնում, հատկապես պատերազմում նման խայտառակ պարտությունից հետո: Դրա համար պարտված թագավորը միշտ գահից հրաժարվում է եւ չի կարող այդպես շարունակել, այն էլ՝ այսպիսի բարդ քաղաքական իրավիճակներում: Դա անհնար բան է, որ մեկը պատերազմում պարտվի եւ մնա իշխանության, բայց էլ ավելի սոսկալի բան է, երբ հասարակությունը նորից նրան է ընտրում...

- Ի՞նչ եք կարծում՝ մայիսի 9-ին Երեւանում շարժումը նոր թափ կհավաքի՞, թե՞, ինչպես տեսանք Տավուշում, երբ ոստիկանները բիրտ ուժ կիրառեցին անգամ անչափահասների նկատմամբ, նույնը հնարավոր է կրկնվի նաեւ Երեւանում, քանի որ, շատերի դիտարկմամբ, Նիկոլ Փաշինյանը Սերժ Սարգսյան չէ, որ ինքնակամ հրաժարական տա...

- Նման դեպքերում կանխատեսում անելն անշնորհակալ գործ է... բայց ուզում եմ նշել, որ այսպիսի ծեծուջարդ ես չեմ տեսել, երբ ուղղակի կանգնած մարդուն վերցնեն տանեն կամ եռագույն դրոշով քայլող մարդուն, որը ոչ մի բան չի արել, գան եւ ուղղակի փողոցից գողանան ու տանեն: Այդուհանդերձ, կարծում եմ` հենց զգան, որ պահը կրիտիկական է, կսկսվի առնետավազք, եւ այդ քաջությունը չեն ունենա, որ ժողովրդի վրա ձեռք բարձրացնեն...

- Հենց իշխանական շարքերի՞ց կսկսվի այդ առնետավազքը:

- Այո, կամ էլ երկրից ոմանք կփորձեն փախչել, որովհետեւ այստեղ նաեւ Սահմանադրություն են խախտել՝ մի շարք կետերով, ԱԺ-ի հիմնարար որոշումներ են խախտել… բազմաթիվ հարցեր կան, միայն կարող եմ ասել, որ դեռ պատերազմից հետո իշխանությունը պետք է ներողություն խնդրեր եւ հրաժարվեր իշխանությունից: Ուստի, իմ հորդորն է, որ իշխանությունն անհապաղ հրաժարական տա, բացառի որեւէ տեսակի բախում, ցանկացած ուժի կիրառում, ինչը թույլ կտա այս փուլում շատ խնդիրներից խուսափել: