Ուսուցիչները կընդդիմանա՞ն, թե՞ կհամաձայնեն, որ «Հայրենիքը պետություն է», քաղաքացու օրն էլ` տոն

ԿԳՄՍ նախարարությունը Քաղաքացու օրվա շրջանակներում (համաձայն «Հայաստանի Հանրապետության տոների եւ հիշատակի օրերի մասին» օրենքի` ՀՀ քաղաքացու օրը նշվում է ապրիլի վերջին շաբաթ օրը) առաջարկել է դպրոցների սովորողների շրջանում անցկացնել ուսումնական նախագիծ` «Հայրենիքը պետություն է» խորագրով:

Ինչպես տեղեկանում ենք ԿԳՄՍՆ-ից, նախագծի շրջանակում սովորողներն իրենց նախընտրելի ձեւաչափով (նկարներ, կոլաժներ, ձեռքի աշխատանքներ) պետք է ներկայացնեն յուրահատուկ եւ հետաքրքիր տեղեկատվություն այն տարածքի մասին, որտեղ ապրում են: Կատարված աշխատանքի ընթացքը պետք է ներկայացվի մինչեւ 3 րոպե տեւողությամբ տեսանյութով կամ տեսանյութերի շարքով: Արդյունքներն ամփոփվելու են դպրոցներում եւ ապրիլի 27-ին տեղադրվելու են դպրոցի ֆեյսբուքյան էջում կամ կայքում:

Կրթության փորձագետ Վիկտոր Մարտիրոսյանից հետաքրքրվեցինք` սա ավելի շատ կրթակա՞ն, թե՞ քաղաքական ենթատեքստով նախաձեռնություն է, որ, ուսումնական նախագծի տեսքով, իջեցվել է դպրոցներին։ «Անկեղծ ասած, չէի ուզենա այս հարցը քաղաքականացնել եւ կուզեի կրթական մասին անդրադառնալ, բայց, ցավոք, չի լինում, որովհետեւ տակը միայն քաղաքականություն կա եւ ո՛չ կրթություն: Իրենք իշխանության եկան, այսպես ասած, կեղծ արժեքների, այդ թվում` կեղծ տոների դեմ պայքարի կոչերով, հիմա այդ՝ Քաղաքացու օր կոչվածն իրենց կողմից ստեղծված այդ կեղծ տոներից ու կեղծ արժեքներից մեկն է: Թող հարցում անեն ու պարզեն, թե քանի աշակերտ կամ ուսուցիչ ու տնօրեն է հիշում, որ կա քաղաքացու տոն, եւ որ կարելի է այդ՝ քաղաքացու տոն կոչվածը նշել: Մինչդեռ տոնի իմաստը հենց նրանում է, որ ժողովուրդը դրա մեջ ինչ-որ իմաստ է տեսնում, լինի դա եկեղեցական, թե պետական տոն: Ինձ հետ կարող են բանավիճել ու ասել, որ հիշեցման ձեւերից մեկը հենց սա է, բայց նպատակը ո՞րն է: Իսկ նպատակն այս նույն տրամաբանական շղթայի մեջ է` Հայո՞ց, թե՞ Հայաստանի պատմություն, Արարա՞տ, թե՞ Արագած... սա նույն շղթայի իրագործման քայլերից մեկն է: Եթե մի քիչ կոպիտ ձեւակերպեմ, ակամայից հիշում ես Չինգիզ Այթմատովի «Եվ դարից երկար ձգվում է օրը» վեպի մանկուրտ հերոսին` կտրել, մոռացնել տալ, հանել ինչ-որ արժեքներ, դարձնել, այսպես ասած, ոտքերի տակ նայող, հատկապես հիշողության, պահանջատիրության հետ առնչություն չունեցող մի բան: Սա ուղղակի ազգային մեղք է»:

Իշխանության փաստարկը սա է, որ այսպիսի կոչ-ուղերձներով հենց հայրենիքի գաղափարն է կարեւորում ու սերմանում քաղաքացու, երեխայի մեջ։ «Եթե չեմ սխալվում, ՄԱԿ-ի անդամ 193 պետություն կա, թող լինի 300` ճանաչված-չճանաչված պետություններով հանդերձ, բայց աշխարհում 2 հազարից ավելի ժողովուրդներ կան, այդ մնացած 1800 ժողովուրդը հայրենիք չունի՞, որ պետություն էլ չունի: Մենք հայրենիք չունեի՞նք, որ պետություն, պետականություն չունեինք: Այսինքն՝ եթե մենք լինենք Թուրքիայի կազմում, պիտի ասենք, որ Թուրքիան մեր հայրենի՞քն է, թե՞ պիտի ասենք, որ մեր հայրենիքը պատմական Հայաստանն է, որտեղ մենք ձեւավորվել ենք, մշակույթ ենք ստեղծել, որը համարում ենք մերը՝ ամեն ինչով: Այդ առումով դրանք ընդհանրապես չպետք է իրար հակադրել: Ինչու սկսեցի հենց նախագծի ընտրված խորագրից, որովհետեւ դա նույնն է, որ ասեմ՝ գիրքը գրիչ է, արեգակը լուսին է, նույն բանն է լեզվական մտածողության, կառուցվածքային առումով։ Այսինքն՝ 2 բաներ, որ կարող են ընդհանրություններ ունենալ, բայց չեն կարող երբեք նույնականացվել, որովհետեւ պետությունն ինքնին շատ նեղ հասկացություն է հայրենիքի համեմատ, եւ սա է վտանգավորը: Այն, որ պետականամետ պետք է լինի քաղաքացին, պետությունը պետք է գնահատի, այդ ամենը բոլորս հասկանում ենք, բայց սրա նպատակը հիշողությունից ջնջելն է, այդ թվում` ջնջել նաեւ թարմ վերքերը, որոնցից մեկն Արցախն է: Արարատն Արագածով փոխարինելը հասկանում ենք, թե ուր է տանում, եւ որն է դրա նպատակը: Այդ իբրեւ թե իրատեսական, ռեալիստական մտածողության ձեւավորում կոչվածն այնքան է աղքատացնում ու կողոպտում ժողովրդին, որ ուղղակի դառնում ես չգիտես որտեղից այս հողի վրա պատահական հայտնված մի զանգված: Սա է վտանգավոր»:

Վ. Մարտիրոսյանին հավասարապես մտահոգում է նաեւ այն, թե ինչ արձագանք կստանա այս նախագիծը հենց ուսուցիչների կողմից. «Ուսուցիչները, որպես կամակատարներ, աշակերտներին կօգնե՞ն, նախագծե՞ր կգրեն, ինչ-որ մրցույթների՞ կմասնակցեն, թե՞ ուսուցիչները թույլ կտան, որ մտածողության 2-րդ շերտը դուրս գա ջրի երես, եւ նույն աշակերտները նաեւ ընդդիմանան այդ գաղափարին` ընդլայնեն հայրենիքի գաղափարը, որ պետությունը դրա մի մասն է, դրա կազմակերպման ձեւն է ընդամենը ինչ-որ մի տարածքի վրա, բայց պետությունը հայրենիքը չէ ամբողջությամբ»: