Մեծ կալիբրի ավտարիտետ չեմ, որ ուզենան ինձ առնեն

Հարցազրույց դերասան Սերգեյ Դանիելյանի հետ



(Սկիզբ)



- Սերգեյ, ինչի՞ց է, որ այսօր մտավորականների կարծիքի հետ ոչ ոք հաշվի չի նստում:



- Ո՞ւր ա ստեղ մտավորական, որ հաշվի նստեն, ոչ մտավորականն է մտավորական, ոչ էլ հաշվի նստողը: Հաշվի նստողն անգրագետ է, մտավորականն էլ՝ «տըռըֆս»: Այսօր շատ քիչ մտավորական կա, որ լուրջ մտքեր կարող է ասել, ու դու էլ մտածես, որ պատճառը սա է եւ ոչ թե, որ մենք հայ ենք: Ո՞ր մտավորականն է ցելոֆանների մասին խոսել, իսկ դա լուրջ էկոլոգիական աղետ է, այ դա կլիներ մտավորականը:



- Իսկ Դուք ինչո՞ւ չեք խոսում ցելոֆանների մասին:



- Խոսում եմ, նման մի հոդված զիբիլների մասին վերջերս գրեցի:



- Իսկ չե՞ք կարծում, որ մտավորականների մեջ նախ ասողներն են պակասել, հետո էլ՝ այդ ասողի խոսքը շատ հեշտ է առնել:



- Աշխարհում բոլոր մտավորականներին էլ առնում են, մեր մոտ չեմ կարող ասել, որ բոլորին առել են:



- Կոնկրետ Ձեզ փորձե՞լ են առնել:



- Հա, իհարկե, ինձ մի քանի անգամ առաջարկել են տարբեր կուսակցություններ մտնել, բայց հրաժարվել եմ, երբեք չեմ եղել կուսակցական, միայն սովետի ժամանակ բանակում պարտիա եմ ընդունվել, էն էլ, փառք Աստծո, քանդվեց: Հետո ես ինձանից առանձնապես ավտարիտետ չեմ ներկայացնում, որ եթե ինձ առնեն, ապա իրենց լավ կլինի, էդպես մեծ կալիբրի չեմ, որ ուզենան ինձ առնեն:



- Սովորաբար նախընտրական շրջանում երգիչներին երգացնում են, պարողներին՝ պարացնում, դերասաններին՝ դերասանություն անել տալիս, իսկ մյուսներին էլ, հեչ չլինի՝ կանգնեցնում են իրենց կողքին: Առաջիկայում եթե Ձեզ էլ առաջարկեն համալրել այդ շարքերը, կանգնել այս կամ այն քաղաքական գործչի կողքին, ի՞նչ կանեք` կկանգնե՞ք:



- Չէ իհարկե, քաղաքական գործիչն իրենից ի՞նչ է ներկայացնում, որ ես հելնեմ-գնամ իրա կողքը կանգնեմ: Ինքը ծայրահեղ դեպքում կարա իմ  հանդիսատեսը լինի, էն էլ եթե իմ «ֆեյսքոնտրոլն» անցնի: Ես նման բաներ ունեմ, մեկ-մեկ լինում ա՝ գալիս-հարցնում են. «բարըվ ձըզ, իիիի՜նչ թատրն կա էսօր»: Ասում եմ. ներեցեք, չկա, կամ 50 դոլար է տոմսը՝ թողնում-գնում են: Մեր կասիրը հատուկ էդ մասով պատրաստված է, ներկայացման գովազդի մեջ էլ գրել եմ՝ «քյարթուների մուտքն արգելվում է», չնայած պարզ է՝ ոչ ոք իրեն քյարթու չի համարում, բայց եղել են դեպքեր, որ ուղղակի չենք թողել ներկայացման, որովհետեւ այդ մարդը չպիտի գա իմ ներկայացմանը, ես էդպես եմ ուզում, դա իմ անձնական թատրոնն է:



- Գումարի չափն այլեւս կապ չունի՞:



- Դե չէ, ասում ենք՝ 100 դոլար ա տոմսը, բայց եթե տա, ջայնամը՝ թող գա, բայց ո՞վ կտա, մենք էլ ամեն ինչ անում ենք, որ չգա, ինչի՞ համար գա, որ հարամի՞: Իմ հանդիսատեսին գիտե՞ք քանի տարի եմ սելեկցիա արել, մարգարիտների նման մեկ-մեկ հավաքել, իրանք շատ լավն են, դեմքից արդեն զգում եմ՝ ինքն իմ հանդիսատե՞սն է, թե՞ չէ: Բայց ինքը պիտի մտնի իմ ատմոսֆերայի մեջ, ոչ թե ես՝ իրա, ավելի լավ է ես իրեն փչացնեմ` լավ իմաստով, որովհետեւ ինքն ինձ վատ իմաստով կփչացնի, եթե, ասենք, ես գնամ իրա հարսանիքին, էշի նման կանգնեմ, ու ասեն՝ Դանիելյանը եկավ այսինչյանի հարսանիքին:



- «Հարավկովկասյան երկաթուղիների» հետ կապված՝ մինչեւ վերջ գաղափարական պայքար էիք տանում, բարոյական փոխհատուցում էիք պահանջում, բայց կարծես վերջում ֆինանսականի առաջ գաղափարականն էլ իր դիրքերը զիջեց, ու կոմպրոմիսի գնացիք:



- Չէ, ես ամենասկզբից պահանջել էի ներողություն եւ ֆինանսական փոխհատուցում, ինչն էլ ստացա: Իմ ծրագրի մեջ չկար մարդկանց հանել գործից կամ թույն լցնել բաժակների մեջ, որ խմեն-մեռնեն, թեպետ ահագին մարդ հանեցին գործից, ինչն ինձ չի ուրախացնում, ես ոչ թե կոմպրոմիսի գնացի, այլ ստացա այն, ինչ ուզում էի, ու դատը հանեցի: Շատերն ասում էին՝ դավայ, քաղաքական աստառ տուր, Ռուսաստան-Հայաստան… որ տես, ռուսներն առել են, բայց վատ են սպասարկում, մենք էլ ոչխար ենք, բայց ես էդ նպատակը չունեի, ես ունեի հասարակ վիրավորված քաղաքացու նպատակ, որ հասկանան՝ դիմացինը մարդ է, ոչխար չի ու հասկանում է օրենքներից:



- Այդ ժամանակ ասում էիք, որ խուժան երկիր է, ու մինչեւ գողական կամ հայտնի մարդ չլինես, հարցերդ չեն լուծվի: Այսօր է՞լ եք նույն կարծիքին:



- Այդպես էլ կա, առաջին անգամ իմ կյանքում ես օգտվեցի իմ ստատուսից հասարակության մեջ: Բայց ես իմ ստատուսից չեմ օգտվել, ասենք, հարբած հրապարակը թարս ֆռռալով, որ «գային» ասի` վայ, պարոն Դանիելյան, եկեք, ի՞նչ եք անում: Դուռը քացով չեմ բացում, առանց հերթ առեւտուր չեմ անում, չեմ գնում բնակարան խնդրում, ես այդ ստատուսն օգտագործում եմ այն ժամանակ, երբ, որպես քաղաքացի, իմ երեսին թքում են:



- Ձեր իրավունքների հարցում պահանջատեր եք, իսկ երբեւէ խնդիրներ կամ վախ ունեցե՞լ եք ազատ խոսքի Ձեր իրավունքը իրացնելիս: 



- Վախ չեմ ունեցել, հետո ինչ-որ բան ասելուց աշխատում եմ երբեք մարդուն չվիրավորել, որովհետեւ կարող է այդ պահին այդ անձը մեղավոր չէ: Դրա համար ինձ երբեք ոչ մեկը ոչ ծեծել է, ոչ ընկել է հետեւիցս: Մեր իշխանավորներին որ վերցնես, բոլորի հետ էլ կարելի է գնալ ձկնորսության, նստել-հաց ուտել, էնքան կարգին մարդիկ են, ուղղակի ընկել են այդ մեխանիզմի մեջ, ու դա էլ այդպես է աշխատում: Անգամ էն հանցագործը, որ մարդ է սպանել, ուշադրության արժանի է, եթե մի քիչ փիլիսոփայորեն մտածես՝ երբեք ոչ մեկի չես վիրավորի, իսկ մենք քննադատության մեջ միշտ ուզում ենք սաղին վիրավորած լինենք, վատ բան ասենք մարդուն, ստորացնենք, դարձնենք փալաս, ինքն էլ ավելի չարանա ու դառնա ավելի վատը, քան կա:



- Ինչի՞ց է, որ մեր ազգային խնդիրների, հարցերի շուրջ այդքան կենտրոնացած ենք, խոսում ենք, քննադատում, բայց ելքը չի երեւում:



- Շատ փոքր ենք, մի պուճուր ընտանիք ենք, մի թափով վիսոտկա մի կարգին երկրում, բոլորս իրար գիտենք, բոլորս իրար հետ քնել ենք, դա իմանալով՝ պիտի մի քիչ ճիշտ վերաբերվենք մեզ, որտեղ պետք ա ասել՝ էս ինչ կարգին ժողովուրդ ենք, չենք անում: Օրինակ, ինչքան լավ փաստ էր, երբ 88-ի երկրաշարժից հետո որբանոցում ոչ մի երեխա չմնաց, լավ բան ա, չէ՞, իսկ մենք խոսում ենք, որ տեսաք մենք ինչքան լավն էինք, որ սաղ աշխարհը եկավ-մեզ օգնեց, տո չէ, այ դեբիլներ, աշխարհը եկավ-օգնեց, որովհետեւ ամեն տեղ Սփյուռք ունենք: Մարդիկ չեն հասկանում որն է լավը: Էն, ինչ որ իսկապես մարդկային է, արժեքավոր, դրա մասին ոչ ոք ոչ ասեց, ոչ գրեց, խոսեցին պարապ, ապուշ, պաթոսով բաներից, որը ոչ մեկին պետք չի: Այ այստեղ է, որ մարդն իրեն սխալ է վերաբերվում, չգիտի իրա արժեքը որն է: Ասում ենք՝ մեր արժեքն այն է, որ առաջինը մենք ենք քրիստոնեություն ընդունել, դա ընդամենը դեգեներատի արժեք է, ֆրանսիացիները 25-րդն են ընդունել՝ պակա՞ս տղա են:



- Շատ խոսվեց այն մասին, որ վերջին 20 տարիների մեր ձեռքբերումն ու բարձրագույն արժեքն անկախությունն էր, դա տեսնո՞ւմ եք մարդկանց մեջ:



- Մարդը պետք է ինքն անկախ լինի, նոր անկախության մասին խոսա, իսկ մենք անկախ չենք, հայերը շատ կաղապարված ժողովուրդ են, մենք անկախ չենք մեր ընտանիքներից, ավանդույթներից, դու ինչքան ուզում ես անկախ պետություն տուր՝ մեկ է: Անկախ պետության ոստիկանը պետք է կանգնացնի իր հարեւանին ու շտրաֆը գրի, առանց մտածելու, որ իր հարեւանն է, այ դա անկախություն է, իսկ էն, որ դու ՕՕՆ-ում ներկայացուցիչ ունես, բայց կապված ես նման տեղային, ընտանեկան կապերով, ո՞ւմ ա պետք այդ անկախությունը:



- 50 տարի հետո կհասնե՞նք այդ անկախությանը:



- Եթե սենց շարունակվի՝ հա, այսինքն պատերազմ, սով, երկրաշարժ չլինի, հետ չընկնենք, կամաց-կամաց կհասնենք, ումից ենք պակա՞ս որ:



- Ամեն դեպքում, լավատես եք վաղվա օրվա հանդեպ:



- Դա վաղվա չէ, վաղը չէ մյուս օրվա հանդեպ է, ես ու էրեխես հաստատ չենք տեսնի, թոռս՝ միգուցե: Այդ ժամանակ գոնե բիզնեսը քաղաքականությունից մի քիչ կանջատվի, կուսությունը պրոբլեմ չի լինի, նման ստից հարցերից կազատվենք ու քայլ առ քայլ առաջ կգնանք: