Քլիքամանիա եւ լրագրագողություն

Ընթերցողի կամ, ինչպես համացանցային լեքսիկոնում է ընդունված, քլիքների համար մրցապայքարում, անշուշտ, գլխավորը վերնագիրն է։ Ի՜նչ խորամանկությունների ասես չեն գնում կայքերի աշխատակիցներն ու խմբագիրները գրավիչ, «քաշող», սկանդալային վերնագիր դնելու համար, որ ֆեյսբուքյան օգտատերը տեսնի վերնագիրն ու բաղձալի գործողությունն անի՝ այցելելով իրենց կայք։ 

Եվ այդ գործողությունը կատարելու հարցում որոշիչը, կարելի է ասել, հիմնականում հոդվածի վերնագիրն է։ «Շտապ, սկանդալ, բոց» վերնագրի տակ գրվածը, սակայն, հաճախ պարզվում է՝ բացարձակապես շտապ չէ, բոլորովին սկանդալ չէ եւ անգամ փոքրիկ կայծ էլ չէ, ուր մնաց բոց լինի։ Ամենից տարածվածը, անշուշտ, սեքսի, էրոտիկայի, սրա-նրա անկողնային մանրամասների, այս կամ այն աստղի անվան օգտագործմամբ վերնագրերն են։ Հաջորդ տեղում իրար խփելու, կռվելու, վիրավորելու մասին պատմող նյութերն են։ Ցանկալի է, որ հայտնի անուններ շոշափվեն վերնագրում։ Թեպետ չեն խանգարի նաեւ՝ հարսը խփել է սկեսուրին, տղան ծեծել է հորը եւ նմանատիպ այլ արտահայտություններ։

Այս թեմատիկային սերտորեն առնչվում են նաեւ քրեական խրոնիկայից վերցված դեպքերը՝ սպանությունների, ավազակային հարձակումների, բռնաբարությունների ինչքան հնարավոր է «ճոխ» նկարագրություններով։ Ավտովթարների դեպքերը թեեւ բավականին ետ են մղվել, բայց նորից շարունակում են հուզել-հետաքրքրել սուր զգացումների սիրահարներին։ Մանավանդ, եթե ջնջխված մեքենաների շամշյանական լուսանկարներով են համեմված։ Մյուս խորամանկություն-խայծը, որն օգտագործում են «քլիքամանները», աշխարհում կատարված սկանդալային միջադեպերի մասին պատմող նյութերի վերնագրում «Հայաստան» անունը կամ հայաստանյան որեւէ տեղանուն չնշելն է։ Այսինքն, «Էկվադորի տրանսպորտի նախարարը հրաժարական է տվել» նյութը հրապարակվում է «Տրանսպորտի նախարարը հրաժարական է տվել» վերնագրով, եւ Գագիկ Բեգլարյանի հրաժարականը երազող, անգամ չերազող զանգվածն անհամբերությամբ բացում է այդ նյութն ու պարզում, որ երազախաբ է եղել։ Հուսալ, որ մի անգամ խաբված ընթերցողը դասեր կքաղի կատարվածից եւ հաջորդ անգամ այդ խաբեբաների կայքը չի մտնի, այնքան էլ խելամիտ չէ։ Որովհետեւ՝ նախ, այս կայքային բազմազանության մեջ անգամ դժվար է մտաբերել, թե որտեղ են քեզ «լկտիաբար խաբել»։ Մյուս կողմից՝ խորամանկության ձեւերն են արագ փոխվում։

Ընդհանրապես, մեր լրագրողները, փոխանակ ուսումնասիրեին իրենց լսարանը, փորձեին հասկանալ, թե ինչ նյութեր են նրան հետաքրքրում, ինչպես բարձրացնել ընթերցողի ճաշակն ու խելացի, գրագետ հոդվածների պահանջարկ ձեւավորել, գնացին հեշտ ճանապարհով՝ հագուրդ տալով հասարակության ցածր կրքերին, հետաքրքրություններին, զգացմունքայնությանն ու մտավախություններին։ Ասենք, եթե բանակում զոհված երիտասարդի մասին հոդված-հետաքննություն անելը պատվաբեր գործ է, կյանքից վաղաժամ հեռացած երիտասարդի հիշատակին մատուցված հասարակական հարգանքի տուրք, ապա ի՞նչ բացատրություն ունի բնական մահով՝ որեւէ հիվանդությունից մահացած մարդու հիվանդության պատմությունը, թաղումն ու հարազատների վիշտը մանրակրկիտ նկարագրելը։ Հասկանալի է, որ մենք թաղումներ, վիշտ սիրող ազգ ենք, բայց իմա՞ստը։ Այս պարագայում թերեւս նախընտրելի է մեր հեռուստատեսությամբ տարիներ շարունակ հեռարձակվող անճաշակ ու անորակ «Մեր չաղ հայկական հարսանիքը» հաղորդումը, որը գոնե դրական հույզերի վրա էր կառուցված, այլ ոչ թե ողբ ու կականի, մարդկանց վիշտն ի ցույց դնելու, արցունքներ կորզելու։

Լավ վերնագիր դնելը, իհարկե, մեծ շնորհք է, եւ ոչ բոլոր լրագրողներն են դա կարողանում անել։ Հաճախ շատ լավ նյութին այնքան տխուր, անհետաքրքիր, հոդվածի բովանդակությունից չբխող վերնագիր է դրված լինում, որ նյութը շատ քիչ են կարդում, եւ այն համապատասխան արձագանք չի ստանում։ Իսկ դա նշանակում է գեղեցիկ, որակյալ ապրանքը փաթեթավորել դժգույն ստվարաթղթի մեջ, որը ոչ ոք բանի տեղ չի դնի՝ չի «գնի»։ «Ով լավ վերնագիր կդնի» մրցույթում «Հրապարակը», անշուշտ, տանուլ է տալիս շատ լրատվամիջոցների, բայց մենք նախընտրում ենք քիչ դիտումներ ունենալ, սակայն չդասվել խաբեբաների շարքը։ Ի վերջո, պրպտող, ինտելեկտուալ ընթերցողը կզատի թացը չորից եւ կտարբերի իրական լրագրությունը լրագրագողությունից ու քլիքամանիայից։ Ամեն դեպքում՝ հույս ունեմ, որ կգա այդ օրը։

Ա. Օ.