Պուտինին չհաջողվեց Ուկրաինան դարձնել իր վասալը, բայց խաղաղության համաժողովից սպասելիքները մեծ չեն

«Հրապարակի» զրուցակիցը Վարշավայի անվտանգության եւ միջազգային զարգացման ինստիտուտի փոխտնօրեն Սլավոմիր Մայման է:

- Ուկրաինայի հարցով Շվեյցարիայում անցկացվելիք խաղաղության համաժողովն այս օրերին ամենաքննարկվող թեմաներից է: Լեհաստանը հաստատել է իր մասնակցությունը: Ի՞նչ սպասելիք ունեք, հնարավո՞ր է մեկ քայլ առաջ գնալ՝ արյունահեղ պատերազմը դադարեցնելու ուղղությամբ:

- Համաժողովից սպասելիքները մեծ չեն. դրա հետ կապված օրիգինալ հույսերի թիվը գոլորշիացավ, ինչպես Չեշիր կատուն «Ալիսան՝ հրաշքների աշխարհում» ֆիլմից. նա, ով անհետանում էր այնքան ժամանակ, մինչեւ որ նրա ժպիտը մնաց միայնակ:

- Գագաթնաժողովը հյուրընկալող երկրի նախագահը նշել է, որ հանդիպումը «Ուկրաինայում խաղաղության մասին համաժողով» է, այլ ոչ թե «խաղաղության համաժողով»։ Դո՞ւք ինչ ձեւակերպում, բնութագիր կտաք սպասվելիք հավաքին:

- Նախ, առաջնորդները դադարեցին երազել, որ դա կարող է լինել խաղաղության համաժողով: Պարզ խոսքերով՝ համաժողովը կկանգնեցնի մարդկանց՝ սպանելու միմյանց։
Երկրորդ․ պարզվեց, որ կրակի դադարեցման քիչ թե շատ անորոշ օրակարգերը Շվեյցարիայի հանդիպման իրական թեման չեն՝ ուկրաինական, չինական, աֆրիկյան, մերձավորարեւելյան երկրներ:
Երրորդ․ ուկրաինական շքեղ ծրագրերը՝ կոնֆերանսն Ուկրաինայի վրա ագրեսիայի նախագծից վերածելու ուկրաինական նախագծի՝ համաշխարհային խաղաղության վերաբերյալ, բավականաչափ լուրջ չէին ընդունվել։
Չորրորդ․ անխիղճ հարվածը համաժողովին կատարեցին նրանք, ովքեր ցանկանում են չներկայանալ տարբեր պատճառներով, այդ թվում՝ առաջատար խաղացողներ՝ Ռուսաստանը, Չինաստանը եւ անձամբ նախագահ Բայդենը:

- Համաժողովի մասնակիցների վերաբերյալ թեժ քննարկումներ են ընթանում: Շվեյցարիայի նախագահը նշեց, որ բաց են եղել Մոսկվային հրավիրելու համար, սակայն Ռուսաստանը մերժել է: Ամեն դեպքում թե՛ նա, թե՛ Զելենսկին չեն բացառել, որ հետագա համանման համաժողովին ներկա կլինեն նաեւ Ռուսաստանի ներկայացուցիչները: Դուք իրատեսական համարո՞ւմ եք դա՝ հաշվի առնելով Կիեւի եւ Մոսկվայի անզիջում դիրքորոշումները:

- Առանց Ռուսաստանի Դաշնության մասնակցության հնարավոր խաղաղ բանակցությունների վերաբերյալ ցանկացած նկատառում մեծ մասամբ կներառի «համոզվածներին համոզել» կամ ձեռք մեկնել այս հակամարտության նկատմամբ քիչ թե շատ չեզոք երկրներին, առաջին հերթին՝ համաշխարհային հարավից։ Ավելի կարեւոր է հիշել, որ սեղանին կան նաեւ այլ առաջարկներ, այդ թվում՝ Չինաստանի աջակցությամբ։ Սա նշանակում է, որ Ուկրաինան պետք է իր առաջարկը ներկայացնի որպես ավելի իրատեսական եւ շահավետ կայունության վերականգնման դոկտրին։ Ոչ ոք չէր կարող լրջորեն ակնկալել, որ Պուտինի ռեժիմն առանց արտաքին ճնշման կամ խորացող ներքին ճգնաժամի չէր կարողանա համաձայնել կոնկրետ պայմաններին։ Հարկ է հիշել, որ «հատուկ գործողության» հիմնական ենթադրությունն էր ամբողջ Ուկրաինան վասալացնելը եւ Կիեւում խամաճիկ կառավարություն հաստատելը։ Այնուամենայնիվ, սա միայն 2021 թվականի դեկտեմբերին ներկայացված ռուսական ծրագրի տարրերից մեկն էր։

- Որոշ փորձագետներ նշում են, որ առանց Բայդենի, Սի Ծինփինի՝ երկու գերտերությունների, գլոբալ խաղացողների բացակայությամբ անցկացվելիք գագաթնաժողովը մի տեսակ անլուրջ է: Միաժամանակ պնդում են, որ Կիեւը սկսել է լրջորեն մտածել պատերազմը դադարեցնելու մասին:

- Ի վերջո, համատեղ հայտարարության նախագիծը պարունակում է ուկրաինական «խաղաղության բանաձեւի» տասը կետերից միայն երեքը։ Խոսքն ատոմակայանների անվտանգության ապահովման, պարենային անվտանգության, ինչպես նաեւ բոլոր բանտարկյալների ազատման ու Ռուսաստանից ուկրաինացի երեխաների վերադարձի մասին է։
Շվեյցարիայի հանդիպումը հիշեցնում է առաջին եւ երկրորդ համաշխարհային պատերազմների միջեւ ընկած ժամանակաշրջանի խաղաղության անթիվ նախաձեռնություններից մեկը, որտեղ հարյուրավոր դիվանագետներ ամիսներ շարունակ առանց որեւէ արդյունքի քննարկում էին խաղաղությունը, այլ ոչ թե Յալթայի կամ Պոտսդամի որեւէ տեսակի:

- Եթե ընդհանրացնենք անվտանգային գլոբալ մարտահրավերներն ու սպառնալիքները, այդ թվում՝ նաեւ իսրայելա-պաղեստինյան պատերազմի ֆոնին, ե՞րբ է աշխարհը վայր դնելու զենքերը, ե՞րբ է նորմալ ու խաղաղ երկխոսություն սկսելու, առանց փոխադարձ մեղադրանքների, հին վերքերը փորփրելու, քանի դեռ Երրորդ համաշխարհային պատերազմը չի կախվել մարդկության գլխին: 

- Անհնար է պատկերացնել խաղաղ բանակցությունների ավելի գեղատեսիլ վայր. Art Nouveau-ի մի քանի շենքեր կանգնած են մարգագետնում, որն այնքան կանաչ է, որ գրեթե ցավեցնում է աչքերը, որոնք նայում են Ալպյան լճին: Հոռետեսը կասի՝ խնդիրն այն է, որ խաղաղությունը չի բխում այդ հարցի վերաբերյալ բոլորովին անհավասար մակարդակ ունեցող ազգերին խմբավորող խճճված կոնվենցիաներից: Լավատեսը կասի՝ լավ է, որ կսկսեն խոսել, բայց ինչո՞ւ պատերազմի սկսվելուց երկու տարի անց։