Թռչունները Գոհարից են ծլվլալ սովորել

Վերջապես գտա այն հարցի պատասխանը, թե ինչու՞ շատ երգեր, որոնք գրվել են Մեծերի կողմից, անհույզ են հնչում շատ կատարողների շուրթերից ու հոգիդ երգել չի ուզում: Գտա, երբ պատահաբար ընթերցում էի Գոհար Գասպարյանի խոհերը. «Ինձ հետաքրքրում էր, այն ամենը, ինչ կապված էր Անուշի հետ: Անհագնորեն ուսումնասիրում էի Թումանյանի պոեմը: Մեկնեցի Լոռի, հիացա, զմայլվեցի  եւ ապրեցի այդ չքնաղ բնությամբ… Երգեցի եւ ձայնիս արձագանքի մեջ լսեցի  այդ խորհրդավոր բնության անդրադարձը… »՚:



 



 



Հաճախակի էի ինքս ինձ հարց տալիս՝ մի՞թե մարդկային բանականությունը կարող է թույլ տալ Անուշի խելագարության պահը հասցնել այնպիսի բնական կատարելության, ինչպիսին հասցրել է Գոհարը: Ու դա Աստվածատուր էի համարում՝ անտեսելով երգչուհու ծանր աշխատանքը: Հուշերն ամբողջացնում են պատկերը.  «Անուշի պարտիայի հանձնումն էր: Դահլիճում նստած էր նաեւ «Անուշ» օպերայի հեղինակը` մեծն Արմեն Տիգրանյանը: Բեմում Գոհար Գասպարյանը իր տարերքի մեջ էր: Հասավ կուլմինացիայի տեսարանը` Անուշի խելագարության պահը: Երգչուհին հնչեցրեց վերջին նոտան, այն էլ` մի ամբողջ օկտավա բարձր, Արմեն Տիգրանյանը  զարմանքից գրեթե ճչաց.- Կեցցե,աղջիկս,  հիասքանչ է… Ես այդպիսի նոտա, այդպիսի ավարտ չէի գրել, դա ինքն է ավելացրել, դա իրենն է, աներեւակայելիորեն լավ է…Ֆինալում այնքան անկեղծ, անմիջական եւ հուզիչ խաղ ցույց տվեց, որ ինձ թվաց` Դեբեդի ձայնն եմ լսում»: Մերօրյա երգչուհիներից մեկը, ով կատարում է Ջիվանի, Շերամ, Գուսան Աշոտ, Սայաթ Նովա, տեսնես երաժշտական հատուկ ուսումնասիրությամբ եղե՞լ է այն վայրերում, որտեղ ծնվել է այդ երգը, գիտի՞, որ գետակի, առվի, ծաղկի մասին է երգը, լսե՞լ է այդ գետի ղողանջը: Եթե այո, ինչու՞  համատարած աստղաբույլի մեջ նոր Գոհար չի ծնվում:



 



Մեկ էլ ինձ զարմացնում էր Գոհար Գասպարյանի   «Օրորոցայինի» կատարումը, որն այնքան չքնաղ ու կատարյալ է, որ ինձ թվում էր, թե նա հոգին հանել ու բաց հոգով է երգում: Տարիներ շարունակ խաղաղությունս գտնում էի այդ երգի հնչյունների տակ ու նրա մեջ զգում էի  մայրական այն մեծ սերը, որը կբավարեր մի ողջ աշխարհի: Շատ ուշ իմացա, որ Գոհարը Տիգրան Լեւոնյանից ունեցել է տղա երեխա, որն ապրել է ընդամենը մի քանի օր: Երգչուհու հոգու վիշտն ու թախիծը չամոքվեց ու միշտ մնաց նրա էության մեջ:  Հետագայում երգչուհու խոստովանությունից պարզվել է, որ «Օրորոցայինը՚» կատարելիս նա միշտ հիշել է իր նորածին երեխային: Սա վկայությու՞ն չէ, որ բացի Աստվածատուր շնորհից, երգով պետք է ապրել, երգը պիտի լուծել արյան մեջ ու նոր հրամցնել հանդիսատեսին: Հարցազրույցներից մեկի ժամանակ երգչուհին ասել է, որ  մի անգամ հերթական համերգից հետո իրեն է մոտեցել  Վարպետը` Ավ. Իսահակյանը եւ հարցրել.



 



-Գոհար ջան, կարո՞ղ ես  ասել` սոխա՞կն է քեզնից երգել սովորել, թե՞` դու սոխակից: Այսուհետ քեզ պիտի կոչենք Հայաստանի սոխակ: Մեծ վարպետն այսպես է բնորոշել Գոհարին. «Թռչունները Գոհար Գասպարյանին սովորեցրել են երգել, իսկ նա թռչուններին` ծլվլալ»:Ինչու՞ հիմա նման սոխակ չունենք՝ ազգային խնդի՞ր չէ: Ինչու՞ ենք տառապում Քիմի ընկերքն ուտելու մոլագարությամբ կամ Լեդի Գագայի եղունգը միլինավոր դոլարներով վաճառելու խելահեղությամբ, ինչու՞ ենք մեր հոգուն ներարկում անսովորի, գռեհիկի այն խոշոր բաժնեչափը, որը կարող է լռեցնել բնության հրաշքը: Երգչուհու խոսքն է. «Եթե ուզում եք տեսնել հոգածությունը պատմության, ազգայինի հանդեպ, ասում էր երգչուհին, գնացեք Ճապոնիա: Եթե ուզում եք տեսնել 21-րդ դարը, դարձյալ գնացեք Ճապոնիա, ավելացնում էր»: Ինչու՞ չէր ասում՝ եկեք Հայաստան: Ու շարունակում է. «Հաճախ,- պատմում է Գոհարը,- համերգից ծաղիկներով ծանրաբեռ հյուրանոց գալիս մեր սենյակների դռների առջեւ տեսնում էինք անանուն երկրպագուների թողած ընծաները: Իսկ մի անգամ էլ հայտնաբերեցինք առանց խնդրանքի ամեն օր մեր ոտնամանները փայլեցնող «անտեսանելիին»: Պարզվեց, որ բժշկական ինստիտուտի ուսանող է: Մեր հարցին, թե ի՞նչն է իր կամավոր ու անվճար սիրալիրության պատճառը, լսեցինք նրա շատ հասարակ բացատրությունը.



 



- Ուզում եմ, որ դուք Ճապոնիայից լավ հուշեր տանեք»:



 



Ահա այսպես են գնահատել  երգը Ճապոնիայում, այսպես են գնահատել իրենց երկրի արժանապատվությունը, վարկը: «Մեր համերգների ժամանակ,- ասում է երգչուհին,- նրանք այնպես էին ծափահարում, որ բանաստեղծն անպայման համեմատության համար կընտրեր Ճապոնիայում գրեթե ամեն օր «ներկա» երկրաշարժի որոտը...»: Այդպիսի երկրաշարժային որոտ լինու՞մ է Հայաստանում, թե միայն ամպի պես որոտում ու անձրեւ չի լինում… Կարողանու՞մ ենք գնահատել մեր Գոհարներին, թե մեծերին հիշում ենք  ազգային սնապարծությունից: Այս հարցին կարող ենք պատասխանել միայն լռությամբ, փորձելով վերհիշել՝ պետական մակարդակով վերջին անգամ ե՞րբ ենք ականատես եղել Հայաստանի Սոխակի մեծարմանը: Իսկ գուցե այնուամենայնիվ հանդգնենք ու ասենք՝ փոքրերը ժամանակ չեն տալիս հիշելու Մեծերին կամ փոքրերը մեծություն են խաղում:



 



Հասմիկ ԲԱԲԱՋԱՆՅԱՆ