ԵԽԽՎ հայ պատվիրակ․ Խոսքը արժեք է, և այն չի կարելի մանրադրամի պես օգտագործել

ԵԽԽՎ հայաստանյան պատվիրակությունը արդեն քանի օր է՝ վերադարձել է Հայաստան։ Այս ընթացքում մեր ջանքերը՝ զրուցել պատվիրակության անդամներից որևէ մեկի հետ, ապարդյուն էր անցնում, քանզի բոլորը խոստանում էին խոսել, բայց միայն համատեղ ասուլիսում, որը տեղի կունենա վաղը։ Այդուհանդերձ, մեզ հաջողվեց մեզ հուզող որոշ հարցերի պատասխաններ ստանալ ԵԽԽՎ հայաստանյան պատվիրակության ՀՀԿ-ական անդամ Արփինե Հովհաննիսյանից։

-ԵԽԽՎ-ում ամենաքննարկվող թեման, թերևս, Ալիևի ելույթին հակառակ հայկական պատվիրակության լռությունն էր։ Ինչու՞ հայ պատվիրակներից որևէ մեկը չկարողացավ պատշաճ պատասխան տալ Ալիևի ցինիկ ելույթին ու որևէ սուր հարցադրում չհնչեցրեց Ղարաբաղյան հարցի վերաբերյալ:

-Նախ մի ճշտում․ ոչ թե պատասխան, այլ հարց չտվեցինք։ Եթե կանոնակարգը ընձեռեր պատասխանի հնարավորություն, ապա, անկասկած, այն կհնչեր։ Իսկ ինչ վերաբերում է հարց չհնչեցնելուն, ապա ասեմ, որ ոչ թե չկարողացանք, այլ նպատակահարմար չհամարեցինք։ Եթե որևէ մեկը կասկածում էր, որ Ալիևը պետք է ցինիկ ելույթ ունենար, ապա միամիտների թվին է պատկանում: Հայկական պատվիրակությունը միամիտ պատվիրակություն չէ: Եվ հենց պատճառը մեր միամիտ չլինելն է, որ ընտրեցինք այլ մարտավարություն: Ինչպես արդեն առիթ եմ ունեցել ասելու` դա լռության մարտավարությունն էր: Լռություն կա, որ աղմուկից զորեղ է, և հենց այս պարագան, ինչպես ցույց տվեց փորձը` հաստատեց դա: Ասեմ ավելին, եթե այժմ ևս մարտավարություն ընտրելու հնարավորություն լիներ, ես անձամբ կրկին նույն կերպ կվարվեի, վստահ եմ՝ պատվիրակության մյուս անդամները ևս:

-Հենց նույն օրը Դուք Ձեր ֆեյսբուքյան էջում այս լռությունը պատճառաբանեցիք տեխնիկական անհարմարությամբ և ժամանակի սղությամբ, բայց մի՞թե հնարավոր չէր այնպիսի սուր ու անխոցելի հարց մտածել, որ Ալիևին փաստի առաջ կանգնեցներ ու թույլ չտար դիվիդենտներ շահել:

-Սկսեմ վերջից: Ո’չ: Միշտ գրեթե առանց բացառության բանավեճում երկու ոչ հիմար հակառակորդներից հաղթում է նա, ով վերջին խոսքի իրավունք և առավելություն է ստանում: Յուրաքանչյուր հարցի պարագայում այդ առավելությունը, ելնելով կոնկրետ հանգամանքից, պատկանում էր Ադրբեջանի նախագահին: Մենք նախագահ Ալիևի հետ լիովին տարբեր իրավիճակային հարթություններում ենք գտնվում, և մեր երեսուն եզակի վայրկանները նրա հնարավոր երեսուն րոպեներին մրցակցից լինել չէին կարող։ Այդպիսին է ԵԽԽՎ նիստերի կանոնակարգը։ Եթե հարց հնչեցնեինք` անկախ հնչելիք պատասխանի անհեթեթությունից, Ալիևը դրան վստահ և հաստատուն ձայնով կարձագանքեր, և կաներ դա առանց պատասխան մարտահրավերի, քանի որ մենք այլևս իրավունք չէինք ունենա հակադարձելու և դա կոնֆլիկտին անծանոթ ներկաների համար կարող էր և համոզիչ լինել: Իսկ ովքեր ծանոթ են Ղարաբաղյան հակամարտության խնդրին` արդեն առիթ ունեցան այլոց հարցերի միջոցով առավել մոտենալու ճշմարտությանը:
Հիմա տեխնիկական անհարամարության և ժամանակի սղության մասին: Հարց չենք հնչեցրել ոչ թե «տեխնիկական անհարմարության» կամ էլ «ժամանակի սղության» պատճառով, դրանք իրական գործոններ չեն, այլ առկա իրերի դրության պարագայում հարց չհնչեցնելու առավել նպատակահարմարության նկատառումով: Ինչպես արդեն ասացի, դա հաշվարկված ռազմավարական քայլ էր, որ խիստ արդյունավետ եղավ:

-Ալիևի ելութից հետո հայ պատվիրակները խոսք ունեցան, բայց ձեր ելույթները վերաբերում էին ոչ թե մեզ համար կարևորագույն՝ Ղարաբաղի հարցին, այլ ինչ-որ մեդիա ոլորտի խդնիրներին, մարդու իրավունքներին: Կարող էիք գոնե այդ դեպքում ձեր ելույթներում հակադարձեիք Ալիևին ու անդրադառնայիք Ղարաբաղյան հարցին:

-Կա ԵԽԽՎ կանոնակարգ, և ինչպես համոզվեցին բոլոր նրանք, ովքեր դիտել են այդ նյութի ամբողջական տեսագրությունը, ԵԽԽՎ նախագահը խստորեն հետևում էր դրան և հակված չէր նախագահ Ալիևին անհարմար դրության մեջ դնելուն օժանդակել: Օրինակ, երբ Ադրբեջանի ղեկավարին տրված անհարմար հարցին ծափահարություններ հնչեցին` նախագահողը պահանջեց որևէ վերաբերմունք այլևս չարտահայտել: Միաժամանակ, երբ իրենց առաջնորդին ծափահարում էին ադրբեջանցիները, տիկին նախագահը չէր պնդում իր այդ պահանջը: Կասկած չկա, որ եթե կանոնակարգին հակառակ` մենք մեդիայի թեմայով քննարկման ժամանակ անդրադառնայինք Ալիևի ելույթին կամ Ղարաբաղյան խնդրին, մեզ կանխելու էին և զրկելու խոսքի և խոսափողի իրավունքից: Դա կարող էր մեր խնդրի համար առավել բացասական արդյունք արձանագրել: Ուստի մենք հետևեցինք կանոնակարգին և խոսեցինք բուն թեմայի մասին:

-Շատերը հայ պատվիրակներին մեղադրում են անփորձության մեջ: Դուք չե՞ք կարծում, որ հայաստանյան պատվիրակությունն իսկապես ունի այդպիսի խնդիր:

-Եթե պատվիրակության այս կազմն անփորձ է, ապա ովքե՞ր են խիստ փորձառուները: Եվ, առհասարակ, ի՞նչ չափանիշներով է գնահատվում այս հարցում փորձառությունը: Եթե Արմեն Ռուստամյանը, Հերմինե Նաղդալյանը կամ Նաիրա Զոհրաբյանը ԵԽԽՎ-ում անփորձ են, ապա կուզենայի տեսնել նրանց հետ համեմատության եզրեր չունեցող փորձառուներին: Ի դեպ, այս կոնտեքստում խոսք է եղել նաև լեզուների չիմացության մասին: Դարձյալ համաձայն չեմ: Դա արդեն ստուգելի փաստ է, և ով հետաքրքրված է` հեշտությամբ կարող է անձամբ համոզվել դրանում՝ ով ինչ լեզվի է տիրապետում:

-Այս ընթացքում շատ խոսվեց ադրբեջանական պատվիրակների՝ Հայաստանի դեմ ուղղված նախաձեռնությունների մասին, որ ցանկանում էին մեր պատվիրակությանը ձայնի իրավունքից զրկել և այլն։ Իրականում ինչի՞ մասին է խոսքը, ի՞նչ են արել նրանք մեր դեմ և դուք ինչո՞վ եք կարողացել հակադարձել այդ նախաձեռնություններին։

-Եվ վստահ եմ, որ Դուք այնքան միամիտ չեք, որ կարծեք` ես այնքան միամիտ եմ, որ ձեզ կասեմ մեր հաջողությունների մասին: Բացի այդ, հաջողությունները հրապարակային ելույթներով չէ, որ պետք է չափել: Իրական աշխատանքը կուլիսների հետևում է կատարվում, որը անընդհատ և մշտական բնույթ է կրում: ԵԽԽՎ-ում շրջանառվող փաստաթղթերին կարող եք ծանոթանալ կայքից, իսկ այս նստաշրջանում հակահայկական որևէ փաստաթուղթ չի քննարկվել: Իսկ մեր աշխատանքի մյուս մանրամասների մասին առավել հանգամանալի կներկայացվի պատվիրակության մամուլի ասուլիսում:

-Ձեզ քննադատեցին նաև ձեր կուսակից գործընկերները, օրինակ՝ ՀՀԿ-ից Համլետ Հարությունյանը, ով խիստ կասկածի տակ է դրել հայաստանյան պատվիրակության անդամների պրոֆեսիոնալիզմը՝ պնդելով, որ դուք պետք է տեղում արագ կողմնորոշվեիք ու հարցերով նեղը դնեիք Ալիևին և հաշվի առնեիք, որ Ալիևը առաջին անգամ չէ մեզ քննադատում: Սա չի՞ խոսում այն մասին, որ ՀՀԿ-ում միասնականություն չկա և էլի տարակարծություն կա ու հակասություններ թևերի կամ անհատ ՀՀԿ-ականների միջև:

-Համլետ Հարությունյանը արտահայտել է իր անձնական կարծիքը, որի հետ ես բացարձակ համաձայն չեմ։ Ի դեպ, կարծում եմ՝ նաև շատերը համաձայն չեն։ Բայց ես ուրախ եմ, որ ՀՀԿ-ում քննադատական խոսք է հնչում։ Կարծում եմ՝ կուսակցական միասնականությունը կոմկուսի պլենումների միասնականությունը չէ։

-Օրեր առաջ ԵԽԽՎ հայաստանյան պատվիրակության նախկին անդամ Զարուհի Փոստանջյան, փաստորեն, ըստ էության ձեզ մեղադրեց Հայաստանի շահը չներկայացնելու մեջ:

-Դա տիկին Փոստանջյանի իրավունքն է, և այս դեպքում ես նույնպես բոլորովին համաձայն չեմ: Նախ, ի տարբերություն Համլետ Հարությունյանի, տիկին Փոստանջյանը եղել է ԵԽԽՎ պատվիրակության անդամ, շատ լավ գիտե այնտեղի ներքին խոհանոցը և «հարցուպատասխանի» ներքին խաղը, ուստի կարծում եմ, որ իր պնդումներում նա ազնիվ չէ։ Բացի այդ, կարծում եմ, որ իմ գործընկերը մոլորության մեջ է այնպես, ինչպես մոլորության մեջ էր, երբ կարծում էր, թե Հայաստանի ղեկավարին նույն ԵԽԽՎ-ում հրապարակայնորեն թաբլոիդային տիպի հարց ուղղելով` սպասարկում է Հայաստանի շահը: Եթե շահեր սպասարկվեին ամենուր ամեն բան խոսելով, ապա Ֆեյսբուքի ամենաակտիվ օգտատերերը հայրենանվեր ահռելի աշխատանք կատարած կլինեին: Խոսքը արժեք է, իսկ արժեքը չի կարելի մանրադրամի պես օգտագործել:

-Ըստ Ձեզ՝ Զարուհի Փոստանջյանի ներկայությունն անհրաժեշտ չէ՞ր այնտեղ: Ի վերջո, եթե նա սեփական երկրի նախագահին է կարողացել նման սուր հարցեր տալ, կարող էր նաև հակառակորդ երկրի նախագահին էլ տար: Միգուցե համարձակությա՞ն խնդիր կար այստեղ:

-Անշուշտ համարձակության խնդիր Զարուհի Փոստանջյանը չունի: Սակայն հեծյալ ասպետը Լամանչից նույնպես չուներ նման խնդիր: Բայց խնդիրը այլ տեղ է․ ամեն ինչ կախված է նրանից, թե ինչ նպատակ ես դու հետապնդում։ Եթե նպատակը ներքին լսարանում հերոսանալն է, ապա Ալիևին անգամ հայհոյելու համարձակություն բոլորը ունեին և կարող էին դա անել, բայց եթե նպատակը ավելի խորն է, և աչքիդ առաջ Հայաստանի շահն է, ապա դա բացարձակ սխալ մարտավարություն է, և որն օգուտ չէր կարող տալ։

-Հայ պատվիրակները որքանո՞վ էին միասնական թե՛ Ալիևին որևէ կերպ չհակադարձելու հարցում, թե՛, առհասարակ, մյուս որոշումներում:

-Թեև մենք քաղաքական տարբեր հայացքներ ունենք, բայց այն հարցերում, որոնք անվիճելի են և վերաբերում են Հայաստանի շահերին, մենք միասնական ենք։ Այս դեպքը հենց այդ դեպքերից էր։

-Վերադառնալով ստրասբուրգյան իրադարձությանը՝ փորձենք մեկ այլ հանգամանք ևս ճշտել: Ձեր գործընկերների խոսքերից տպավորություն ստեղծվեց, որ հայկական պատվիրակությունն անձամբ չի հարց տվել, սակայն դա արել է միջնորդավորված` այլ պատվիրակների միջոցով: Կմանրամասնե՞ք՝ ինչպես է ընդհանրապես տեղի ունեցել այդ գործընթացը:

-Ասեմ միանգամից՝ նման գործընթաց տեղի չի ունեցել: Մենք որևէ մեկի միջոցով որևէ բան չենք արել: Հարցեր պատվիրելը ո՛չ մեր գործելաոճից է բխում և ո՛չ էլ պրակտիկորեն հնարավոր է մեր պարագայում: Իմ գործընկերները հավանաբար նկատի են ունեցել այն հանգամանքը, որ ԵԽԽՎ անդամ այլ երկրների մեր գործընկերներից ոմանք իրենց կազմած հարցերի կապակցությամբ մոտեցել են մեզ` փորձելով ճշտել թե արդյոք իրենց հարցը խոցելի պահեր կամ անճշտություններ մեր կարծիքով չի՞ պարունակում, կամ ի՞նչ քննադատություն կարող ենք մենք` հայերս, ունենալ այդ հարցերի կապակցությամբ: Դա ընդունված պրակտիկա է միջազգային հարաբերություններում և անգամ միջազգային լրագրությունում, և որևէ արտառոց բան այդ առումով տեղի չի ունեցել:

Վահե ՄԱԿԱՐՅԱՆ