Դաշնակահարը, Հովազն ու Ածելին 

Մատները բարակ, ճկուն օձերի պես վազում են ստեղնաշարի վրայով՝ բարձրանալով մեկ սպիտակ, մեկ սև ստեղների մեջքն ու սրտակեղեք, սիրտ ճմլող հնչյուններ արձակում. հանդիսատեսը լարվում է, ձգվում, թուլանում կամ սրտալի լալիս՝ մոգական դաշնակահարի մատների ամեն թխկոցի հետ: Ութ օկտավայի փոխարեն նրա դաշնամուրը տասներկուսն ունի՝ չլսված հնչյուններ, որ ունկնդրի ականջը ծակում են, շոյում, փաղաքշում, հեքիաթ պատմում, բարձրացնում ու ցած նետում: Էտյուդն ավարտվում է, դաշնակահարը թափ է տալիս սև ֆրակը, ճերմակով ծածկված կուրծքն ուռեցրած գալիս, կանգնում է բեմի մեջտեղում. բարձրահասակ է հսկայի պես, ու մարմնի պրկված մկաններում ասես տոննայով ուժ ունենա կուտակած, որ ինչ-որ կախարդանքով ստեղներին է փոխանցում, ու էնտեղից հարկադրանքով, կախարդելով երաժշտություն դուրս բերում: Ֆրակի հպարտ փեշը ցցած՝ ինչպես սիրամարգը՝ պոչը: Ու սիրամարգի պես էլ սիգաճեմ է՝ սեփական արժանիքները գիտակցող մարդու վստահությամբ: 

Երկրորդ էտյուդը նվագելիս դաշնամուրի հետ կռվում է, ինչպես պատերազմի դաշտում են կռվում՝ ի մահ: Հնչյունները մրցամարտի են բռնվում՝ սիրո, ատելության, խաղի, պայքարի ու պարտության քաոտիկ փոթորիկ է, կատաղի ձայները լռելու մտադրություն չունեն ու մեկ էլ, հանկարծ, անսպասելի լռություն է տիրում՝ խորը խավարի մեջ: 

Ընդմիջմանը հանդիսատեսը մոտենում է դաշնակահարին՝ աչքերը չռած, վախվորած: Հեռվում դաշնակահարը մի զույգ աչք է նկատում, որոնց բիբերն իրենի պես վառվում են՝ ինչպես ածուխները՝ բուխարիում: Դաշնակահարը մոտենում է ածխե աչքերին, ձեռքը տանում ճակատին՝ ասես աչքերը կրակից պաշտպանելու: Կանգնում են դեմ-դիմաց, ու հիմա ածխե երկու զույգ աչք դեմ դիմաց են այրվում: Կինը զգում է, թե ինչպես  են ոսկորները փափկում մարմնի մեջ, մի պահ թվում է, որ ներշնչելու կարիք չկա, որովհետև օդը ամբողջ մարմնով մեկ՝ ծակոտիներով է ներթափանցում: Մի պահ մյուս հանդիսականները վերանում են սրահից, բուտերբրոդների ու ծաղկեփնջերի հետ միասին աղոտանում, վերածվում գույնզգույն, լղոզված զանգվածի, ու մի պահ կա միայն մեղմ, գրեթե անլսելի շշուկն ու քամին, որը ոռնում է պատուհանների հետևում ու երբեմն մանր ավազը փոքր փնջերով շրխկացնում գունավոր ապակուն: Կինը թեթևակի հպվում է դաշնակահարի մատներին, որոնք ասես փոխանցում են էդ մոգական ուժը, որը բարձրանում էր ստեղներից, բայց մինչև ստեղներին հասնելը դուրս էր գալիս հաղթանդամ մարմնից, որում ուժեղ, բայց զգայուն, նրբագույն հոգի է բնակվում: 
...
Կրակը դեռ աչքերում ՝մատները սահեցնում է կնոջ մեջքի վրայով, ու ռունգերը թրթռում են հուզմունքից: Հաճույքը վրա է հասնում դարան մտած գազանի նման՝ մթում փայլեցնելով աչքերն ու հովազի մարմնի պես ճկուն մարմնի մութ ծալքերում ելք փնտրելով: Ոչ մի պահ կանգ չի առնում. վայրկյաններն ադամանդի արժեք ունեն: Հևալով խրվում է կնոջ ազդրերի արանքն ու զգում, թե ինչպես է կյանքը հորդում իրենից դեպի կինը՝ նրան լցնելով իր հյութերով: Համառ անձրևը մանր որդերի պես սողում է ապակուց ցած, ասֆալտին գխիվայր զարնվող կաթիլները նոսրացնում են մտքերը, մինչև մնում է միայն կիսախավարում գալարվող սևուկ Հովազը, որի արձակած հնչյունները հիմա իր ակորդներն են հիշեցնում՝ սրտաճմլիկ ու կատաղի: 

Անթերի կորերով, նիհարիկ, որովայնի վրա մուգ խալով Հովազը հստակ գծագրվում է սավանի վրա. արյան հետքը երկարավուն սլաք է գծել, սավանի կանաչ, փոքրիկ ծաղիկը գլուխն ամոթխած թաքցրել է բծի մեջ: Հովազը լաց է լինում՝ բարձրաձայն, սրտակեղեք, դաշնակահարը, կրակն աչքերում, ծխախոտ է կպցնում՝ լաց մի լինի, ասում է՝ հրաշագործ մատները սահեցնելով սևուկ այտի վրայով. էնքան գեղեցիկ ես: Հովազը դողդողալով ցած է իջնում անկողնուց, գրկում դաշնակահարի ծնկներն ու ասում՝ դու չես հասկանում, ես կործանվեցի: Քեզ կործանում չի սպասում, այլ՝ սեր: Իսկ հովազը մերկ է, արցունքն աչքերից ու այտերից կախ: Սևաներկն առվակներով հոսել է կլորիկ կրծքին, նստում է դաշնակահարի ոտքերի մոտ, ծնկներն իրեն է ձգում, ու որովայնի շրջանում մանր ծալքեր են գոյանում:

Ծնկներն ուժեղ են, մեջքը՝ նուրբ, նազելի: Դաշնակահարի սիրտը Հովազի տեսքից քնքշանքով է լցվում՝ թող, ասում է, տեսնեմ: Մատներով շոշափում է արմունկը, թևից բռնած մեղմ ձգում իրեն, ու, ծնկներին նստեցնելով, զգում է պիրկ ազդրերի ճնշումը ոտքի վրա, խառնիխուռն մազերը մի կողմ է տանում ու շրթունքներով Հովազի պարանոցն է փնտրում: Թող, ասում է, թող սիրեմ քեզ: Ու նորից սեր են անում՝ մեկն ինքնամոռաց՝ վայելելով կյանքի արևամուտի հրաշալի բոսորը, մյուսը՝ խելամաղ, սիրուց արբած, պաշտամունքով ու անորոշ ապագայի հանդեպ վախով լի: 

Մեղքն ընդոստ օձի պես հետ էր ցատկելու՝ եթե հանդիպեր առաքինության, բայց նրան գրկաբաց դիմավորեց սիրո կարիքը: Կանգ առնելու ժամանակն էր: Ռադիոյից նոտաները հնչում էին ընդհատ ու զգուշավոր, պատուհանի կողքին՝ աթոռի վրա գցել էր կիտրոնագույն շրջազգեստը: Քայլում էր սենյակում՝ ոտքերն օդում գցելով: 

Երկնքում ժլատ մի արարիչ աստղեր է ցանել, մի մասն էլ թափվել է քաղաքի վրա. աղքատ քաղաքի հատուկենտ լույսեր են: Մարմարե սեղանին դրված է ելակի խյուսը, որը թափանցիկ պլաստմասայից աչք է ծակում իր վառ կարմիր գունավորումով: Մնաց մի շաբաթ: Մի շաբաթից կգա: Տառապալի երկար, անվերջ ձգվող յոթ օր:

Ապակուց ներքև խանձված խոտն է, իսկ հոգում բուրում է վստահությունը, որ իրեն սիրում են: Հիմա կգնա տուն, սոլյարիից արևառ մաշկը կփաթաթի սպիտակ, խավոտ սրբիչի մեջ, ու երազուն հայացքը հայելուն՝ թարթիչները կներկի այնքան, մինչև վրձնի վրա ներկ չմնա: Շրթունքները կգծի դանդաղ՝ անթերի ուրվագծելով, մի բան, որը նախկինում երբեք չի արել. բայց հիմա ուրիշ է. հիմա իրեն սիրում են: Շրթունքերը տխուր ու առեղծվածային գույնով կներկի՝ բաց մանուշակագույն, որը դեղին պիջակին մի քիչ թախիծ, մի քիչ էլ մեղմ հմայք է հաղորդում: Ու սպասումը կլրացնի իր ցիկլը՝ մեկ, երկու, երեք, չորս-- պարբերաբար թխկթխկում է վայրկենաչափն ու ամեն թխկոցի հետ սիրտը պարում է: Ու ոչինչ իմանալ չի ուզում: Ես ու իմ սերը, մտածում է սևուկ Հովազը: Ես էլ երջանիկ լինելու իրավունք ունեմ: ՈՒ աշխատում է չմտածել, որ դժբախտացնելու իրավունքն է, որ չունի: Գուցեև՝ երջանիկ լինելու իրավունք էլ չունի: 
...
Սերը մղկտացնում է սիրտը քաղցր ծակոցներով՝ էս մի քանի րոպեում կարելի է մոռանալ ամեն ինչ, որ պատուհանից այն կողմ լեռներն են, իսկ հարևանն աղբը շքամուտքում էր թողել: Հնաոճ սպիտակ դռան արանքից օծանելիքի բույրը ռունգերն է լցվում, իսկ դռան արանքից երևում է հավերժահարսի պես մինչև կոճերը շղարշի մեջ շուլալված Հովազը, որ մազերի մեջ վերջին սեղմակներն է խցկում: Շունչը կտրվում է: Բարև, ասում է: Հավերժահարս-հովազը շրջվում է՝ այլայլված, սեղմիրանից մեջքը բռան չափ է դարձել, ափի մեջ կտեղավորվի: Նրա մազերի խուրձը մտնում է մատների արանքը՝ սահուն, սեթևեթ, փայլուն մազեր, որ երիտասարդության ու փորձի խառը հոտ ունեն, անմեղության ու կրքի խառը հրապույր: Հովզը ձեռքից դուրս է պրծնում ու տեղը չգտնող վիթի պես ցատկում սենյակի կենտրոնը: Դաշնակահարը մոտենում է հովազին, դե, դե, շշնջում է ականջին ու մատները սահեցնում պարանոցի հետևի կողմով՝ քիթը խրելով մազերի մեջ՝թող, ասում է, թող: Հովազը ձեռքերը դնում է ուսերին ու մտածում՝ գրողի ծոցն ամբողջ աշխարհը: Սիրտը նվաղում է դաշնակահարի ներկայությունից, մարմինը փափկում է խմորի պես ու թույլ տալիս, որ հենց նոր հագած պիջակն անպիտան լաթի պես հատակին ընկնի:

Դաշնակահարի կրքի պոռթկումը ջրվեժի է նման՝ շառաչով թափվում է շուրթերից ցած, հոսում ուսերով ներքև ու փլվում ազդրերի արանքում: 

Ջուրը հոսում է լոգարանում՝ ցրիվ գալով հատակին: «Ու որքա՞ն կտևի էս խենթությունը», մտածում է, բայց միտքն այնքան սեր է արտադրել, որ տխուր մտքերն ուղղակի գոյատևելու շանս չունեն, հետ են շպրտվում գիտակցությունից՝ օդի մեջ, որտեղ նա այդ միտքը դիտում է գոլորշացող ամպի պես՝ զննում է կողքից, ինչպես ուրիշինը: «Թող մի ամիս տևի», մտածում է, բայց այդ պահին անհավանական է թվում, որ սիրո հորմոնները կարող են երբևէ նահանջել: ՈՒ կիտրոնագույն շրջազգեստի ծալքերից ոտքը դուրս դնելով՝ քայլ է անում օդում: 

Դաշնակահարի բռունցքը մահճակալից ցած է կախված՝ թմբլիկ, ուռած մատնահոդերով՝ տեղ-տեղ մազերով ծածկված, որ խառնիխուռն այս ու այնկողմ են ցրիվ եկել, ասես տերը չի կողմնորոշվում, թե հիմա ինչ պիտի անի: 
Ուշացար, ասում է: 

...
«Թույլ տուր ինձ սիրել քեզ», գրում է ֆեյսբուքով, նամակը սկսում ու ավարտում է այս ֆրազով ու սեղմում ուղարկել՝ ասես դրա մեջ ամփոփված է ողջ ասելիքը, ասես նա պիտի հասկանա իրեն, հասկանա այն ամենն, ինչ թաքցրել է հոգում: 

Մաշող սպասումը սառցալեզվակներով է պարուրել շուրջը՝ ասես պատերը, վարագույրները, կահույքը՝ ամեն ինչ սառույցող է պատված: Դրսում տաք, արևոտ աշուն է, իսկ նրա սենյակում սպասումը փռել  է սառցե շունչն ու ինքը փչում է մատների վրա, որ տաքացնի, հետո ծնկի գալիս բուխարու առաջ՝ փայտ փանտրելով: Մատով սեղմում է բուխարու կողքի անջատիչն ու կրակը բոցավառվում է խղճուկ, մարմրացող փայտի շուրջ: 
Պառկում է ու բացում դեղին, տխուր շրջազգեստի փեշերը, որ կարոտից ճմռթված ու հոգնած տեսք

են ստացել: Նորից գրում է՝ սպասում եմ: Կարոտը սիրտն աքցանի մեջ է առել՝ երեք շաբաթ է անցել վերջին հանդիպումից, ու նրանից նորություն չկա: Դռան փականքը չխկում է, ու դաշնակահարը ծանր քայլերով ներս է մտնում: Ձեռքին ծաղկավոր տոպրակ է: Հովազը, նրան տեսնելով, քարանում է դռների արանքում, հետո, երբ մոտենում է, ծունկի է գալիս առջևն ու ջինսը ողողում արցունքներով: 

Քեզ կարոտել եմ, ասում է, շատ, ավելացնում է շշուկով, ասես խոսքերը պիտի դեղաչափով դուրս գան բերանից, թե չէ կարող է նորից գնալ, ու հաջորդ շաբաթն անվերջանալի կթվա, էլ արցունք էլ չունի: Ոչ էլ հեկեկալու ուժ: Բարձրացիր, ասում է, դե լավ, լավ, քեզ ինչ եղավ, ասում է, բայց տոնի մեջ սառնություն կա, ու դրանից սենյակն էլ ավելի է պաղում: Բուխարի կողքին կանգնած՝ ամբողջ մարմնով մանր դող է անցնում: Հարևան սենյակից լույսն ընկնում է դաշնակահարի աչքերին, ու հավերժահարսին թվում է, որ ինքը ճանաչեց նախկին կրակի կայծերը: Նորից իջնում է ծնկներին՝ բորբոքելու կրակը, որի մի կայծը նկատեց: Հասունացող հուսահատությունը կրքի փոխակերպելու անզոր փորձ: Դաշնակահարը փակում է աչքերը: Հովազի սրտխփոցն արագանում է, ապա դանդաղում, ապա մտնում հունի մեջ: Միայն երբ դաշնակահարն իր ներսում է՝ ազդրերի արանքում, սրտխփոցը մեղմանում է, ու փակում է աչքերը ոչ թե հաճույքից, այլ որովհետև պահը հարմար է: Հանգստանում է նրա գրկում՝ ոտքերով մեջքը գրկած, հայացքը՝ նրա պարանոցի պրկված մկաններին: Զրուցում են, ծխում է: Հիմա արդեն ծխում է: Մի գլանակ էլ: Շրջվում է կողքի ու հայացքը հանդիպում է նրա հայացքին՝ էնտեղ՝ խորքում, տխրություն կա ու թախիծ: Դեռ երկար ես ապրելու, ասում է, առանց ինձ: Լռիր, ասում է Հովազը՝ մատները տանելով նրա սպիտակող քունքերին: Ոչինչ իմանալ չեմ ուզում: Իմ մայրամուտը քո արևածագի հետ համընկավ, ասում է դաշնակահարը: Լռիր, ասում է Հովազը: Ոչինչ լսել չեմ ուզում: Մատները սահեցնում է նոսր, տեղ-տեղ սպիտակին տվող մազերի միջով ու խորը, տխուր հայացքով թափանցում դաշնակահարի սրտի խորքը: 

Ժամացույցի սլաքն անողոք դղրդյուններով խլացնում է ականջը, թմբկաթաղանթից ներս լցվում՝ միտքը հագեցնելով տապի ու տագնապի գոլորշիներով: Վերջը մոտ է, Հովազը զգում է դա: Բաղնիքում՝ պլաստմասե դարակի վրա, հին ածելի կա:
...
Աստղիկ Սարգսյան