Դեպքեր են եղել, որ դիմումատուները մահացել են հաշմանդամության կարգին սպասելով

Հիվանդության, վնասվածքի կամ օրգանիզմի ֆունկցիաների այլ կայուն խանգարումների դեպքում անձն ուղեգրվում է բժշկասոցիալական փորձաքննության, կարճ ասած՝ ԲՍՓ: Հենց ԲՍՓ հանձնաժողովն է սահմանում հաշմանդամության խումբը՝ կենսագործունեության տարբեր աստիճանի սահմանափակումների դեպքում, հաշմանդամների համար ապահովում պետպատվերի շրջանակում բուժում ստանալու հնարավորությունը: ԲՍՓՀ-ները միշտ էլ ծանրաբեռնված են աշխատել: Մարդիկ նախկինում էլ բազմաթիվ բողոքներ են ունեցել այս համակարգի հետ կապված, սակայն այսօր այն աղետալի վիճակում է: 

Եթե նախկինում դիմումատուին ընդամենը մեկ շաբաթ էին սպասեցնում, մինչեւ որ հանձնաժողովի նիստ հրավիրեին, եւ ոչ մի ուշացում չէր լինում, ապա պարետ Տիգրան Ավինյանի որոշմամբ այս ժամկետը երկարացվել է, հասցվել 3 ամսվա: «Եղել են ծանր հիվանդություն ունեցողներ, օրինակ, քաղցկեղ, որոնք չեն հասել հանձնաժողովի նիստի օրվան: Մենք զանգել ենք, որ նիստի օրն ու ժամը հայտնենք, մեզ ասել են, որ մարդը մահացել է»,- ասում է սոցծառայություններից մեկի աշխատողը: Սա հեղափոխական կառավարիչների բարեփոխման արդյունքն է: 2019 թվականին նրանք օպտիմալացրին ԲՍՓ-ների համակարգը, բարեփոխեցին: Ներկայացվում էին միայն փոփոխությունների լավ կողմերը՝ մեկ պատուհանի սկզբունք, սայլակների, պրոթեզների եւ այլ պարագաների տրամադրման կարգի հեշտացում, դրանց որակի կատարելագործում: Բայց վատ կողմերը հանրությանը չներկայացվեցին: Փոփոխությունների արդյունքում բազմաթիվ աշխատողներ հայտնվեցին առանց աշխատանքի, ԲՍՓՀ-ները, որոնք առանց այն էլ գերբեռնված էին, ավելի ծանրաբեռնվեցին, երկարացվեց եզրակացություն տալու ժամկետը: 

Երեւանի բնակիչ Հ. Գ․-ն հուլիսին ծանր վիրահատություն է տարել: Նրա որովայնում չարորակ գոյացություն է հայտնաբերվել: Դեկտեմբերի սկզբին դիմել է Շենգավիթի սոցիալական ծառայություն՝ հաշմանդամության կարգ ստանալու համար: Անցել է երկու ամիս: Նրա անունն անգամ համակարգում չկա: «Սկզբում Արտաշիսյան պոլիկլինիկայի օնկոլոգը ձգձգեց, երեք ամիս փաստաթղթերս չէր պատրաստում, հետո էլ՝ սոցիալական ծառայությունը: Ինձ ասում են, որ ինձ հանձնաժողովի հրավիրելու ժամկետը երեք ամիս է, որ իրենք խախտում չեն արել, բայց այս ընթացքում ուռուցքի երկրորդական օջախները շատացել են: Իմ վիճակը շատ է ծանր: Ես չունեմ աշխատանք, չեմ կարող վճարել հետազոտությունների, վիրահատությունների համար, ու սպասելու ամեն մի օրը կյանքիցս է գնում»,- ասում է հիվանդը:

Շենգավիթի սոցիալական ծառայությունում մեզ պատասխանեցին, որ Հ. Գ․-ի փաստաթղթավորման հարցում ուշացում չկա, որ ամեն ինչ օրենքի սահմաններում է: Հաշվի առնելով հիվանդի վիճակը, նրան հրավիրեցին ԲՍՓ հանձնաժողովի առաջիկա նիստին: Այս քաղաքացու բախտը բերեց, բա մյուսնե՞րը: Մարդիկ ամիսներով սպասում են իրենց հերթին: Բայց հերթը հասնելուց հետո էլ են ժամերով հերթ կանգնում: ԲՍՓՀ անդամներն էլ գերլարված են աշխատում՝ հաճախ մինչեւ ուշ երեկոյան հիվանդների ընդունելով: Ոմանց չեն հասցնում նայել: 
Մալաթիա-Սեբաստիայի բնակիչ Ա․-ն հաշմանդամ է, անկողնային հիվանդ, փաստաթղթերը տվել է, որ պիտի գնա կոնքազդրային հոդերի վիրահատության, բայց փող չունի: Նրան երկրորդ կարգ է հասնում: Կարող է հետազոտությունների համար միայն վճարելով՝ վիրահատության համար պահանջվող վճարից ազատվել: Զանգել-ասել են՝ երկու ամսից շուտ չի լինի, բայց հիվանդի վիճակն օր-օրի վատանում է: 

Երեւանի թիվ 2 ԲՍՓՀ նախագահ, բժշկական գիտությունների թեկնածու Վիկտոր Բաբասյանը օպտիմիզացիայի հետեւանքով կորցրել է աշխատանքը եւ վերադարձել իր նախկին մասնագիտությանը՝ ընդհանուր պրոֆիլի վիրաբույժ է։ «Ամեն ինչի բժիշկ»,- ինչպես ինքն է ասում: ԲՍՓՀ-ների համակարգի բոլոր՝ հին ու նոր խնդիրները նա լավ գիտի: «Երեւանում 4 հատ ԲՍՓ կար, հետո սարքեցին 6, հետո սարքեցին 7, Էջմիածինը միացրին, բայց հիմա մի հատ է կամ երկու հատ:

Բաթոյանի ժամանակ այդ բոլորը վերացրին, երկու ԲՍՓՀ թողեցին քաղաքում, այն էլ՝ սիրողական մակարդակի: Առաջ 3-5 օրվա ընթացքում էին մարդուն կանչում: Կային ԲՍՓՀ-ներ, որոնք ծանրաբեռնված էին, բայց մաքսիմում մեկ ամսվա մեջ դիմումատուին կանչում էին հանձնաժողով: Կառավարության որոշման մեջ գրված է, որ 88 ձեւը, որը որ լրացվում է պոլիկլինիկայում, մեկ ամիս է ուժի մեջ: Իսկ հիմա ոչ մի նշանակություն չունի, նույնիսկ 10 տարի առաջվա 88 ձեւ կարող են տանել լրացնել»,- ասում է ԲՍՓ հանձնաժողովի նախկին նախագահը: Նա հաշվարկել է, որ ԲՍՓՀ բարեփոխումներից հետո 10-15 տոկոսով ավելացել են հաշմանդամության համար բյուջեից կատարվող ծախսերը, ապացուցում է, որ այդ ավելացման պատճառը սխալ օպտիմալացումն է եղել եւ ԲՍՓՀ-ների գերծանրաբեռնված վիճակը:

«Վախենալով, որ սխալ եզրակացություն կանեն հետազոտության սուղ ժամանակի պատճառով, ինչ որ գրված է փաստաթղթերում, հանձնաժողովը առանց պրոֆեսիոնալ փորձաքննության գրում է: Արդյունքում բյուջեի ծախսն ավելանում է»: Իր դատողությունները նա հանձնել է ֆինանսների նախարար Ատոմ Ջանջուղազյանին: Վերջինս մի տողով պատասխանել է Բաբասյանին, որ իր նշած հարցերը քննարկվում են: Անցել են ամիսներ՝ ոչ մի նորություն «քննարկումից» չկա: Վերադառնալ համակարգ՝ Բաբասյանը չի ուզում: Հիմա գիրք է գրում իր երկարամյա բժշկական պրակտիկայի մասին: 

ՀԳ. ԲՍՓՀ-ների օպտիմալացման արդյունքում գործազուրկ դարձած 53 նախկին աշխատակիցներ դիմել էին դատարան՝ վիճարկելով աշխատանքից ազատման հրամանները, եւ շահել են դատերը՝ ստացել են 6 ամսվա փոխհատուցում: Մի մասը վերականգնվել է աշխատանքում, մյուսները՝ ոչ, հրաժարվել են հետ գնալ համակարգ: