Արագ ընթացքը մարդու իրավունքի խախտման փաստ չէ, մարդու իրավունքների խախտում է վթարի վայրը լքելը

Հայաստանի իրական ու սորոսական իշխանությունների, այդ թվում՝ հատկապես Նիկոլ Փաշինյանի եւ Դանիել Իոաննիսյանի սրտի ՄԻՊ Քրիստինե Գրիգորյանը յուրահատուկ պատկերացում ունի այսօր իրականացվող քաղաքական ռեպրեսիաների, ընդդիմադիրներին ապօրինի ձերբակալություններով ճնշումների ենթարկելու եւ դրանց իրավաչափության վերաբերյալ։ Դրան գումարած վարչապետին սպասարկող ավտոշարասյան կողմից ողբերգական վրաերթի դեպքը, որով ժամանակին հեծանիվով շրջող Նիկոլ Փաշինյանն անգամ մի հրապարակային ներողություն չխնդրեց սպանված հղի կնոջ հարազատներից, որից, պարզվում է, նորանշանակ ՄԻՊ-ը տեղյակ չէ։ Երեկ, երբ Քրիստինե Գրիգորյանին հարցրինք՝ որեւէ քաղաքական հետապնդում, ճնշում նկատե՞լ եք իշխանությունների կողմից ընդդիմադիրների նկատմամբ, նա հերթապահ պատասխան տվեց՝ առանց հասցեական գնահատականներ հնչեցնելու։

«Այս ակցիաների ընթացքում մենք արձանագրել ենք ու նաեւ հայտարարությամբ ֆիքսել ենք ոստիկանության ծառայողների կողմից բռնության դեպքեր, ֆիքսել եւ արձանագրել ենք Պետական պահպանության ծառայության ղեկավարի կողմից լրագրողների նկատամբ բռնության դեպք, այս մասով նույնպես հետեւողական ենք եղել, արձանագրել ենք ոստիկանության կողմցի նաեւ բերման ենթարկելիս անձանց նկատմամբ անհամաչափ ուժի կիրառման դեպքեր, օրինակ՝ շատ դեպքերում, երբ անձն ամբողջությամբ գտնվել է նրանց ձեռքերում, այսինքն՝ ֆիզիկական ուժի գործադրումը եղել է ավելորդ, այսինքն՝ անձը չի դիմադրել, եւ էստեղ պիտի առաջնորդվեր նվազագույն անհրաժեշտի սկզբունքով, էս դեպքերն արձանագրված են։ Արձանագրել ենք նաեւ դեպք, երբ անձն ունեցել է շարժման դժվարություն, օրինակ՝ հենափայտով է կանգնել, եւ անհամաչափ ուժ է կիրառվել նրան բերման ենթարկելիս։ Նաեւ լրագրողների նկատմամբ ենք արձանագրել կոնկրետ դեպքեր ոստիկանության ծառայողների կողմից»,- ասաց նա։

- Բայց այս ամենը հետեւանք չի ունեցել։

- Արձանագրումները պարզաբանումներով եւ հաղորդումներով ուղարկել ենք ոստիկանություն, մենք տեղեկացվել ենք, որ ծառայողական քննություններ են բացվել, այսինքն՝ երեք-չորս օրվա ընթացքում որեւէ հետեւանք արձանագրել կամ սպասելն առնվազն սխալ կլինի, բայց մենք հետեւողական ենք լինելու։

- Չե՞ք կարծում, որ այս ամենը հովանավորվում է կոնկրետ բարձրագույն իշխանության կողմից, որովհետեւ, եթե նրանք թույլ չտային, եւ նրանց կողմից խիստ մոտեցում լիներ այս հարցում, ոստիկանության ծառայողները կամ ՊՊԾ ղեկավարն իրենց այդպես չէին պահի։ Նշանակում է՝ իրենք վստահություն ունեն, որ անպատիժ են մնալու։

- Իրականում, ընդհանրապես անպատժելիությունը․․․ առաջին ակցիաները չեն մեր երկրում, մենք տեսնում ենք, որ նախորդիվ էլ անպատժելիությունը բերել է ինչի, որ էս գործելակերպերը շարունակել են մնալ շարունակական։ Այսինքն՝ ոստիկանության կողմից գործելակերպերը։ Անպատժելիությունն ամենավտանգավոր բանն է, որ որեւէ ժողովրդավարություն կարող է իրեն թույլ տալ։ Ասել, որ ես տեսնում եմ էս պահին քաղաքական պահանջ կամ քաղաքական հովանավորում էս պրոցեսներում, ես հիմքեր չունեմ այս պահին նման բան ասելու, որովհետեւ տեսնում եմ՝ քննություններ են սկսվում, գործեր են հարուցվում ոստիկանների առերեւույթ քրեորեն հետապնդելի արարքների մասով, եւ դրա մասին կարող ենք հետեւություններ անել, երբ պարզվի, որ բոլորն ազատվել են առանց որեւէ պատժի։

- Ամբողջ խնդիրն այն է, որ պետական ծառայողների նկատմամբ սկսված քննություններն այսպես անժամկետ ընթանում են, շատ քիչ է լինում, որ նրանց նկատմամբ պատասխանատվության միջոց է կիրառվում, իսկ քաղաքական ակտիվիստների, ընդդիմադիրների նկատմամբ հենց հարուցվում է, հաջորդ պահին նրանց ձերբակալում եւ կալանավորում են։

- Տեսեք, մենք տարբեր բաների մասին ենք խոսւոմ։ Օրինակ՝ շատ դեպքերում մենք խոսում ենք անհամաչափ ուժի կիրառման մասին, որը, ըստ էության, քրեորեն հետապնդելի արարքի բան չէ՝ գնահատման հարց է։ Դուք խոսում եք, օրինակ, ակտիվիստների կամ որեւէ այլ անձանց մասին, ովքեր ունեն կոնկրետ քաղաքական համակրություններ, կոնկրետ, օրինակ, Գյումրիի դեպքում տեսագրությունով երեւում է, որ կոնկրետ ծեծ է տեղի ունենում անձանց նկատմամբ։ Հիմա ասել, որ սա քաղաքական հետապնդում է, կարծում եմ՝ շատ կողմնակալ կլինի։

- Մենք չենք խրախուսում բռնությունը կամ ծեծը, բայց մյուս կողմից, երբ տեղեկություններ կան, որ ակնհայտ սադրանք է տեղի ունեցել, այդ մարդիկ հանգիստ իրենց բակում նստած չէին, չէ՞, որ այս երիտասարդներն էլ հարձակվեցին նրանց վրա եւ բռնություն գործադրեցին։

- Ես հեռու եմ այն մտքից, որ Դուք համարում եք, որ եթե մարդիկ հավաքվել են թեկուզ որպես սադրիչներ եւ, օրինակ, չգիտեմ, ինչ-որ պատմություն կար, որ ձվեր էին նետել, դա պիտի արդարացնի հաջորդած բռնությունը։ Բնականաբար՝ ոչ։ Ու էստեղ է, որ պետք է ոստիկանության հետ համագործակցություն լինի, ոչ թե իջնել, հաշվեհարդար տեսնել անձանց նկատմամբ, այլ ոստիկանությանը հրավիրել, ասել՝ նման հայհոյանքներ են տեղի ունեցել, եւ այլն։

- Բայց շատ դեպքերում ոստիկաններն անգործություն կամ պասիվություն են ցուցաբերում, օրինակ՝ մենք տեսանք, որ իշխանական պատգամավոր Խաչատուր Սուքիասյանի շրջապատից մեկը թանկարժեք մեքենայից իջնում ու գլխով հարվածում է ցուցարարին, եւ ոստիկանը նրան ոչինչ չի անում։

- Դա, բնականաբար, խիստ դատապարտելի է եւ պետք է հետեւանք ունենա։ Իրականում, նման դեպքերը՝ ոստիկանության անգործությունը, նույն՝ Արմեն Մարտիրոսյանի նկատմամբ կիրառված բռնության ժամանակ, եւ նրանց ոչ բավարար արձագանքը, որովհետեւ այլ անձի կյանքին վտանգ էր սպառնում, նույնը՝ էս դեպքում պիտի անպատասխան չմնա։ Այսինքն՝ էդ ծառայողները պիտի պատասխանատվության կանչվեն։ Բայց ասել, որ սա էսպես քաղաքական հովանավորված ակցիա է ընդդիմադիրների նկատմամբ, ոչ, նման հիմքեր չկան՝ նման բան ասելու։

- Այս երեք-չորս տարիներին գործող իշխանությունը, մի կողմից, այլ լոզունգներ է տարածում մարդու իրավունքների, իրավահավասարության եւ այլնի մասով, մյուս կողմից՝ մենք տեսնում ենք բազմաթիվ դեպքեր, երբ իշխանության ներկայացուցիչներն անպատիժ են մնում կամ ձեւական պատժի են ենթարկվում, եւ դա խրախուսական է լինում մյուսների համար՝ նրանք մտածում են, որ պաշտպանված են իշխանությամբ։

- Ես համաձայնեցի Ձեզ հետ հենց առաջին հարցուպատասխանի ժամանակ։

- Իսկ այս հարցերը բարձրացրե՞լ եք ուղիղ Նիկոլ Փաշինյանի մոտ կամ պատրաստվո՞ւմ եք բարձրացնել։

- Ես պատրաստվում եմ էս հարցը ներկայացնել եւ քննարկել վարչապետի հետ, ըստ այդմ՝ հասկանալ նաեւ իր արձագանքը, առնվազն մեկ-երկու արտահերթ դեպքերի հետ կապված, որը վերաբերել է իր մեքենային եւ այլն, ես ստացել եմ տեղեկություններ, պարզաբանումներ, հաջորդիվ էլ շարունակելու եմ նույն ոստիկանության գործելակերպերի վերաբերյալ ստանալ արձագանք։

- Օրինակ՝ այդ Ձեր նշած նրա մեքենայի մասով, որով, ենթադրաբար, նրա ավտոշարասյան կողմից վրաերթի դեպքը նկատի ունեք,  Ձեզ համար այդ երեւույթը գոնե բարոյապես ընկալելի՞ է՝ վրաերթի ենթարկել ու թողնել-հեռանալ։

- Երբ անձը, տրանսպորտային միջոցում նստած, արագ ընթացքի ժամանակ տեղյակ չի լինում եւ չի կանգնում, ինձ համար, այո, դա բացատրություն է։

- Իսկ ընդունելի՞ է Ձեզ համար այն, որ Նիկոլ Փաշինյանն իշխանության գալու առաջին տարում հեծանիվով էր աշխատանքի գնում, գլուխ էր գովում, որ կարմիր լույսի տակ է կանգնում, իսկ հիմա մեծ արագությամբ է սլանում մարդկանց միջով։

- Քաղաքական գործիչները եւ նրանց անվտանգությունը իրենք են որոշում իրենց եղած տեղեկատվությամբ, իրենք են որոշում՝ որն է ամենահարմար տրանսպորտային միջոցը, ամենահարմար տեղաշարժման միջոցը։

- Բայց ինքն այդ բարքերը մերժելով եկավ իշխանության, իսկ այսօր իր անվտանգությունն ապահովելու հաշվին ուրիշների կյանքն է վտանգի տակ դնում։

- Չեմ պատրաստվում որեւէ քաղաքական նախընտրութունը կամ քաղաքական մոտեցումը քոմենթ անել։ Որեւէ վարչապետ, որ որոշում է տեղաշարժվել այսինչ տրանսպորտային միջոցով, դա իր եւ իրեն սպասարկող անվտանգության պարտականությունն է։

- Իսկ մարդու իրավունքների տեսանկյունից խախտում չե՞ք տեսնում, որ երկրի վարչապետը մեծ շքախմբով է տեղաշարժվում եւ քաղաքի մեջ բարձր արագությամբ՝ սահմանափակելով այդ պահին ուրիշների տեղաշարժը։

- Այլ անձանց տեղաշարժի ժամանակավոր սահմանափակումը, որպեսզի ծառայողական շարասյուներն անցնեն, այդ պրակտիկան գործում է ամբողջ աշխարհում, արագ ընթացքը նույնպես գործում է ամբողջ աշխարհում, եւ դա մարդու իրավունքի խախտման փաստ չէ։ Պետք է արձանագրել, որ ուղղակիորեն յուրաքանչյուր առանձին դեպքում անվտանգությունն ինքն է որոշում, թե ինչ արագայությամբ է տեղաշարժվում։ Սակայն մարդու իրավունքների խախտում է վթարի վայրը լքելը։

- Ի դեպ, Նիկոլ Փաշինյանն անգամ ներողություն չխնդրեց կամ հրապարակային զղջման խոսք չասաց այդ կնոջ հարազատներին։ Սա նորմա՞լ է Ձեզ համար։

- Չեմ տեսել, անկեղծ ասած, չգիտեմ։ Ինչի վերաբերյալ ես վերջնական փաստ չունեմ, կդժվարանամ որեւէ բան ասել։