«Հրապարակ». Իտալացի բիզնեսմենը, որը տարիներ առաջ 2 հայ աղջիկ է որդեգրել, զարմացած է Հայաստանի իրավապահների պահվածքից

Որդեգրումների քրեական գործով, որը տարիներ առաջ մեծ հանրային աղմուկ առաջացրեց, 10-ից ավելի մեղադրյալ էր անցնում` մի խումբ մարդիկ կալանավորվեցին, ազատվեցին պաշտոններից: Առաջին անգամ այս գործով հաղորդագրություն տարածեց ԱԱԾ-ն` 2019 թվականին, համաձայն որի՝ Իտալիայի քաղաքացիները Հայաստանի օրենսդրության կոպիտ խախտմամբ որդեգրել են ավելի քան 30 երեխա:

Գործը ստացավ երեխաների «առք ու վաճառքի գործ» անվանումը, եւ 2022 թ. մարտին 73 հատորից կազմված գործը գնաց դատարան: Այն ժամանակ մամուլում հայտնվեցին նաեւ ենթադրյալ տուժողների` մայրերի հարցազրույցները, որոնք պատմում էին, թե ինչպես են իրենցից խլել երեխաներին, ինչպես են խաբել, որ նրանք հիվանդ են, որ իրենք հրաժարվեն երեխաներից եւ այլն: Բայց ժամանակն անցնում էր, եւ այս գործը, ինչպես վերջին տարիներին հարուցված բոլոր գործերը, փլվում էր` ո՛չ ապացույցներ էին ներկայացվում հանրությանը, ո՛չ տուժողներ կան, ո՛չ մեղադրյալների գործողություններում է հանցակազմ նշմարվում: Եվ մարդիկ կամաց մոռացան այս գործի մասին: Իտալիայից ժամանած տղամարդը, որը 2009 եւ 2015 թվականներին երկու հայ աղջիկ է որդեգրել` Անահիտին եւ Կարինեին, համաձայնեց պատասխանել մեր հարցերին: Բնականաբար, հոր անունը չենք հրապարակում` հարգելով որդեգրման գաղտնիքը:

- Ձեր 2 աղջիկների որդեգրումն էլ ներառվա՞ծ է քրեական գործում:

- Ոչ, միայն մեկը:

- Իսկ երկու դեպքը տարբերվե՞լ են իրարից` որդեգրման գործընթացի տարբերություններ կա՞ն:

- Երկուսի դեպքում էլ նույն միջնորդ կազմակերպությունն է մասնակցել: Երկուսի համար էլ ծախսվել է նույն գումարը: Երկու աղջիկն էլ ծնվել են Հանրապետական ծննդատանը: Երկուսն էլ ծնվելուց հետո բնակվել են Երեւանի մանկան տանը: Անգամ երեխաների սենյակն է նույնը եղել: Անահիտի մասով ոչինչ չկա, ըստ գործի տվյալների` մեկին որդեգրել է, իսկ մյուսին` գնել: 

- Իսկ նախաքննական մարմինը չի՞ բացատրում, թե որն է տարբերությունը:

- Նախաքննական մարմնին երբ այդ հարցը տվեցինք, մեզ պատասխանեցին` ուրախ չե՞ք, որ մի դրվագ քիչ է:

- Քննությունը սկսելուց հետո երեխաների հետ կապված կա՞ որեւէ գործընթաց, օրինակ` բիոլոգիական ծնողների հետ հանդիպում, ցուցմունքներ եւ այլն:

- Մեկ բառով ասեմ` չկա տուժող կողմ: Երբ քննչական մարմնին հարց տվեցինք, մեզ պատասխանեցին, որ մայրերը չեն ուզում հետ վերցնել իրենց երեխաներին:

- Այսինքն` ոչ մի ցուցմունք չկա ծնողների կողմից, որ իրենց երեխաներին վաճառել են:

- Ծնողները հրաժարվել են իրենց երեխաներից: Ոչ մի անգամ հարցաքննության չեն կանչել մեզ, ավելին` մի քանի անգամ դատախազությանը գրել, ներկայացրել եմ մեր պատմությունը՝ բացատրելով, թե ինչ հոգեբանական խնդիրների կարող է հանգեցնել այս գործը: Երեխաների համար տրավմա է, երբ ասում են, թե իրենց գնել են, այլ ոչ թե որդեգրել: 

- Տեղեկություն ունե՞ք, թե քանի հայ երեխա է որդեգրվել Իտալիայում:

- Իտալիայում որդեգրումներ եղել են 2006-2022 թվականներին: Միջին հաշվով որդեգրվել է՝ մեկ տարվա կտրվածքով, 12-17 երեխա: Մոտ 120 երեխայի մասին է խոսքը, բայց մեղադրանքը 54-ի մասով է, իբրեւ վաճառվել են միայն այդ 54-ը: Մնացածն օրինական է: Անկեղծ ասած՝ չեմ հասկանում տրամաբանությունը:

- Երեխաների անունները հրապարակելը, եթե անձնական տվյալները դառնան հայտնի, ի՞նչ հետեւանք կունենա:

- Ամբողջ պրոբլեմը հենց անուններ հրապարակելու մեջ է: Հայաստանն իրավունք ունի քննություն կատարելու, տեսնելու` երեխաները երբ եւ ինչպես են որդեգրվել, սակայն իրավունք չունեն հայտարարելու որեւէ երկրի, պետության անուն, հրապարակեն երեխաների, ծնողների անունները: Հաագայի կոնվենցիայի համաձայն, չկա նման իրավունք, որովհետեւ երեխան, որն անչափահաս է, կարող է կարդալ այդ տեղեկությունը եւ ասել, որ ծնողը պարզապես գնել է իրեն: Սա շատ նուրբ հարց է, որին պետք է ուշադրություն դարձնել:

- Այդ դեպքում ինչո՞ւ Իտալիայի համապատասխան կառույցներին չեք դիմել՝ Ձեր եւ Ձեր երեխաների իրավունքների խախտման հարցով:

- Իտալիայի պետական մարմինը տարբեր ժամանակաշրջաններում դիմել է Հայաստանի մարմիններին՝ պարզելու համար, թե ինչ է կատարվում: Պատասխանը մեկն է` ընթանում է նախաքննություն, ոչինչ ասել չենք կարող: Արդարադատության նախարարությունից ասում են, որ տվյալներ չեն հրապարակվի, սակայն անունները դարձել են հայտնի: Ու գիտե՞ք հետաքրքիրը որն է, որ տարբեր երկրներից էլ են հայ երեխաներ որդեգրել, սակայն հարուցված գործերը վերաբերում են միայն Իտալիային: 

- Դուք՝ որպես որդեգրող կողմ, գործին ներգրավվա՞ծ եք, գուցե մեղադրանք կա Ձեր նկատմամբ, կամ Դուք տուժող եք ճանաչվել:

- Ոչ, կա միայն վաճառող, բայց թե ինչպես է կայացել վաճառքը, ում են վաճառել` չկա: Նախաքննության մարմինն ասում է՝ դատարանը կորոշի: Կոնկրետ մեր գործը դատարան է գնացել 2022 թ. մայիսին: Մինչ օրս տեղի է ունեցել ընդամենը 3 դատական նիստ, մնացածը հետաձգվել են: Անգամ մեղադրական եզրակացությունը դեռ չեն կարդացել դատարանում: Իմ կարծիքով` այս գործընթացը հավերժ տեւելու է ու երբեք չի ավարտվելու: 

- Իսկ երեխաներ որդեգրած իտալացի ծնողներն ի՞նչ վիճակում են այժմ: Միմյանց հետ կապ պահո՞ւմ են, ինչ-որ քայլեր ձեռնարկո՞ւմ են:

- Ենթադրենք՝ տարիներ անց վճիռ կայացվի, որ երեխաները վաճառվել են, ի՞նչ է ստացվում` ստացվում է, որ երեխաները ոչ թե որդեգրված են, այլ հենց վաճառված: Վաճառքի հիմքը գիտե՞ք ինչն է, ՀՀ դատարանի դատավճիռը քրեական գործով:

- Այդ դեպքում դատավորը եւս պետք է մեղադրյալի աթոռին նստած լիներ:

- Իսկ երկրի վարչապե՞տը: Որոշումն անցել է կառավարության միջոցով: Ի՞նչ տրամաբանությամբ պետք է երեխաներին վերցնեն ինձնից, եթե նրանք 10 տարի է՝ ապրում են ինձ մոտ:

- Իսկ ինչո՞ւ որոշեցիք հենց հայ երեխաների որդեգրել:

- Ինձ մոտ ավելի շատ մշակութային խնդիր էր դրված: Հայաստանի կրոնն ու մշակույթն ինձ գրավել էին, ու հենց դա բերեց ինձ Հայաստան: Ուրախ եմ, որ հայ երեխաներ եմ որդեգրել: Չէի ցանկանա, օրինակ, բրազիլացի երեխաներ որդեգրել: Ռուսաստանից եւս առաջարկեցին, սակայն չցանկացանք:

- Բայց եթե Բրազիլիայից կամ Ռուսաստանից երեխաներ որդեգրեիք, նույն գումա՞րն էիք վճարելու այդ գործընթացի համար` խոսքն օրինական վճարումների մասին է, թե՞ կա տարբերություն:

- Միջազգային որդեգրումը բոլոր ուղղություններով վճարովի է, հազար եվրո ավել, հազար եվրո պակաս, բայց աշխարհում նման ծառայություն, որ անվճար լինի` չկա: Վճարները հաստատված են Հաագայի կոնվենցիայի համաձայն, այլ ոչ թե ըստ ցանկության: Կոնվենցիան վճարների չափը կարգավորել է, որպեսզի չգնաս ինչ-որ մեկի հետ գումար պայմանավորվես:

- Հնարավո՞ր է Դուք անձամբ Հայաստան գայիք եւ ինքներդ որդեգրում կազմակերպեիք` առանց միջնորդ կազմակերպության: Այն Իտալիայում օրինական կհամարվե՞ր: Որքա՞ն գումար եք վճարել որդեգրման գործարքի իրականացման համար: 

- 20-25 հազար դոլար: Անհնար է, եթե միջնորդ կազմակերպություններով չես անցնում, բացառվում է, որ որդեգրումն Իտալիան համարի օրինական:

- Որդեգրման գործընթացից հետո եղե՞լ է դեպք, որ ինչ-որ մեկին գումար տաք:

- Մեկ հատ օծանելիք եմ նվիրել, մեկ հատ էլ սուրճ: Գումարները վճարում են տվյալ կազմակերպությունները:

- Հնարավո՞ր է այս ամենի հիմքում քաղաքական ենթատեքստ կա: Խոսվում է այն մասին, որ այս պատմությանը ներգրավված է եղել նաեւ Վատիկանում նախկին դեսպանը: Խոսքը Միքայել Մինասյանի մասին է:

- Ես չեմ ուզում մտածել, որ պետությունը քաղաքական դրդապատճառներով կարող է այսկերպ օգտագործել երեխաների անունները: Չեմ ուզում Հայաստանի մասին նման կարծիք կազմել: Պատկերացնո՞ւմ եք՝ ինչքան ծանր կլինի, երբ Ձեզ ասեն, որ վաճառել են Ձեզ: Պետք է լուռ նախաքննություն անցկացվեր: Խոսում են բանկային գաղտնիքի մասին, այդ դեպքում ինչպե՞ս են բանկային գաղտնիք համարվող տեղեկությունները տարածվում:

- Հայաստան հաճախ եք գալիս: Երեխաները Հայաստանում եղե՞լ են:

- Գալիս եմ բիզնեսի նպատակով: Այս աղմուկից հետո պետք չէ, որ երեխաները գան: Նրանք մեծ հոգեբանական հարված են ստանում նման տհաճ իրավիճակից:

Անի Առաքելյան