«Հրապարակ». Ոչ մի տրամաբանությամբ ոչ մի տարածք չի զիջվում

2021-ի նոյեմբերի 10-ից հետո Գորիս-Կապան ճանապարհին ադրբեջանցիները տեղադրեցին անցակետ՝ փակելով ճանապարհը ՀՀ քաղաքացիների համար։ Այդ օրվանից մենք չենք կարողանում երթեւեկել տարիներ ի վեր մեզ պատկանած ու ՀՀ սուվերեն տարածքի մեջ մտնող այդ ճանապարհով՝ ստիպված ենք օգտվել շրջանցող ճանապարհից։ Ու այդ ամենը տեղի ունեցավ առանց մի կրակոցի, անգամ առանց փաստաթղթի՝ ուղղակի, հենց այդպես, բանավոր պայմանավորվածության հիման վրա։

Մի օր արթնացանք ու տեսանք, որ Նիկոլ Փաշինյանն առանց որեւէ իրավական հիմքի, առանց որեւէ բացատրության, այդ ճանապարհը, նաեւ որոշ տարածքներ, արոտավայրեր ու բնակելի տներ հանձնել է թշնամուն։ Կադաստրի պետական կոմիտեի նախագահ Սուրեն Թովմասյանը երեկ մեզ հետ զրույցում այդպես էլ չկարողացավ հիմնավոր պատասխան տալ, թե ինչի հիման վրա են այդ տարածքները հանձնվել կամ զիջվել Ադրբեջանին։ Երբ նրան հարցրինք, թե ինքն այդ տարածքները համարո՞ւմ է Հայաստանի Հանրապետության սուվերեն տարածքի մաս, նա ասաց․

«Տեսեք, Հայաստանի Հանրապետության սուվերեն տարածքը, եթե ես չեմ սխալվում, մի շարք միջազգային ակտերով ճանաչված է։ Էստեղ խնդիրն այն է, որ պետք է յուրաքանչյուր որոշում հիմնված լինի իրավական հիմքերի վրա։ Եթե մենք ունենք իրավական հիմքեր, վաղը որեւէ մեկն էստեղ չի կարողանա խուսանավել՝ ո՛չ մենք, ո՛չ մեր հարեւանները։ Միջազգային փաստաթղթերը ճանաչում են ՀՀ սուվերենությունը տարածքի վրա, ճի՞շտ է։ Բայց երբ որ մենք խոսում ենք սահմանների դեմարկացիայի մասին, սա առանձին ընթացակարգ է, եւ սահմանների դեմարկացիան ու դելիմիտացիան ընդհանրապես առանձին պրոցես է՝ անկախ ամեն ինչից։ Եվ էս պրոցեսի ընթացքում բացահայտվելու են բոլոր իրավական փաստաթղթերը, եւ էս իրավական փաստաթղթերի վրա որոշումներ են լինելու, որը վարչապետը մի քանի անգամ նշել է, որ լինելու է հրապարակային»։

- Իսկ ճիշտ չէ՞ր լինի այդ ճանապարհները չզիջել հիմա, ասեինք՝ թող այդ դեմարկացիան ու դելիմիտացիան լինեն, հետո կորոշենք՝ դրանք մե՞րն են, թե՞ իրենցը։

- Էլի եմ ասում՝ էստեղ հարցը զիջելու կամ չզիջելու մասին չէ, հարցը ընդամենը այն է, որ հիմա Ձեզ հետ զրուցում է Կադաստրի կոմիտեի ղեկավարը։ Այսինքն՝ մեր կառույցն ունի սահմանափակ գործառույթների շրջանակ, եւ էդ գործառույթների շրջանակներում ես կարող եմ Ձեզ պատասխանել էն, ինչը որ ես՝ որպես մասնագետ, կարող եմ պատասխանել։ 

- Ես ուզում եմ տրամաբանությունը հասկանալ, պարոն Թովմասյան։

- Տրամաբանությունն այն է, որ պետք է ունենանք իրավական հիմք եւ աշխատանքային խմբերի միջոցով էդ իրավական հիմքերն անցկացնենք քարտեզի վրա ու հետո անցկացնենք բնության մեջ՝ էսպես ասեմ։

- Հիմա մի սիլլոգիստական հարց․ ես Շուռնուխում կամ Գորիս-Կապան մայրուղու որեւէ հատվածում ձեռք եմ բերում շենք-շինություն ու գալիս դիմում եմ ձեզ՝ Կադաստրի կոմիտեին, որպեսզի դա գրանցեք իմ անունով։ Դուք այդ տարածքն ու շենք-շինությունն այդքան տարի ճանաչել եք Հայաստանի Հանրապետության մաս եւ իմ նախընտրած տարածքը գրանցել եք իմ անունով։ Հիմա ես 2021 թ․ նոյեմբերի 10-ին արթնանում ու տեսնում եմ, որ ինձ պատկանող տարածքն անցել է թշնամուն։ Ես իրավունք ունե՞մ Ձեզ հարցնելու, թե ինչ հիմքով է նախկինում Ձեր կողմից իմ անունով գրանցված այդ տարածքն անցել Ադրբեջանին։

- Տեսեք, պետությունն իր յուրաքանչյուր գրանցման համար ունի պարտավորություն։ Ցանկացած պարտավորություն քննարկելի է, եւ ցանկացած պարագայում, եթե որեւէ քաղաքացու ձեռքին կա վկայական, եւ քաղաքացու պնդմամբ՝ ինքը չի կարողանում օգտագործել իր գույքը, դրա վերաբերյալ պետությունն ունի մշակված քաղաքականություն։ Էդ քաղաքականության հիման վրա կիրականացվի էն, ինչը որ կմշակի կառավարությունը։ Ես էլի եմ ասում՝ Կադաստրի կոմիտեում ցանկացած իրավական փաստաթղթերի փաթեթով ներկայացման պարագայում տվյալ գույքը ենթակա է իրավունքի պետական գրանցման։ Եվ մենք անում ենք էն, ինչը որ մեր գործառույթն է։ Եթե ես փորձեմ արդեն մտնել այլ ոլորտների գործառույթներ եւ բարձրացնեմ այլ հարցեր, էստեղ խնդիրը կշատանա։

- Իսկ Ձեզ մոտ հարց չի՞ առաջանում, որ 30 տարի այդ տարածքը մերն էր, այդ ինչպե՞ս եղավ, որ անցավ թշնամուն։

- Տեսեք, էլի, ոչ թե ինձ մոտ հարց չի առաջանում, այլ ես էսօր պետական պաշտոնյա եմ եւ ունեմ սահմանափակ գործառույթներ եւ իմ գործառույթների շրջանակում ինչ հարց որ ունեմ, բոլորն էլ բարձրաձայնում եմ, բոլոր հարցերն էլ քննարկվում են եւ լուծումներ են ստանում։ Եթե կլինեն Ձեզ անհանգստացնող այլ հարցեր, որոնք կվերաբերեն Կադաստրի կոմիտեին, ես մեծ հաճույքով կզրուցեմ։

- Իմ հարցն ուղիղ հենց Կադաստրի կոմիտեին է վերաբերում։ Այդ ճանապարհներն ու տարածքներն Ադրբեջանին անցնելուց կամ զիջվելուց հետո եղե՞լ են ինչ-որ տարածքներ, շինություններ, որոնց տերերը ձեզ դիմել են ու ասել՝ սա իմ տարածքն է եղել, հիմա այլեւս իմը չէ, եւ ի՞նչ լուծում եք դրանց տվել։

- Որեւէ կառույց կամ որեւէ ընկերություն եթե դիմել է Կադաստրի կոմիտեին նման հարցով, Կադաստրի կոմիտեն պաշտոնական դիրքորոշում է հայտնել եւ պաշտոնական պարզաբանում է տվել յուրաքանչյուրին։ Բայց Կադաստրի կոմիտեն փոխհատուցում տվող չէ։ Եթե դիմել են, ստացել են պարզաբանում։

- Իսկ դիմողներ եղե՞լ են, օրինակ՝ Շուռնուխից, Որոտանից։

- Չեմ կարող ասել, 730 հազար դիմում ենք ստացել, որտեղի՞ց իմանամ։ Հո ես, կներեք, գործը չե՞մ թողնում ու ընկնում տեսնում՝ որ քաղաքացին․․․  էդ պարագայում ես կմոռանամ ե՛ւ ռազմավարությունը, ե՛ւ զարգացումը, ե՛ւ թվայնացումը, ե՛ւ մնացած ամեն ինչը։

- Ձեր տեղակալները հիմա սահմանազատման ու սահմանագծման հարցերով հանձնաժողովի կազմում են։ Դուք ունե՞ք մոտավոր պատկերացում, թե ինչպես եք բանակցելու, որ ադրբեջանցին նորից չգա եւ GPS-ով չվերցնի մեր տարածքները։

- Տեսեք, GPS ասվածը հարցի մյուս կողմն է։ Ոչ մի տրամաբանությամբ ոչ մի տարածք չի զիջվում, բացարձակապես իրավունքն է գործում։

- GPS-ն իրավո՞ւնք է։

- Ոչ, մարդու իրավունքը, փաստաթղթային իրավունքը, էն թուղթը, որը որ իրավական նորմ է։ Եվ էդ իրավական նորմն է կարեւոր, իրավական փաստաթուղթն է կարեւոր էստեղ։ Եվ քննարկման տրամաբանությունը՝ ամեն ինչ քննարկումից հետո լուսաբանվում է, եւ էդ լուսաբանված հատվածն էնքան է լուսաբանվում, որքանով որ կարելի է։

- Հիմա այդ տարածքներն ի՞նչ իրավունքի եւ ի՞նչ փաստաթղթի հիման վրա են անցել թշնամուն։

- Տեսեք, Դուք հարց եք տալիս, որը պետք է քննարկվի։ Ես չգիտեմ՝ Դուք ինչ տարածք նկատի ունեք։