Նման ձեւով են ուրիշ երկրներում ֆաշիստներն ու բանդիտներՆ անցել պառլամենտ

_Հարցազրույց քաղաքագետ, Ռազմավարական եւ ազգային հետազոտությունների հայկական կենտրոնի տնօրեն __**Մանվել Սարգսյանի**__ հետ_



**- Քաղաքական ուժերն ընտրությունների են գնում հին օրենսգրքով, ռեյտինգային համակարգով: Ինչպե՞ս այն կաշխատի այսօրվա ներքաղաքական իրավիճակում եւ ինչո՞վ կխանգարի հեղափոխական ուժերին:**



-Կանխատեսումներ անելը բարդ է։ Սա հասարակ հերթական ընտրություն չէ, որ ասենք՝ այս կամ այն կուսակցությունն իրեն ինչպես կդրսեւորի։ Հեղափոխական մթնոլորտում է ներքաղաքական պրոցեսը կատարվում, աշխատում են բոլորովին այլ գործոններ, աշխատում են մարդիկ, որոնց համար այս ընտրությունը ռեֆերենդումի դեր ունի, հեղափոխությունն ավարտելու եւ մնացածները: Շատ հետաքրքիր են հենց մնացածները:



**- Ինչո՞վ են հետաքրքիր: «Մնացածներն» ի՞նչ շանս ունեն:**



-Մենք ենթադրում ենք, որ հանրապետականները գործոն կլինեն, իրենք էլ են դա մեկ-մեկ ասում, եւ կփորձեն ինչ-որ ձեւով բանեցնել այն հին մեխանիզմները: Նրանք ունեին ֆեոդալական համակարգ, որը կիրառում էր ճնշում մարդկանց վրա, շանտաժ ամբողջ երկրով մեկ, մարդկանց կաշառում էր, առնում էր։ Հիմա ֆեոդալական համակարգը փլուզվել է, խոշորագույն ֆեոդալները փլուզվել են կամ իշխանության հետ համերաշխության մեջ են, լոյալ են: Էս վերջին քվեարկությունը, որ եղավ՝ Ընտրական օրենսգրքի, մենք տեսանք, որ ֆեոդալները ձայները տվել են ի օգուտ կառավարության առաջարկին, չէ՞: Շարմազանովն էլ ասեց՝ տեսեք, նրանք չկան, մենք մնացել ենք որպես քաղաքական թիմ: Ի՞նչ քաղաքական թիմ է ՀՀԿ-ն: Դա մի տասը հոգի մարդ են, որոնք ծառայություններ են մատուցում այդ ֆեոդալական համակարգին: ՀՀԿ-ն խոշոր սեփականատերերի եւ ստվերային բիզնեսի, կոռուպցիոներների ակումբ էր, իրենք փողը տալիս էին ամեն տարի, ինչքան պետք էր, ու «դոստուպ» էին ստանում այդ ակումբ ու արդեն տիրանում էին լծակների, մեծ մասը՝ երրորդ դասարանի կրթությամբ: Նրանք ունեին մատակարարներ, որոնք պետք է ծառայեին՝ համոզեին հանրությանը, որ ՀՀԿ-ն ամենահզորն է, տասը տարի էլ լինելու է, որ մուտքը Մելիք-Ադամյանով է: Այսինքն, Սերժ Սարգսյանի սխեմաները հասցնում էին մարդկանց ու ամեն ինչ ներկայացնում էին որպես օրինական:



**- Լավ, հիմա ի՞նչ է եղել, էլի փողով կառնեն ձայները:**



-Հիմա խոշորները ցրիվ են եղել, ֆեոդալական համակարգը փլուզվել է, մնացել են մի տասը հոգի: Իրենք ո՞վ են, ի՞նչ պիտի անեն:



**- Մարդիկ են, որոնք չեն դավաճանել Սերժ Սարգսյանին, ճամբար չեն փոխել:**



-Դավաճանելը չէ, ռուսներն ասում են՝ «բեզխոզնի» են դարձել, անտեր: Ի՞նչ շանս նրանք պետք է ունենան: Դուք անցյալ ընտրություններին տեսե՞լ եք մի տեղ, որ մի հանրապետական տնից դուրս գա, գնա քվեարկության: Դրանք տնից էլ դուրս չեն եկել: Հիմա պետք է դուրս գան ժողովրդի մե՞ջ: Իրենք չէին կարող գնալ, դուրս գալ, խոսել: Այդ ակումբը երբեք չի աշխատել ազատ քվեարկության պայմաններում, իրենք փող են քցվել, քվե են ստացել:



**- Իսկ ԲՀԿ-ն ինչքա՞ն է ստանալու, Ձեր կարծիքով: Քաղաքապետի ընտրության 7 տոկոսը չհաշվենք, մարզերում կարծես նրա վարկանիշը բարձր է ավելի, քան Երեւանում:**



-Ի՞նչ էր անում ինքը մարզերում: Տրակտոր էր բաժանում։ Ի՞նչ պիտի անի հիմա, ասի՝ խաղողն առնելո՞ւ եմ: Էլի՞ կաշառի: Մի 7 տոկոս էլի կարող է վերցնել:



**- Կաշառքը չի՞ աշխատի այս ընտրություններում: Մարդը կարող է ասել․ մի 10 հազար ա՝ վերցնեմ, ինչպես միշտ են մտածել:**



-Կաշխատի միայն որոշ չափով, բայց շատ վտանգավոր է դա: Ոչ ոք չի գնում ռիսկի՝ տանի փող տա: Մի հատ որ տվեց, էդ կուսակցությունն ընտրություններից պետք է արդեն դուրս գա: Դրա համար ասում եմ՝ սա լրիվ նոր վիճակ է, եւ բոլոր այդ կուսակցությունների՝ ՀՀԿ, ԲՀԿ, հույսն իներցիան է եւ Ընտրական օրենսգիրքը, որով 30 տոկոս փողոցից եկած մարդկանց հենց այնպես պետք է մանդատ տանք: Ըստ էության, ոչ մի կուսակցություն էլ «մնացածից» կարող է 2 տոկոս չհավաքի, բայց նրանցից յուրաքանչյուրը մտնի խորհրդարան: Կապ չունի, թե դուք ինչքան ձայն եք հավաքել, կապ ունի, որ ձեր դիմացինը չհավաքի: Կարող եք հավաքել 0,5 տոկոս, եթե մեկը 0,45 է հավաքել, դուք կանցնեք պառլամենտ: Սա ավանտյուրիզմի բույն է, եւ հույսը դրա վրա են դրել այս մարդիկ: Եթե լիներ գոնե 7 տոկոս, շեմ լիներ, կասեի՝ սա կանցնի, բայց ստեղ շեմ չկա, որպես էդպիսին: Շեմն այն է, որ 5 տոկոս պետք է կուսակցությունը հավաքի, որ անցնի, 7՝ կուսակցությունների դաշինքը, բայց ամեն դեպքում 30 տոկոսը պետք է լինեն ընդդիմադիրներ, ու սրանով շեմը սատկում է: Մեկը 2,9 է հավաքել, մեկը՝ 1,5 տոկոս, վերջ, էս երկուսն անցնում են, 0,6 հավաքածը չի անցնում:



**- Որ ասում եք՝ փողոցից բերած մարդիկ, ո՞ւմ նկատի ունեք: Օրինակ՝ կա «Առաքելություն», «Ալյանս», Դեմկուս եւ այլն:**



-Ինչ ուզում է լինի, երբ որ հույսը ցածր տոկոսի վրա է, պատահական մի ձայն ստացած ուժը մտնում է պառլամենտ՝ մեկ, 15 էլ մանդատ է ստանում: Այսպիսի վտանգավոր խաղ բերեց մեր երկրի գլխին Սերժը: Նման ձեւով են ուրիշ երկրներում ֆաշիստներն ու բանդիտներն անցել պառլամենտ:



**- Գտնում եք, որ հին օրենսգիրքը վտանգ է պարունակում պատահականության առումո՞վ:**



-Այո, ահավոր վտանգ, հանկարծակի կարող եք այնպիսի մարդկանց տեսնել պառլամենտում, որոնց պետք է տանել բանտ, բայց դուք ստիպված նրանց 15 մանդատ եք տալու:



**- Ե՛վ «ՔՊ»-ն, ե՛ւ ՀՀԿ-ն որոշում ունեն, որ թեկնածուները երկու ընտրակարգով էլ առաջադրվեն՝ ե՛ւ տարածքային, ե՛ւ կուսակցական ցուցակով: Ի՞նչ բարդություններ կարող են լինել:**



-Դա ոչ մի դեր չունի: ՀՀԿ-ն ասում է՝ մենք պետք է մտնենք պառլամենտ: Եթե ստանում են թեկուզ մեկ տոկոս, ուրեմն մինիմում 15 ձայն ունեն: Առաջին 15 հոգին պառլամենտում են: Էլ ինչո՞ւ իրենց կոտորեն: Այսպիսի հիմար օրենսդրություն չենք ունեցել:



**- «Սասնա ծռերն» ի՞նչ շանս ունեն:**



-Նրանք ժողովրդի գիտակցության մեջ հերոսական համբավը պահում են: Նրանք չդարձան իշխանություն, բայց ժողովուրդը նրանց իշխանությանը չի հակադրում: Հակառակը, ասում են՝ էս տղերքինը չի ստացվել, բայց հետո մյուսներն իրենց ուզածն արել են: Իրենք հեղափոխական ալիքի մեջ են եւ կարող են հավաքել լուրջ ձայներ:



**- Զարուհի Փոստանջյանը հայտարարեց, որ սա «ֆեյք հեղափոխություն» էր, Փաշինյանն իրականում Սերժ Սարգսյանին չի ուզում վնասել:**



-Ես անլուրջ բաներով չեմ սիրում զբաղվել: Մաշտոցի պուրակում մեզ ճղում էինք, ոստիկաններին դուրս հանեցին այնտեղ, ասեցին՝ Սերժ Սարգսյանը հատուկ է արել, ասում էինք՝ ինչի՞ համար է արել, չէին ասում, ասում էին՝ մի բան գիտի: Սերժ Սարգսյանն արել է, որ իրեն գցի փոսը, էլի: Շատերն են այդպես մտածում: Ես ուսումնասիրել եմ․ մարդ երբ որ ինքն իրեն չի հավատում, որ ինքն էակ է, որը կարող է խնդիր դնի ու լուծի, մարդը երբ որ իր բոլոր հարցերը լուծում է հովանավորներով, նա միշտ այդպես է ապրում իր ողջ կյանքը: Մեր հանրության մեջ մի ակտիվ խավ կա, որ տենց է մտածում՝ գտնում է, որ մարդն ինքն իրենով ոչ մի բան է, չի կարող ոչինչ անել, առավել եւս՝ շատ մարդիկ, ժողովուրդը ոչինչ չեն կարող անել:



**- Ո՞վ է այդպես մտածում, Սերժ Սարգսյա՞նը:**



-Սերժ Սարգսյանը, Զառան, միլիոն հոգի են այդպես մտածում: Ո՞նց կարող է մարդը խնդիր դնի, ռեժիմ տապալի, իսկ եթե տապալվել է, ուրեմն ռեժիմն է արել, որովհետեւ իրենք շատ խորամանկ են, խելացի են, խորն են, մեկ էլ ասում են՝ ճար չունեն: Մարդը ոչինչ չի կարող անել․ եթե արել է, ուրեմն ԿԳԲ-ն է արել, ՑՌՈՒ-ն է արել, «Սորոսն» է արել: Մենք այդ մտքերից պետք է դուրս գանք: Մեր ազգը պայքարող ազգ է, 30 տարում երկու հզոր շարժում է արել, երկու հաջողություն է ունեցել, եւ այս ժողովրդին կեղծ մտքեր են ուզում ներշնչել՝ մեկ էլ ընկեր Արգիշտին է ասում՝ օլուխներ եք, հիմարներ եք, կյանքից բան չեք հասկանում, Միշիկը մատով սենց արեց, նենց արեց։ Միշիկն ո՞վ ա: Գլուխներն են մարդկանց մտցնում օր ու գիշեր: Ինչո՞ւ: Որովհետեւ իրենք անզոր են, ոչ մի բան են, քթները մտցրել են քաղաքականություն եւ ոչ մի բանի կյանքում չեն հասել ու չեն էլ հասնելու: Դա արդարացման ձեւ ա՝ եթե ես չեմ հասել, օլուխներ, դուք չեք հասնելու:



**- «Լույս» դաշինքը վերացավ: Ի՞նչ եք կարծում, Արամ Սարգսյանի «Հանրապետությունն» առանձին ունի՞ հեռանկար՝ խորհրդարանում հայտնվելու:**



-Երբ որ մենք խոսում ենք Հայաստանի կուսակցությունների մասին, պետք է «կուսակցություն» բառը չակերտների մեջ դնենք, որովհետեւ ՀՀ-ում գոյություն ունեն կուսակցական կնիք ունեցող անձեր: Մոտ 70, թե 90: Մի անձն ինչ-որ թղթեր ա ձեւակերպել, կնիք ա ստացել ու վերջ: Մի անգամ գալիս են, մարդկանց խաբում են՝ ժողովուրդ, եկեք ընտրությունների, հավաքում են մի դահլիճում ժողովրդին, նկարում են դահլիճը: Հետո ինչ-որ ձեւով, եթե հաջողվում է, մի բլոկ են կազմում մի տասը մարդ-կուսակցությունով՝ հույսով, որ այդ տասը մարդ-կուսակցությունները մտնելու են խորհրդարան։ Սա իրենց անձնական հարցն է, մնացածը չկան: Սա՞ չէր: Մենք բոլորս տեսել ենք, ու հիմա էլ նույն բանն է:



**- Ո՞ւմ եք ռեալ տեսնում խորհրդարանում:**



-Մի ցուցակ է բերում Նիկոլ Փաշինյանը, ում ուզում, այնտեղ լցնում է, էդ մեկը գնում է մեծամասնություն, էն 30 տոկոսն էլ տված է մնացածներին: Նրանց հույսն էլ իներցիան է: Նայած թե այս հանրության մեջ իներցիան ոնց է աշխատում: Մասնակցության խնդիր կա: Կապված է, թե հանրությունն իրեն ոնց է պահելու: Կարծում եմ՝ մի 50 տոկոսը գնալու են: Եթե ժողովուրդը ժխտեց Հանրապետականին, Ժիրոյենք կանցնեն:



**Սյուզան ՍԻՄՈՆՅԱՆ**