Պահանջողին ո՞վ է բանի տեղ դնում

Հարցազրույց ժողովրդական արտիստ, ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ, կոմպոզիտոր Էդվարդ Միրզոյանի հետ



-Պարոն Միրզոյան, ինչպե՞ս եք սովորաբար օրը սկսում:



- Օրը գիտի, գրաֆիկ չկա: Լինում է, որ արթնանում ու զբաղվում եմ ինչ-որ հարցով, այդ ժամանակ դառնում եմ կազմակերպված: Ինձ համար գոյություն չունի կարեւոր կամ երկրորդական հարց: Ինձ համար կամ այդ հարցը կա, կամ չկա: Եթե կա, ուրեմն դա ինձ համար սկզբունք է:



- Իսկ այդ հարցերը հիմնականում ստեղծագործակա՞ն բնույթի են լինում:



- Բոլորովին ոչ, օրինակի համար՝ չի բացառվում, որ վաղն առավոտյան ես քո մասին մտածեմ: Ու քանի որ մտածում եմ, ուրեմն դա հարց է, բայց հաճելի հարց:



- Այսօր ի՞նչ ստեղծագործության վրա եք աշխատում:



- Մեր մեծ Արամ Խաչատրյանն ասում էր, երբ գրեմ, այն ժամանակ կիմանաք: Բայց պիտի ասեմ, որ աշխատում եմ մի գործի վրա, որը շատ վաղուց խոստացել եմ մեկին: Դա ինձ համար դարձել է նպատակ, ժամանակ առ ժամանակ տարվում եմ այդ գործով, հետո նորից այդ տարվածությունը խախտվում է:



- Որպես քաղաքացի եւ որպես կոմպոզիտոր՝ այսօր ի՞նչն է Ձեզ ավելի շատ մտահոգում:



- Կա կոնկրետ մի հարց, որ ինձ մտահոգում է եւ անհանգստացնում՝ կոնսերվատորիայի ճակատագիրն է: Մտահոգված եմ, քանի որ չգիտեմ ինչով կվերջանա այս ամենը: Սարաջյանը հրաժարական տվեց, եւ հիմա, թե ով կլինի կոնսերվատորիայի ռեկտոր, դա մտահոգում է թե կոնսերվատորիայի կոլեկտիվին, թե հասարակությանը: Սա հարց է, որն ինձ շատ է անհանգստացնում, սկզբունքորեն ինձ համար ոչինչ չի փոխվի, բայց շատ անհանգիստ եմ:



- Ո՞ւմ եք տեսնում կոնսերվատորիայի ռեկտոր:



- Ոմանք եւ հատկապես մեկը շատ է ուզում, որ իր թեկնածուն անցնի, ինչին ես դեմ եմ:



- Խոսքը Շահեն Շահինյանի՞ մասին է:



- Չեմ ուզում անուն տալ: Ոչ թե վախենում եմ, այլ չեմ ուզում ասել: Եթե լիներ այն պահը, որ իմ խոսքը որոշիչ լիներ, անպայման կասեի, հիմա ձեռնպահ եմ: Կարող եմ ասել, որ քչերն են նրան տեսնում ռեկտորի պաշտոնում:



- Շատերն ասում են, որ երաժշտական դաշտն այսօր մոնոպոլիզացված է, համաձա՞յն եք դրան:



- Այդպիսի կարծիք կա, երեւի դրա մեջ կա ճշմարտություն:



- Այսօր երիտասարդ կոմպոզիտորների ի՞նչ սերունդ ունենք:



- Կոնսերվատորիայում աշխատում եմ 1938-ից ու այս ընթացքում ունեցել եմ 90-ից ավելի ուսանող՝ շատ ուժեղ եւ պակաս ուժեղ, բայց դժվար է նախօրոք ասել՝ սա ունի հեռանկար, իսկ նա՝ ոչ:



- Իսկ դա ե՞րբ է երեւում:



- Իմ օրինակով ասեմ. երբ կոնսերվատորիայի 2-րդ կուրսի ուսանող էի, մեր պրոֆեսորներից մեկն ասել էր, որ ես հեռանկար չունեմ, բայց, միեւնույն ժամանակ, մեկ ուրիշն էլ ասաց, որ ես կոչված երաժիշտ եմ: Դա միանգամից չեղավ, ես շատ երկար ժամանակ չգիտեի՝ իմ մեջ դա կա՞, թե՞ ոչ: Կասկածը շատ ուժեղ է եղել իմ մեջ մինչեւ այն ժամանակ, երբ իմ սիմֆոնիայի մասին շատ լավ խոսքեր ասաց Շոստակովիչը, որից հետո նույնիսկ Խրուշչովը ցանկացավ ինձ հետ ծանոթանալ:



- Մաեստրո, ունեք բազմաթիվ կոչումներ, բայց Ձեզ տրված ամենամեծ գնահատականը ո՞րն եք համարում: 



- Նախ՝ այնքան էլ բազմաթիվ չեն, հետո՝ այդքան շատ էլ չեմ գրել եւ գրել եմ դժվարությամբ: Հիմա էլ եթե գրում եմ՝ դժվարությամբ: Սովետի ժամանակ ստացել եմ ամենաբարձրագույն՝ Լենինի անվան շքանշանը ու մինչեւ հիմա հպարտանում եմ, որ մեծ պետության բարձրագույն շքանշանն եմ ստացել: Ես զգում եմ նաեւ ժողովրդի վերաբերմունքը եւ երջանիկ եմ դրա համար:



- Դուք այն կենդանի դասականներից եք, որ կենդանության օրոք արդեն իսկ մեծարման է արժանանում. ի՞նչ եք զգում այդ պահերին:



- Չեմ թաքցնում՝ այդ պահերը հաճելի են, բայց, որպես կանոն, բանի տեղ չեմ դնում: Երբ դարձա 90 տարեկան, սկսեցի ասել, որ 90 տարեկան տղա եմ, ով շարունակում է պաշտել իր ընկերներին:



- Պարոն Միրզոյան, այսօր մշակույթի նախարարության վարած քաղաքականությունը շատ են քննադատում, Դուք ի՞նչ կարծիք ունեք այսօրվա մշակութային կյանքի մասին:



- Հետեւում եմ մշակութային կյանքին եւ չեմ կարող լինել անտարբեր: Իմ համոզմամբ՝ բաներ կան, որ վերաբերում են Հասմիկ Պողոսյանին, բայց ոչ ամեն ինչ: Բաներ էլ կան, որ չեմ հասկանում: Որոշ վերապահումներով հանդերձ, այսօրվա ղեկավարությունն ավելի գործնական ու լավ է վերաբերվում մշակույթին:



- Իսկ հեռուստացույց նայո՞ւմ եք, գո՞հ եք այն ամենից, ինչ ցույց են տալիս եթերով:



- Ոչ միշտ, բայց փոքր վերապահումներով շատ եմ հավանում «Երգ երգոցը»:



- Իսկ ընդհանուր մշակութային դաշտն ինչպե՞ս կգնահատեք:



- Չէի ասի, թե լավ վիճակում է, ամենաշատը մտահոգված եմ ժողովրդի վիճակով, իսկ այսօր, ցավոք, ժողովուրդը հեռու է լավ լինելուց:



- Իսկ ի՞նչ եք կարծում՝ իշխանությունը դրանում իր մեղքը չունի՞:



- Չեմ ուզում անդրադառնալ սովետի շրջանին, բայց չեմ էլ կարող չասել, թե, իր թերություններով հանդերձ, ինչ երկիր էր, որը կործանվեց, ու մեր ժողովուրդն ուրախացավ: Բայց սովետի ժամանակ ժողովուրդը պահանջելու իրավունք ուներ, իսկ հիմա պահանջողին ո՞վ է բանի տեղ դնում: Սովետի շրջանը հարկավոր էր խմբագրել: Այսօրվա իշխանությանը, անկեղծ եմ ասում՝ հարգում եմ եւ չեմ ժխտում, որ զգում եմ այդ իշխանության վերաբերմունքը, բայց, ցավոք եմ ասում՝ հիացած չեմ: Մնում է ցանկանանք, որ լավանանք: