Մենք Ադրբեջանի անհիմն մեղադրանքները մերկացնելու լրջագույն խնդիր ունենք

«Հրապարակի» զրուցակիցը ՄԻԵԴ-ում հայ ռազմագերիների ներկայացուցիչ, իրավապաշտպան Սիրանուշ Սահակյանն է:

- Արդարադատության միջազգային դատարանն օրերս քննեց Ադրբեջանի հայցն ընդդեմ Հայաստանի։ Միջազգային ատյաններում ՀՀ ներկայացուցիչ Եղիշե Կիրակոսյանն ապրիլի 24-ին հանդես է եկել բավականին երկար ելույթով, սակայն, լսելով ելույթը, տպավորություն ենք ստանում, որ ինչպես Հայաստանի վարած քաղաքականությունն է խեղճուկրակ, այնպես էլ Կիրակոսյանի ելույթը ՄԱԿ-ի դատարանում: Չունե՞ք լրացում ելույթի մասով:

- Յուրաքանչյուր փուլ ունի որոշակի առանձնահատկություններ: Փաստարկները ներկայացվում են գրավոր ընթացակարգով, եւ նպատակահարմար չէ, որ դրանք բանավոր ընթերցվեն: Կարծում եմ` պետք է հարցին ամբողջական նայենք, այսինքն` ուշադրություն դարձնենք պետության կողմից ներկայացված գրավոր ընթացակարգին, իսկ բանավոր փուլի հարցադրումները դատարանի համար նախ պետք է հիմնավորվեին:

- Եղիշե Կիրակոսյանն Արդարադատության միջազգային դատարանում «Ադրբեջանն ընդդեմ Հայաստանի» գործով ներկայացրել է իր առարկությունները` Ադրբեջանի ներկայացրած պահանջներին: Նա անդրադարձել է նաեւ Ադրբեջանի ներկայացուցչի պնդումներին Գարեգին Նժդեհի մասին: Արժե՞ր այդքան երկար անդրադառնալ ադրբեջանական պնդումներին: Կա՞ր նման անհրաժեշտություն:

- Կարծում եմ, այստեղ մի նրբություն կա` «Ադրբեջանն ընդդեմ Հայաստանի» հայցը: Ադրբեջանական կողմը փորձ է անում այս գործում ներկայացնել խտրականության դրսեւորումներ: Դրա ռազմավարական ուղղություններից մեկը հայելային պատկերներ ստանալն է: Գուցե քննարկենք` նպատակահարմա՞ր էր այս վարույթի շրջանակներում նման ձեւակերպումներ անելը, թե՞ ոչ: Ամեն դեպքում կարծում եմ՝ նման փաստարկները պետք է հիմնավոր հակափաստարկման ենթարկվեն: Մեր խնդիրն այստեղ ոչ միայն Ադրբեջանի ռասիստական քաղաքականությունը հիմնավորելն է, այլեւ այդ ատյանում անհիմն մեղադրանքները հերքելը: Նման մեղադրանքներ, ամեն դեպքում, ներկայացվում են ՀՀ-ի դեմ, որոնք շինծու են, սակայն անընդմեջ գեներացվում են ու պատրանքներ են ստեղծում միջազգային հանրության համար, որպեսզի իրականությունն անտեսվի: Մենք այդ ամենը մերկացնելու լրջագույն խնդիր ունենք:

- Կարծում եք՝ երկար-բարակ Գարեգին Նժդեհի մասին խոսելով այդ խնդիրները լուծվո՞ւմ են:

- Այո, կարծում եմ` պետք էր: Չեմ կարծում, թե Նժդեհի մասին խոսելն աննպատակահարմար էր, հատկապես որ այդ հարցադրումներն Ադրբեջանի ուշադրությունից դուրս չեն:

- Խոսել է նաեւ ադրբեջանցի փախստականների՝ Հայաստան վերադառնալու մասին, չառարկելով դրան: Այս առումով չունե՞ք որեւէ առարկություն:

- Ես վստահորեն կունենամ, բայց հասկանալի է, որ հանդես եկողները հանդես են գալիս պետության անունից: Նախ պետք է կարողանային հերքել փախստականների խնդրի գոյությունը, բայց եթե մենք ընդունում ենք, որ կա նման խնդիր, ապա կարծում եմ, որ մարդու իրավունքների խտրականությունը բացառող կոնվենցիաների տեսանկյունից շատ կարեւոր է վերադարձի իրավունքի ապահովման իրավունքը` անկախ պատկանելությունից: Ինձ չի թվում՝ գրագետ կլիներ մերժել վերադարձի իրավունքը, կարծում եմ` այստեղ պետք է հերքեին փաստական տվյալները եւ ցույց տային` գոյություն ունի՞ փախստականների հարց, որպես այդպիսին, ովքե՞ր են նրանք, ո՞ր տարածքներում են բնակեցված եղել, ինչպիսի՞ հանգամանքներում են նրանք լքել հայկական հողերը եւ այլն: Փախստականների հարցը միակողմանի լինել չի կարող, եւ այդ խնդիրն առավելապես կախված է Ադրբեջանի վարքից: Եղել են տարածքներ, որոնք բնակեցված են եղել ամբողջապես հայերով, սակայն այսօր օկուպացված են Ադրբեջանի կողմից: Այստեղ պատկերը միակողմանի է: Առանց Ադրբեջանի կողմից հայ փախստականների խնդրի հանգուցալուծման չի կարող անգամ բարձրաձայնվել Ադրբեջանի փախստականների վերադարձի մասին: Իհարկե, մենք կարող ենք նման թեզեր քննարկել, բայց չմոռանանք, որ հանդես եկողները հանդես են գալիս պետության անունից, եւ այդ թեզերը, որոնք ասպարեզ են բերվում, պետք է համահունչ լինեն արտաքին քաղաքականության հետ: Ամեն դեպքում թիմը պրոֆեսիոնալ է գործել, սակայն քաղաքական կուրսի առումով որոշակի կոմպրոմիսներ եղել են: Միայն մասնագիտական տեսանկյունից չէ, որ այդ ելույթը պետք է ենթարկենք վերլուծության:

- Իսկ Կիրակոսյանին հաջողվե՞ց համոզել, որ Հայաստանում ադրբեջանցի փախստականներ չեն եղել:

- Կարծում եմ, այդ մասով՝ ոչ, տպավորություններն այնպիսին էին, որ գոյություն ունի այդ խնդիրը, եւ այն պետք է ստանա լուծում` Հայաստանի իշխանությունների ներգրավվածությամբ:

- Կա՞ր որեւէ խախտման դեպք, որի մասին այդպես էլ չբարձրաձայնվեց:

- Անկեղծ ասած, ես չէի ցանկանա այս հարցն այդ ձեւով մեկնաբանել, որովհետեւ մեր խնդիրը պետության դիրքորոշումները վերագնահատելը չէ: Յուրաքանչյուր մասնագետ ունի հայեցողություն: Եթե մենք չգիտենք դրանց տակտիկական նկատառումները, ապա այդ դեպքում կարող է սխալի հավանականությունը մեծանալ: Հանգուցալուծումները տարակերպ են: Կա թույլատրելի հայեցողություն, եւ ինձ համար շատ դժվար է գնահատելը: Որոշ հարցեր անգամ եթե չեն բարձրաձայնվում, վստահ չեմ՝ դրանք թերացմա՞ն, թե՞ տակտիկական մոտեցման արդյունք են: Գուցե այս փուլում չեն բարձրաձայնում որոշ հարցերի մասին, սակայն դատավարության առավել առանցքային փուլում կանեն: Կան նաեւ նման նկատառումներ: