Սովետ ենք պաշտպանել` 300 հազար զոհ տվել, հիմա մեր հայրենիքը պաշտպանելու համար ուզում եք զոհ չլինի՞. Վոլոդյա Ղալումյան

«Հրապարակի» զրուցակիցը Վոլոդյա Ղալումյանն է` ԱԺ պատգամավոր եւ Տավուշի մարզպետ Վահե և Հայկ Ղալումյանների հայրը: 

- Պարոն Ղալումյան, Դուք ծնվել, մեծացել ու ապրում եք Իջևանում: Այժմ խոսվում է Տավուշից չորս գյուղ հանձնելու մասին, Ձեր որդին` Վահե Ղալումյանն օրերս հայտարարել է, որ Տավուշի չորս գյուղերն ադրբեջանական են, պետք է վերադարձնեն: Դուք անձամբ ի՞նչ կարծիք ունեք այս մասին: Դրանք իսկապե՞ս ադրբեջանական գյուղեր են:

- Դուք ո՞ր թերթից եք, «Հրապարա՞կ»: Հա, ընդդիմադիր եք, բայց լավ ինձ համար նշանակություն չունի, կպատասխանեմ Ձեր հարցին: Այն բոլոր կարծիքները, որ հնչում են, ես չեմ ընդունում, որովհետև ամեն ինչ շատ բազմակարծիք է: Նախ ես ասեմ, որ ինքս պատերազմի մասնակից եմ, չորս ու կես տարի տուն չեմ մտել, եղել եմ սահմաններում ու ասեմ, որ Նոյեմբերյանից սկսած մինչև Բերդի սահմանները պաշտպանելու գործին մասնակից եմ եղել: Կոնկրետ Կիրանցի կողքի Խրեմլու գյուղը ադրբեջանական գյուղ է, այստեղ տարիներ շարունակ` միշտ ադրբեջանցիներ են բնակվել: Նրանք հիմնականում աշխատել են Սև քար գյուղի անտառտնտեսությունում, ինչպես նաև Կիրանցի ֆերմաներում բանվորություն էին անում, ուզում եմ ասել, որ մեր հասարակությունը մերված է եղել բարեկամական հարաբերություններին: Մի դեպք պատմեմ` Կիրանցում մի հայ մարդ կար, ֆերմայի վարիչ էր, մահացել էր, ֆերմայում գրեթե բոլոր անասնապահներն ու աշխատողներն ադրբեջանցիներ էին, դա այն խառը շրջանն էր, որ չէին կարող թաղմանը մասնակցել, այդ ադրբեջանցի մարդիկ որոշել էին իրենց գյուղի կենտրում սեղան գցել ու օղորմաթաս խմել հայ մարդու համար, այ այսպիսի հարաբերություններ են եղել: Այդ տարածքներն ադրբեջանական տարածքներ են, ոչ մի կասկած չկա այդ մասին: Բնականաբար բնակիչները իրար մոտ են գտնվելու, այսօր էլ չկան նախկին հարաբերությունները, ինչը հասկանալի է, որ մտահոգություններ է առաջացնում մարդկանց մոտ: Ես էլ որպես հայ մարդ, իջևանցի, ես էլ եմ մտահոգվում այդ պատճառով: Ասեմ, որ Թուրքիայի հետ սահմանների վրա էլ թուրքեր են եղել` Հոկտեմբերյանի Ջանֆիդայում, Շիրակում և այլն: Հիմա պետք է աշխատանքներ կատարենք, ճանապարհներ կառուցենք, պատնեշ պետք է լինի, բայց ես այն կարծիքին եմ, որ այն, ինչ ադրբեջանական է, պիտի տանք Ադրբեջանին, իսկ ինչը հայկական է, պիտի վերցնենք: Եթե աշխատանքներ տարվեն հողի փոխանակման եզրեր կգտնեն: Այդ տարածքներից մի քանի կիլոմետր այն կողմ Բերքաբեր գյուղն է, լճեր կան` գյուղի մյուս կողմում, կա պոմպակայան` մեծ կառուցված: Մեր տարածաշրջանի ժողովուրդը մրգի հարցը հենց այդ տարածքներից էր լուծում, ամենալավ խնձորն ու տանձն այնտեղ է: Նորից եմ ասում` մերը մեզ, նրանցը` նրանց: Պետք է լուրջ քննարկումներ անեն կողմերը, պայմանագրերով հասնեն նրան, որ մեր ժողովորդից սահմանը որոշակի հեռու գտնվի:

- Բայց խնդիրն այն է, որ ոչ մեկը չի խոսում այն տարածքները վերադարձնելու մասին, որոնք Ադրբեջանը զավթել է, իսկ մեր իշխանությունը խոսում է Ադրբեջանին տարածքներ վերադարձնելու մասին: Ի՞նչքան տարածք է Ադրբեջանը գրավել Տավուշից:

- Շատ ներողություն, ես չունեմ հստակ ինֆորմացիա այս պահին, ես ինչ-որ ասում եմ, ասում եմ Բերքաբեր գյուղի մասին, դա մերն է, բայց հիմա գտնվում է Ադրբեջանի տիրապետության տակ:

- Խնդիրն այն է, որ Ադրբեջանը միայն պահանջներ է ներկայացնում, բայց ոչինչ չի պատրաստվում վերադարձնել մեզ, չե՞ք լսում Ալիևի հայտարարությունները, նրա հռետորաբանությունը, ծաղրը....

- Մեր ամենամեծ խնդիրը հենց վերադարձի խնդիրը լուծելն է: Պետք է դրա վրա աշխատել, բայց դա ծանր երևույթ է: Հարյուրավոր օրինակներ կարող եմ հիմա բերել` մեր տարածաշրջանում, որ երկու եղբայր իրար ցանկացել են սպանել մի թիզ հողի համար: Հողն ուրիշ է, հողի նկատմամբ վերաբերմունքն էլ է ուրիշ: Հայաստանի Հանրապետության ցանկացած մարդ` ընդդիմություն, թե դիմություն, պետք է միասին լինեն, թող առաջարկություններ անեն, ազնիվ քննարկեն իրար հետ, ոչ թե մեկը մի բան ասի, մեկը` մի, դիվիդենտներ հավաքեն և այլն: Որպես հայ մարդ, պետք է նվիրվենք մեր ազգի ճակատագրին, ամեն մեկս մեր հնարավորության սահմաններում պետք է իրար թև ու թիկունք լինենք, որ խնդիրները լուծվեն:

- Եթե երկրի ղեկավարն անզոր է իր ժողովրդի անվտանգությունն ապահովել, չե՞ք կարծում, որ այդ բոլոր խնդիրները կարող են լուծվել պարզապես նրա հեռացումով:

- Ես կիրթ էլ եմ, զարգացած էլ եմ, փորձ էլ ունեմ, Կարեն Սերոբիչից սկսած բոլորի հետ աշխատել եմ, Լևոնի հետ էլ եմ աշխատել, Սարգսյանի հետ էլ, բոլորի հետ....  ու ասեմ Ձեզ, ես գտնում եմ, որ այսօր չկա այնպիսի մեկը, ով կարող է իշխանության ղեկին կանգնել ու խնդիրը լուծել ավելի լավ, քան Նիկոլ Փաշինյանը:

- Ինչպես լուծել` 5000 զոհ տալով, Արցախ հանձնելով, Տավուշից գյուղեր տալո՞վ:

- Ես մի բան ասեմ Ձեզ: Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ 600000 մարդ բանակ է զորակոչվել, որից 300000-ը տուն չի վերադարձել: Դա այն դեպքում, երբ Սովետ ենք պաշտպանել, հիմա մեր հայրենիքը պաշտպանելու համար ուզում եք զոհ չլինի՞:

- Բայց, ըստ այս իշխանության, դա մեր հայրենիքը չէ, անգամ Տավուշի չորս գյուղերը մերը չեն համարում: Հիմա ինչպե՞ս հասկանանք. երբ իշխանությանը ձեռնտու է` մեր հայրենիքն է, երբ ձեռնտու չէ` ադրբեջանիցների՞ հայրենիքն է:

- Ո՞ր գյուղերը մերը չեն, կոնկրետ այդ չորս գյուղերը մերը չեն, այո:

- Ինչո՞ւ 30 տարի ոչ ոք չէր ասում, որ դրանք մերը չեն: Մեր ունեցածը տվեցինք թշնամուն: Հիմա մեր հողերի հարցը թողած, ինչո՞ւ ենք դարդ անում թուրքի համար, չեմ հասկանում:

- Եթե այսօր ինչ-որ ուժեր են գնում կանգնում գյուղերում, մի գնդապետ էլ, որին հեռվից շատ լավ ճանաչում եմ, գնում է ժողովրդին ասում է` պայքարելու ենք, ուրեմն ես էլ ասեմ, որ վերջացել են այդ ժամանակները, 88-ից հետո էր, որ հրացան էինք գտնում, ուրախանում էինք, մտածում էինք` զենք ունենք, սահման կպահենք: Եթե Աստված չանի մի բան լինի, այդ գյուղերի մարդիկ, ովքեր ուզում են հրացաններով կռվեն ու սահման պահեն, րոպեների ընթացքում կվերացվեն: Գյուղն էլ կվերանա, էդ ժողովուրդն էլ: Ոչ մեկը դրա մասին չի ուզում մտածի:

- Բայց ինչո՞ւ հրացաններով, իշխանությունը զենք ձեռք չի բերել փաստորեն: Իսկ ինչո՞վ են զբաղված 6 տարի շարունակ:

- Ո՞վ ասաց, որ զենք չունենք, ով կասի նման բան, գլուխը քարովը կտա, նա հիմար, անգրագետ, անկիրթ ու անտեղյակ մարդ է ուրեմն:

- Նոր Դուք էիք ասում` հրացանով պիտի կռվեն մարդիկ: Եթե զենք գնել է իշխանությունը, ինչի՞ համար է գնել, եթե պատերազմի ժամանակ դրանք չպետք է կիրառի:

- Բա 80 տարեկան կնոջը ինչ-որ անուղեղ մարդիկ գնում համոզում են, որ հրացանով պաշտպանվելու ենք, նա էլ հեռուստատեսությամբ ասում է` մեր սահմանը կպահենք, ո՞վ կպահի:

- Բանակը: Ասում եք զենք էլ կա, էլ ի՞նչն է խնդիրը:

- Բայց էդ կինը չի ասում է` բանակն է պահելու, ասում է` մենք ենք պահելու:

- Մի տարեց կնոջ խոսքից ինչո՞ւ եք այդքան վրդովվել, էակա՞ն է մի կնոջ ասածն այդքան:

- Ես ուզում եմ, որ մեր ժողովրդին փորձանքից հեռու պահեն, ովքեր հրահրում են, դրանք են նման իրավիճակների պատասխանատուն ու պետք է պատասխան տան: Նոր-նոր քանի տարի է, որ կարգին բանակ է ստեղծվել: Ես ռուսական բանակում եմ ծառայել, բայց հայկական բանակի ամեն մի խնդիրը գիտեմ:

- Շատ լավ, այդ կարգին բանակը պարտավոր է պաշտպանել իր քաղաքացիներին, պարտավոր է մարդկանց անվտանգությունը երաշխավորել, սահման պահել, այդ դեպքում ինչո՞ւ են մարդկանց մեջ փորձում վախ սերմանել հիմա:

- Ես էլ չեմ կարող խոսել:

- Նորմա՞լ եք համարում, որ ադրբեջանցին գա ձեր քթի տակ ապրի:

- Եթե իրավիճակն այդպիսին է.... առաջ նորմա՞լ է եղել, որ այդպես ապրել են:

- Առաջ մեծ երկիր էր եւ այսքան թշնամություն չկար: Եթե հանձնվեն այդ գյուղերը, թշնամու վերահսկողության տակ է անցնում Իջևան-Նոյեմբերյան մայրուղին, Հայաստան մտնող գազամուղը: 

- Առաջ էլ է այդպես եղել:

- Առաջ ամեն ինչ այլ է եղել:

- Մենք պետք է հասնենք նրան, որ հարևանի հետ բարեկամություն անենք: Պետք է հարաբերություններ ունենանք, որ կարողանանք ապրել: Պետք է այդ ամենին հասնենք խաղաղության ճանապարհով, ուրիշ ձև չկա: Հայաստանը կռվելու և հաղթելու հլա դեռ պատրաստ չի: Հայաստանը շատ բան է անում, բայց այսօր պետք է պատերազմից խուսափենք:

- 90-ականներին ինչպե՞ս հաղթեինք:

- 90-ականներին մի օր նրանք են հաղթել, մի օր մենք:

- Ոչ, նրանք ոչ մի անգամ 90-ականներին չեն հաղթել, հաղթել են հայերը:

- Մեզ խառնելով պահել են, դրա համար էլ տարածքները լրիվ խառնել են իրար, նրանցը մեզ մոտ է, մերը` նրանց մոտ է:

- Ո՞վ է խառնել, հիմա կարծո՞ւմ եք կարող ենք ադրբեջանցու հետ բարեկամանալ:

- Պիտի դրանք ձգտել, խելքը նրա համար է, որ հասնենք խաղաղության:

- Բայց նրանք չեն ուզում այդ խաղաղությունը:

- Դե հիմա հո միանգամից չի: Մարդիկ էլի եմ ասում` մի թիզ հողի համար իրար են սպանում` ախպերն ախպորը, բա գիտեք էդպես հեշտ ուզելո՞ւ են:

- Այսինքն` Ադրբեջանի հետ բարեկամալն ամեն ինչից կարևոր է: 

- Խաղաղությունը կարևոր է, աշխարհի առաջին խնդիրը սա է: Միայն խաղաղությունը կարող է փրկել մեր երկիրը:

- Խնդիրն այն է, որ խաղաղություն բոլորս ենք ուզում, բայց իշխանությունը դրա անվան տակ միայն տարածքներ է հանձնում, իսկ խաղաղությունն այդպես էլ չենք տեսնում:

- Դե դրա համար պետք է հասնել նրան, որ Ադրբեջանն էլ խաղաղություն ուզի:

Արեգ Մարգարյան