Այն մարդը, ով կգա ու կասի` մեր վարկերն իդեալական են օգտագործվում, չհավատաք

«Այս համաձայնագիրն իր բնույթով ստանդարտ ֆինանսական համագործակցության համաձայնագիր է, որն արդեն տասը տարուց ավելի է՝ կնքվում է Հայաստանի ու Գերմանիայի դաշնային կառավարությունների միջեւ: Այս համաձայնագիրը հնարավորություն է տալիս Վերականգնման վարկերի բանկից ստանալ ֆինանսական օժանդակություն արտոնյալ պայմաններով»․ ՀՀ ֆինանսների փոխնախարար Պավել Սաֆարյանն այսպես ներկայացրեց «2014 թ. համար ՀՀ կառավարության եւ Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության կառավարության միջեւ ֆինանսական համագործակցության մասին» համաձայնագիրը՝ փորձելով ցրել համաձայնագրի շուրջ առաջացած հակասական խոսակցությունները: Խոսքը 205 միլիոն եվրո վարկի համաձայնագրի մասին է, որն ստորագրվել է հունիսի 16-ին, իսկ կառավարությունն օր առաջ ցանկանում էր դա վավերացնել ԱԺ-ում եւ այդ նպատակով արտահերթ նիստ հրավիրեց ու համաձայնագիրը վավերացրեց օրենսդրությունը ոտնահարելու ճանապարհով: Երեւում է՝ կառավարությանը «վիզ» փող է պետք: Այդ նպատակով շաբաթ օրով ՍԴ-ն աշխատակարգային նիստ է հրավիրել, համաձայնագիրը վերցրել քննության, իսկ հունիսի 22-ին ՍԴ նիստ նշանակել ու հաստատել:

«Համաձայնագրի վերաբերյալ ԱԺ համաձայնությունը հնարավորություն է տալու իրականացնել հաջորդ քայլերը, կնքել նոր համաձայնագրեր՝ հետեւյալ վարկային պայմանագրերը ձեռք բերելու համար»,- ԱԺ-ին այն վավերացնելու կոչով դիմեց Պավել Սաֆարյանը՝ թվարկելով ծրագրերը, որոնց համար վարկ են վերցնելու․ «Առաջին․ բնակտարածքի ֆինանսավորման չորրորդ փուլ ծրագրի համար՝ մինչեւ 20 մլն եվրո, փոքր եւ միջին ձեռնարկություններում էներգիայի արդյունավետ օգտագործման ծրագրի համար՝ 20 մլն, դպրոցների էներգասպառման արդյունավետության բարձրացման վերանորոգում՝ 15 մլն, Ախուրյան գետի ջրային ռեսուրսների ինտեգրված կառավարում երկրորդ փուլ ծրագրի համար՝ մինչեւ 50, Կովկասի էներգետիկ ծրագրի երրորդ փուլ՝ մինչեւ 100 մլն եվրո: Այս համաձայնագրով կառավարությանն ու Կենտրոնական բանկին ընդամենը հնարավորություն է տրվում, որովհետեւ այս վարկի երկու ծրագիրը կնքվելու է ԿԲ-ի ու գերմանական KFW բանկի միջեւ, իսկ երեքը՝ կառավարության»: Պավել Սաֆարյանն ասաց, որ բովանդակային մանրամասներ չի ցանկանում ներկայացնել, որովհետեւ 10 տարի, իր խոսքով, կնքվել է համանման պայմանագիր, եւ մանրամասնելու շատ բան չկա: Ընդամենը 4 պատգամավոր հերթագրվեց կառավարության ներկայացուցչին հարցեր ուղղելու՝ ՀՀԿ-ական Վահրամ Մկրտչյանը, ՕԵԿ խմբակցության ղեկավար Հեղինե Բիշարյանը, Միքայել Մելքումյանը, Սուքիաս Ավետիսյանը, ով հարցը հանեց, իր խոսքով՝ գործընկերների «ճնշման» ներքո, ովքեր շտապում էին քվեարկել ու թռնել վաստակած հանգստի:

Վահրամ Մկրտչյանը, հղում անելով համաձայնագրի տեքստին, մտահոգություն հնչեցրեց. «Կարո՞ղ է վարկը վերցնել ոչ ՀՀ ռեզիդենտ, եթե այո, ապա ինչո՞ւ այդ դեպքում երաշխավորը պետք է լինի մեր կառավարությունը»: Սաֆարյանն ասաց, որ պատգամավորների ձեռքի տակ դեռեւս համաձայնագրի շաբլոնն է, Հայաստանի մասով վարկը վերցնելու են բացառապես կառավարությունն ու ԿԲ-ն: «Կապսի ջրամբարի հետ կապված հրատապությունն ինչո՞վ է պայմանավորված եւ ի՞նչ առանձնահատուկ հարց է լուծում»,- հետաքրքրվեց ԲՀԿ-ական Միքայել Մելքումյանը։ Սաֆարյանը հստակ պատասխան չտվեց, Մելքումյանը նրա փոխարեն պատասխանեց, որպեսզի, ըստ ամենայնի, հիմնավորի նաեւ ԲՀԿ-ի կողմ քվեարկությունը նախագահի համաձայնագրին։ «Կապսը լուծում ա Թուրքիայի հետ ջուրը չկիսելու խնդիր, ոնց որ Ախուրյանը»,- բացատրեց Մելքումյանը եւ հայտարարեց, որ հենց դրա համար էլ ԲՀԿ-ն կողմ է քվեարկելու:
Բիշարյանն էլ հետաքրքրվեց՝ ինչո՞ւ ենք մեկ փաթեթով տարբեր ուղղվածության ոլորտներ քննարկում։ Սաֆարյանը նորից ասաց, որ դեռեւս բովանդակային քննարկում չեն ծավալում:

Համաձայնագիրն ընդունվեց 78 կողմ, 2 դեմ եւ մեկ ձեռնպահ ձայներով:
Նիստից հետո մի քանի հարց ուղղեցինք Պավել Սաֆարյանին:

- Պարոն Սաֆարյան, ի վերջո, հապճեպությունն ինչո՞վ է պայմանավորված, ինչ է՝ մենք այդքան նե՞ղն ենք, որ արդեն օրենքի խախտումներով ենք վարկային համաձայնագրեր վավերացնում, տոկոսադրույքով է ՀՀ-ն վարկը վերցնում:

- Օրենքի խախտում չի եղել, ես երեկ եմ ՍԴ-ում եղել, նորմալ աշխատանքային գործընթաց է, իսկ հապճեպությունը նրանում է, որ սա վարկային համաձայնագիր չէ, սա հետեւյալն է․ գերմանական կառավարությունը շատ արտոնյալ վարկեր է տրամադրում:

- Ի՞նչ արտոնյալ պայմանների մասին է խոսքը, ի՞նչ տոկոսադրույքով է վարկը մեզ տրամադրվում:

- Հասկանո՞ւմ եք, դեռ համաձայնագիրը չկա: Սրա սպեցիֆիկան այն է, որ գերմանական կառավարությունը, որն իր բյուջեի մեջ այդ գումարները դնում է, տալիս է բանկին: Կառավարությունը մեզ չի տալիս, եթե կառավարությունը տար, մենք կգայինք այստեղ՝ համաձայնագիրը մանրամասն կքննարկեինք, …էն, որ ասում էին՝ չբացատրվեց, այս ի՞նչ համաձայնագիր էր: Հլը չեն բանակցել, ի՞նչը բացատրեն:

- Իսկ խորհրդարանն ի՞նչ վավերացրեց՝ առանց ծանոթ լինելու:

- Մենք քննարկեցինք հետեւյալը, որ համաձայնություն ենք տալիս, որ այդ արտոնյալ փողերը վերցնենք: Հետո մենք կնստենք կբանակցենք՝ որ ուղղությամբ, ինչ: Հիմա ինչու հապճեպ, որովհետեւ, եթե այս վավերացումը չլինի, գերմանացիները չեն նստի մեզ հետ բանակցելու: Շտապ բերեցինք, որպեսզի էս թղթի հիման վրա Կապսի ջրամբարի փողը տան, ինչքան շուտ այդ ջրամբարը կառուցենք, այնքան լավ մեզ համար: Իսկ եթե մեզ ձեռք չտան պայմանները, կարող ենք չվերցնել վարկը:

- Ի դեպ, կառավարության հրավիրած արտահերթ նստաշրջանը վերածվեց վարկային համաձայնագրերի վավերացման տասնօրյակի: Ընդդիմադիրներն անկեղծ մտահոգություններ էին հնչեցնում՝ այսպես մինչեւ ո՞ւր, մենք կարողանալո՞ւ ենք այդ վարկերի տակից դուրս գալ: Թե՞ բան է մնացել ուրիշներին հանձնելու:

- Իհարկե, շատ լավ է, որ վարկերը վերցնում ես, ու արդյունավետ է օգտագործվում, քո տնտեսությունն աճում է, վարկերն էլ ժամանակին կարողանում ես վերադարձնել: Բայց եթե վարկ ես վերցնում, որն անարդյունավետ ես օգտագործում, քո տնտեսությունը չի զարգանում, դու չես կարողանում այդ գումարը հետ վերադարձնել, իհարկե, այդպիսի վարկեր պետք չէ վերցնել: Հիմա մեզ մոտ ժողովուրդը բաժանվել է երկու խմբի, մի խումբը նայում է լավ աչքերով կամ շահ ունի, մյուս խումբը նայում է, որ դա անպայման Կիկոսի մահի նման է լինելու, հետ չեն վերադարձնելու եւ այլն, եւ այլն: Հարցեր կան, որոնք պետք չէ այդքան պրիմիտիվ, կենցաղային մակարդակով քննարկել: Հո մեր պետությունն ամենաանխելքը չէ՞: Պետք է նայել՝ կա՞ պետություն, որ վարկ չի վերցնում: Վարկ վերցնելն արատավոր բան չէ:

- Իսկ մեզ մոտ արդյոք արդյունավե՞տ են օգտագործում, ինչպես այլ երկրներում:

- Իհարկե, դա քննարկելու հարց է, բայց մեզ մոտ այնքան է ծայրահեղականացվել, որ դեռ վարկը չվերցրած՝ պատգամավորն ասում է՝ թալանում են:

- Տառապանքը փորձ ունի. մարդիկ տեսնում են իշխանությունների գործողությունները: Օրինակ՝ օրերս «Հյուսիս-հարավ» ծրագրի համար հերթական վարկային համաձայնագիրը վավերացվեց, մինչդեռ ամիսներ առաջ տեղեկություններ տարածվեցին, որ շինաշխատանքներ իրականացնող «Կորսան» ընկերությունը մտադիր է դադարեցնել պայմանագիրը, քանի որ իսպանացիները խախտումներ, ատկատներ են տեսել:

- Ես Ձեզ հետ միանգամայն համաձայն եմ, այն մարդը, ով կգա ու կասի՝ մեր վարկերն իդեալական են օգտագործվում, չհավատաք։ Իհարկե, խնդիրներ կան: Բայց քննարկումների դաշտում պետք է կառուցողական մոտեցում ցուցաբերել, ասել՝ այ, այստեղ ռիսկ կա, այնտեղ կա, ի՞նչ պետք է անել, այսինքն՝ այս դաշտում պիտի քննարկել: Որ հելան ասեցին՝ թալան է տեղի ունենալու, մեկն էլ մի ուրիշ ծայրահեղական բան է ասում, բայց վերջում քվեարկում են, դրանից ի՞նչ է փոխվում: Ասենք՝ ասեցին:

- Իսկ ի՞նչ պետք է անեն, եթե խորհրդարանն իշխող մեծամասնություն ունի:

- Պետք է տանել կոնստրուկտիվ դաշտ:

- ՀԱԿ պատգամավոր Արամ Մանուկյանը պետական պարտքի քննարկման ժամանակ փորձեց Ձեր ասած կոնստրուկտիվ դաշտում քննարկում ծավալել, նա գրի էր առել բոլոր վարկային համաձայնագրերը եւ ցույց տվեց, թե որ վարկն ինչպես եք մսխել. որ վարկի դիմաց ինչ ստրատեգիական օբյեկտ հանձնեցինք, նա անգամ պետական պարտքի հաշվարկ էր արել՝ ՀՀ յուրաքանչյուր քաղաքացի 2 հազար դոլար պարտք ունի:

- Դե, ես չեմ լսել իր ելույթը, բայց եղե՞լ է մի վարկ, որ Արամ Մանուկյանն ասի՝ լավ վարկ է, ընդդիմադիրներն ասեն՝ լավ վարկ է: Չպետք է ծայրահեղությունների մեջ ընկնել: Պաթոլոգիա է, կառավարությունում հո չե՞ն մտածում վարկերը բերեն ու ոչ արդյունավետ օգտագործեն: Այլ հարց է, որ մեխանիզմների մասին պետք է քննարկել, այնպես չլինի, որ եւ, օրինակ, ճանապարհի կառուցումը, վերահսկողությունը, գնումները մեկ մարմնի ձեռքը տան: Պետք է նաեւ համեմատության մեջ նայել, երբ 97 թվին գնացի ֆինանսների նախարարություն, միշտ մտածում էի, որ վարկերը թալանում են, ես հարկային տեսչությունում էի մինչ այդ աշխատում: Եվ երբ առաջին անգամ վարկային ծրագիր ստորագրելու համար գնացի Վաշինգտոն, ասի՝ պիտի նայենք, էսքան փող բերում են, թալանում են, բայց ինձ ի՞նչ ասեցին Համաշխարհային բանկից, ասեցին՝ ճիշտ է, մենք գիտենք, որ 10-15 տոկոս ատկատներ են լինում, բայց ասեցին՝ համեմատում ենք, եթե դուք, օրինակ, ճանապարհը՝ լավ-վատ, անորակ, այդ փողերով սարքել եք, բայց վրացիներն ընդհանրապես չեն էլ արել: