Միջազգային կառույցները ցույց տվեցին իրենց գորշ էությունը, ձեւական բնույթն ու ֆիկտիվ արժեքները

Հարցազրույց արդարադատության նախկին նախարար, ԵԽԽՎ հայաստանյան պատվիրակության նախկին ղեկավար Արփինե Հովհաննիսյանի հետ

- Երեկ ԱՄՆ ջանքերով հերթական հրադադարի պայմանագիրը ստորագրվեց ՀՀ եւ Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների կողմից։ Սակայն առավոտից դարձյալ տեղեկություններ ստացանք, որ թշնամին նորից խախտել է հրադադարի ռեժիմը, հրետակոծում է մեր բնակավայրերը։ Ի վերջո, ո՞րն է երրորդ անգամ հրադադար հաստատելու իմաստը, եթե այն չպետք է պահպանվի։

-Հրադադարների վերաբերյալ համաձայնությունները կարող են կյանքի կոչվել, եթե երկու կողմն էլ իսկապես ցանկանում են դա: Նախորդ երկու հրադադարները ցույց տվեցին, որ թուրք-ադրբեջանական տանդեմն առանձնապես չի այրվում մարդասիրական հրադադարի ցանկությունից: Նրանց համար նշանակություն չունեն օրերով դաշտում գտնվող հարյուրավոր իրենց զինվորների դիակները կամ գերիները: Նրանց համար ամենաէականն ահաբեկչական ակտի շարունակությունն է: Նախորդ երկու հրադադարների պատմությունից, իսկ արդեն վաղ առավոտից էլ՝ փաստերով, ակնհայտ էր, որ հրադադար չի պահպանվելու:

- Հատկապես իշխանական շրջանակներում ոգեւորություն է առաջացրել Թրամփի խոսքում Կոսովոյի մասին ակնարկը: Իշխանական պատգամավորները մեկնաբանեցին, որ դա ակնարկ է Արցախի ճանաչման մասով: Համամի՞տ եք:

- Անկեղծ ասած, շատ կցանկանայի, որ այդքան լավատեսական սցենարն իսկապես լիներ իրականություն: Բայց մեզ համար, ամերիկաբնակ հայ համայնքի համար օգտակար է ավելի ռեալիստական նայել հարցին, որպեսզի անելիքներն էլ դրան համահունչ լինեն: ԱՄՆ նախագահի խոսքում Արցախի հետ ուղղակի զուգահեռ չի տարվել, բացի այդ՝ անչափ կարեւոր է հիշել, որ Դոնալդ Թրամփն իր անձնական հաջողությունն է համարում սեպտեմբերի 4-ին ԱՄՆ միջնորդությամբ Սերբիայի ու Կոսովոյի միջեւ կնքված տնտեսական համագործակցության պայմանագիրը։ Կոսովոյի հետ իր ասոցիատիվ ակնարկը գուցե այստեղ էր: Հետեւաբար, վատ չէր լինի, որ, օրինակ, ՀՀ-ում ԱՄՆ դեսպանատունն առավել հստակեցում մտցներ, կամ եթե այդ պատգամավորները գիտեն ավելին, քան մենք, ասեին այդ մասին:

- Այս ընթացքում միայն ՌԴ-ն ու Ֆրանսիան էին ակտիվ ջանքեր գործադրում կրակի դադարեցման ուղղությամբ, վերջին օրերին ակտիվացավ նաեւ ԱՄՆ-ն՝ ի դեմս նախագահ Թրամփի։ Շատերի կարծիքով՝ սա Թրամփի կողմից ընդամենը նախընտրական քարոզարշավ է։ Ի՞նչ կասեք՝ որքանո՞վ են ազնիվ Թրամփի մղումներն այս հարցում։

- Կարծում եմ` նախընտրական պայքարի ամենաթեժ շրջանում գտնվելը վերջին տեղը չէ, որ ունեցել են ԱՄՆ վարչակազմի ձեռնարկած քայլերում: Ռեալ պոլիտիկում, դժբախտաբար, շահերն են որոշում ամեն բան: Այն արհավիրքը, որի միջով անցնում են Հայաստանը եւ Արցախը, եւս մեկ անգամ ցույց տվեցին այս պարզագույն ճշմարտությունը:

- Առհասարակ, ինչպե՞ս եք գնահատում միջազգային կառույցների արձագանքն ու աշխատանքը Ադրբեջանի սանձազերծած պատերազմի ուղղությամբ։ Միջազգային հանրության կողմից ի՞նչ դրական, մեզ համար օգտակար ազդակներ եք նկատել այս ընթացքում։

- Միջազգային հանրություն կոչվածի ու ամենատարբեր եվրոպական կառույցների արձագանքը, մեղմ ասած, բավարար համարվել չի կարող: Նրանք ապացուցեցին, որ արժեքները, որոնք քարոզել են, իրավունքները, որոնց պաշտպանության մասին խոսել են, զրո արժեք ունեն հենց իրենց համար: Ագրեսորի վարքի մասին հստակ մատնանշումներ չեն արվում: Մարդկանց հոգնեցրել են երկու կողմերին ուղղված անիմաստ կոչերը, դատապարտումներն ու մտահոգությունները: Ասեմ ավելին, ցավոք, Թուրքիայի կողմից էլ այս հակամարտության ներգրավվածության, ահաբեկիչների ու զենքի մատակարարման մասին էլ խոսում են այն երկրները, որոնք այլ հարցերում եւս խնդիր ու հակասություն ունեն թուրքերի հետ: Օրինակ, ՆԱՏՕ-ի անդամ Հունաստանի ու նույն կառույցի անդամ Թուրքիայի միջեւ կոնֆլիկտում, Թուրքիայի դեմ դուրս է եկել ու հույներին աջակցություն հայտնել Ֆրանսիան: Բայց, օրինակ, Գերմանիայի դիրքորոշումն այդպիսին չէ, իսկ օրեր առաջ էլ ԵՄ առաջնորդների գագաթնաժողովին հինգ երկիր թույլ չտվեց Թուրքիայի դեմ կիրառել պատժամիջոցներ, եւ դրանց թվում էրն օրինակն նույն Գերմանիան: Այլ կերպ ասած, շահերը որոշում ու կանխորոշում են ամեն բան:

Այս պատերազմից հետո շատ բան վերանայելու կարիք է լինելու, այդ թվում` միջազգային գործընկերների հետ հարաբերություններում: Մենք պիտի հստակ տարանջատենք՝ ով է բարեկամ, ով՝ թշնամի, իսկ ով՝ չեզոք ու ով նեղ պահին կանգնեց մեր կողքին:

- Այս օրերին հայկական կողմն ակտիվորեն աշխատում է նաեւ ՄԻԵԴ-ում մեր գերիների վերադարձման, նրանց կողմից խոշտանգումների դեպքերի, մարդատյաց դրսեւորումների ուղղությամբ։ Ըստ Ձեզ՝ որքանո՞վ է ադեկվատ արձագանքում միջազգային հանրությունն Ադրբեջանի այս վարքագծին, եւ ի՞նչ նշանակություն կարող են ունենալ դրանք հետագայում հարցի դիվանագիտական կարգավորման տեսանկյունից։

- Միայն գերիների մասով է, որ որոշ դեպքերում ՄԻԵԴ կիրառած անհապաղ քայլերը Ադրբեջանի այդ լկտի վարքագծի մասով օգտակար լինում են: Բայց մենք տեսանք նաեւ, որ ՄԻԵԴ-ը դեռեւս սեպտեմբերի 29-ին՝ Ադրբեջանի, իսկ այդուհետ նաեւ Թուրքիայի դեմ կիրառեց միջանկյալ միջոց՝ օրինակ, պահանջելով դադարեցնել քաղաքացիական օբյեկտների ռմբակոծությունները… ու ի՞նչ, ոչինչ, երբ այդ երկու խայտառակ պետությունները շարունակեցին իրենց վարքագիծը: Ասածս այն է, որ այս կառույցները ցույց տվեցին իրենց գորշ էությունը, ձեւական բնույթն ու ֆիկտիվ արժեքները: Ի դեպ, «գորշ» բառը պատահական չեմ գործածել. այդպես եվրոպական կառույցների զեկույցներում անվանում են չճանաչված պետություններին` չակերտների մեջ դնելով «գորշ» բառը: Ես առանց չակերտի եմ օգտագործում այն: