Քանի՞ մարդ է նրանց գրքերն առնում, որ մի հատ էլ էդ մարդիկ էս հասարակությանը խոսք ասեն

Նոյեմբերի 25-ին կայացավ Հայաստանի գրողների միության 20-րդ համագումարը, եւ բաց քվեարկությամբ ու միաձայն նախագահ ընտրվեց միակ թեկնածուն` Էդվարդ Միլիտոնյանը: Առաջներում ՀԳՄ նախագահի ընտրությունն անցնում էր բավականին թեժ եւ լարված մթնոլորտում: Գրողները բանակների էին բաժանվում եւ մի քանի թեկնածուից ընտրում մեկին: Միլիտոնյանն այս պաշտոնին է շուրջ 10 տարի` վերընտրվում է երրորդ անգամ: Օրինակ, 2013-ին նա 3 մրցակից ուներ` Հովիկ Հովեյան, Դավիթ Սարգսյան, Ռոմիկ Խաչատրյան:

Մեզ ասացին, որ «Անտարես» հրատարակչության խմբագիր, գրականագետ Արքմենիկ Նիկողոսյանը ցանկացել է առաջադրվել ՀԳՄ նախագահի թեկնածու, սակայն համոզված լինելով, որ Միլիտոնյանն է հաղթելու, չի առաջադրվել: Մենք զրուցել ենք Արքմենիկ Նիկողոսյանի հետ:

- Լուրեր են պտտվում, որ Դուք ցանկացել եք ՀԳՄ նախագահի թեկնածու առաջադրվել, սակայն ինչ-ինչ պատճառներով վերջին պահին հետ եք կանգնել Ձեր որոշումից:

- Անկեղծ ասած, այդ մասին ես էլ եմ լսել, բայց ոչ մի նման ցանկություն չեմ ունեցել, չունեմ եւ չգիտեմ` ապագայում կունենա՞մ, թե՞ ոչ: Եթե անկեղծ` ես Գրողների միություն հաճախակի չեմ էլ գնում: Պարզապես վերջերս համագումարին մասնակցեցի, այն էլ, տեսնելով ընդհանուր պատկերը, կեսից դուրս եմ եկել, լիքը վկաներ կան:

- Դուք ե՞ւս Էդվարդ Միլիտոնյանին ընտրեցիք:

- Ես չեմ մասնակցել ընտրությանը, բայց միաձայն անցել է նա: Եթե մնայի, կընտրեի, խի՞ չէ որ:

- Իսկ ինչո՞ւ հաճախ չեք գնում միություն` ձանձրալի՞ է, անհետաքրքի՞ր է:

- Մի քանի անգամ մասնակցել եմ միջոցառումներին: Միությունն իր առաջ կոնկրետ խնդիրներ ունի դրած եւ դրանք է լուծում: Այդ ամենին նպաստում են ՀԳՄ այն անդամները, որոնք իրենց գործունեության հույսը միության հետ են կապում:

- Իսկ ի՞նչ խնդիրներ են լուծում:

- Բազմաթիվ խնդիրներ: Գրողների միության ներսում կա գրական կյանքի կազմակերպման պրոցես, այնպես չէ, որ չեմ գնում, ուրեմն չգիտեմ, թե ինչ է կատարվում: Գրական թերթ են հրատարակում, թարգմանություններ են անում, մրցանակաբաշխություններ են կազմակերպում, շնորհանդեսներ եւ այլն: Էլ չմոռանանք, որ Գրողների միությունն այն հազվադեպ ստեղծագործական միություններից է, որը հատկապես տարեց գրողներին Ծաղկաձորում հանգստյան հնարավորություն է տալիս, ինչն այսօր ամեն մեկին հասանելի չէ:

- Նախկինում ՀԳՄ նախագահի ընտրությունը թեժ մթնոլորտում էր անցնում, այժմ պատկերն այլ է` խաղաղ է, ո՛չ ընդդիմանում են, ո՛չ փորձում են քննադատական բառ ասել: Ինչո՞ւ:

- Հա, ես էլ եմ հիշում.... ես մենակ հարմարվողականության հետ չէի կապի այդ ամենը: Մարդիկ խաղաղ ապրում են` դե, ի՞նչ վատ է որ: Ես մշտապես կողմնակից եմ եղել, որ Գրողների միությունը պետք է լինի, կողքից էլ ով աշխատանքի այլ ձեւ է ցանկանում, կարող է իր միությունը հիմնադրել, հատկապես որ մեր օրենսդրությունը հնարավորություն է տալիս ՀԿ-ներ ունենալ, գրական կյանք կազմակերպել: Թող անեն` ի՞նչ է եղել: Չեմ ուզում կռիվ, աղմուկ եւ աղաղակ լինի, հատկապես որ մեր երկրում բարոյահոգեբանական վիճակն այլ է: Մի հատ էլ էդտեղ խառնվի ամեն ինչ, ու վերջ.... պրծնենք:

- Իսկ ինչո՞ւ Միլիտոնյանից բացի չկար այլ թեկնածու: 

- Այդ մասով կարող եմ իմ տեսակետն ասել: Ըստ իս` ամեն ինչ խաղաղ է եղել այս տարիներին, միության անդամների հետ, երբ խոսում եմ, զգում եմ, որ գոհ են Միլիտոնյանից: Դե քանի որ տարիներ շարունակ չի եղել ոչ մի ինտրիգ, նման ցանկություն ոչ մեկի մոտ չի առաջացել: Հաշտ, համերաշխ աշխատում են…. 

- Երիտասարդ գրողները Գրողների միության մասին լավ կարծիքի չեն: Դուք էլ, փաստորեն, անտարբեր եք: Ավագների եւ երիտասարդների միջեւ ինչո՞ւ է անջրպետ ստեղծվել:

- Խնդիրը ոչ թե տարիքի, այլ հայացքների եւ գեղագիտության մեջ է: Երիտասարդների մեջ էլ կան նման խնդիրներ, դա էլ հո տարիքի հետ կապ չունի: Լիքը լավ երիտասարդ գրողներ կան, որոնք միության անդամ են:

- Անդամ են, բայց անտարբեր են:

- Ես իմ գործունեությունն «Անտարեսում» եմ ծավալում, գրքեր եմ տպում, խմբագրում, ի՞նչ վատ է: Հասմիկ Հակոբյանը` Կարեն Անտաշյանի հետ, «Գրանիշով» է զբաղվում, Արփի Ոսկանյանը «Գրողուցավ» կայքով է զբաղվում: Ի՞նչ վատ է: Պետք չէ ամեն ինչ միության հետ կապել: Այլ հարց է, որ Գրողների միությունն ունի ռեսուրսներ` շենքում, որոնք կարելի է ավելի ճիշտ օգտագործել: Հայացքների եւ մոտեցումների տարբերություններ կան, եւ եկեք չմոռանանք, որ ՀԳՄ-ն ունի 550-ից ավելի անդամ: Դե, պատկերացրեք այդքան գրող մի տեղ: 550-ին էլ պետք է միությունը տեր կանգնի եւ բավարարի քմայքները: Թող խաղաղ աշխատեն, քանի վնաս չեն տվել:

- Անտարբերությունն այս օրերին վնաս չէ՞: Նորմա՞լ է, որ այդքան մարդ մի տեղ հավաքված` խաղաղ է, չի ընդվզում:

- Ախր ինչի՞ դեմ ընդվզեն: Քանի՞ դաշնակցական, ՔՊ-ական եւ ՀՀՇ-ական կա այնտեղ, պատկերացրեք: Ո՞նց եք պատկերացնում՝ մի կառույցն այդքանի անունից ինչ-որ բան անի կամ գոնե իշխանությունների դեմ ելույթ ունենա:

- Բայց անգամ նախագահի ընտրությանը չեն ընդվզում:

- Ես տեսել եմ, որ տարբեր գրողներ գրում են, խոսում են: Ինչ վերաբերում է Էդվարդ Միլիտոնյանին, ես նրա էջին հետեւում եմ, պարբերաբար հրապարակախոսական ելույթներով է հանդես գալիս` իր էջում: Ես կուզեի ավելի ակտիվ լիներ Գրողների միությունը, սակայն մի հարց կա. ո՞վ է գրողը հասարակության համար: Ենթադրենք՝ ամենահայտնիներից Գուրգեն Խանջյանին եւ Հովհաննես Երանյանին վերցնենք, քանի՞ մարդ է փող տալիս ու նրանց գրքերն առնում, որ մի հատ էլ էդ մարդիկ էս հասարակությանը խոսք ասեն:

- Այսինքն, եթե փող չեն տալիս եւ գիրք առնում` վե՞րջ: Եվ Խանջյանի գրքերը շատ են կարդում:

- Հասարակությունն այսօր գրողի կարեւորությունը չի ընկալում: Կընկալի այն ժամանակ, երբ նրանց գրքերը կարդա: Հիմա, ասենք, գիրք չկարդացող մարդն ի՞նչ գիտի՝ որ գրողն իր որ ստեղծագործության մեջ ինչպես է քլնգում իշխանություններին: Ո՞վ է կարդում: Պարտադիր պիտի ինչ-որ ամբիոնների՞ց լինի, կամ Ֆեյսբուքում ստատուս գրվի՞: Հո միայն ճառեր ասելով չէ՞:

- Մի քանի ստեղծագործության անուն կտա՞ք, որտեղ, ինչպես ասացիք, իշխանությանն ուղղված քլնգոց կա:

- Գրականությունը չի կարող լինել պասիվ դիրքում: Պարզապես մենք քննադատությունը ճակատային ենք ընկալում, որ հելնեն ասեն` այ ես ձեր տիրոջ մերը.... հո էդպես չէ՞: Օրինակ, Գուրգեն Խանջյանի «Համավարակ» վեպը թող կարդան:

- Ես մեր զրույցից մի բան հասկացա՝ չեք ցանկանում, որ խժդժություն ստեղծվի, այդ պատճառով լռում եք:

- Մտքովս չի էլ անցել: Ես իմ գործունեության որակից բավարարված եմ: Վատ գործ չեմ անում` ռադիոյում գործ եմ անում, «Անտարեսում» էդքան գիրք եմ խմբագրում, Գրականության ինստիտուտում եմ աշխատում: Ես իմ գրական դաշտին իմ բաժին օգուտը տալիս եմ, գնամ էնտեղ, ի՞նչ անեմ: