Համատիրություննե՞ր, թե՞ մասնագիտացված կառավարիչներ

2023 թվականի հունվար ամսից ուժի մեջ են մտել համատիրություն-բնակիչներ հարաբերությունները կարգավորող «Բազմաբնակարան շենքերի կառավարման մասին» օրենքի փոփոխությունները: Կառավարությունն այժմ մշակում է օրենքը սպասարկող ենթաօրենսդրական ակտերը, իսկ առաջարկվող փոփոխություններն ամբողջությամբ կգործարկվեն 2025 թվականից: Բազմաբնակարան շենքերի կառավարման այժմյան մոդելը մեր երկիրը ժառանգել է Խորհրդային Միությունից:

Հանրությանը ժամանակին սպասարկող ԺԷԿ-երը հիմա համատիրություններ են կոչվում, որոնք էլ իրականացնում են բազմաբնակարան շենքերի կառավարումը: Բնակիչ-համատիրություն հարաբերություններում խնդիրները շատ են, չնայած հենց բնակիչներն են ընտրում կառավարչին: Իսկ բավարարո՞ւմ է արդյոք բնակիչներին համատիրության կատարած աշխատանքը:

Հրազդանում բազմաբնակարան շենքերի բնակիչներից շատերը նշում են, որ համատիրություններում հավաքագրված վճարներով շենքերում անհրաժեշտ հիմնանորոգման աշխատանքներ չեն կատարվում։ «Բնակիչներից հավաքում են վարձերը, բայց ոչ մի աշխատանք չեն կատարում: Մուտքերում անմխիթար վիճակ է, պատերը քանդված: Մի բան է պետք լինում՝ մենք մեր ուժերով ենք փոխում, համատիրությունն էլ մեր կատարած աշխատանքի դիմաց մեր վարձերից չի հանում, իսկ մուտքերով անցնող էլեկտրական լարերի վտանգավորության մասին էլ չենք ասում, ահավոր վիճակ է: Եղել են ամիսներ, որ մենք վարձ ենք վճարել, էդ ժամանակ ինչի՞ գործ չեն արել»,- մեզ հետ զրույցում նշեց 45-ամյա Անուշ Վարդանյանը:

Բնակիչները չեն վստահում համատիրություններին, հրաժարվում են կատարել պարտադիր վճարումները: Թերհավաքագրված բյուջեն, իր հերթին, օբյեկտիվ խոչընդոտ է դառնում շենքի պահպանումն ու սպասարկումը պատշաճ իրականացնելու համար, ինչը կրկին բերում է անարդյունավետության եւ անվստահության։ Ի՞նչ ուղղությամբ են ծախսվում հավաքագրված գումարները, եւ բնակիչների կողմից կատարված աշխատանքների դիմաց համատիրությունները տրամադրո՞ւմ են արդյոք անդորրագրեր․ զրուցել ենք համատիրությունների նախագահների հետ։
«Բնակիչները դիմում են ինձ, ասում են, որ շենքի համար այսքան աշխատանք ենք անում, աշխատանքները նայում ենք, գրում ենք կատարողական ակտ եւ իրենց ծախսած գումարն իրենց ետ ենք վերադարձնում անդորրագրի տեսքով»,- մեզ հետ զրույցում ասաց «Միլենա» համատիրության նախագահ Ավետիք Հովհաննիսյանը: «Մարի» համատիրության նախագահ Ղեւոնդ Կասպարյանը նշեց, որ հավաքված գումարները ծախսվում են շենքերի կոյուղու եւ անձրեւատար խողովակները փոխելու, կոյուղու խցանումների վերացման եւ այլ աշխատանքների վրա. «Ես չեմ կարող երաշխավորել, թե որ համատիրությունը ոնց է աշխատում, կոնկրետ մենք այսպես ենք աշխատում: Եթե մարդը պարտք է 1000 դրամ, բայց 500 դրամի գործ է արել, այդ 500 դրամները, ըստ արձանագրության, դուրս են գալիս: Բնակիչը գումարը պետք է տար, որ ես այդ աշխատանքն անեի, հլա մի բան էլ շնորհակալություն բնակչին, որ ինձ նեղություն չի տվել, իրենք իրենցով այդ աշխատանքը կազմակերպել են»:

«Կա օրենք, ասեմ՝ ոնց է գործում․ եթե բնակիչներն աշխատանք են կատարում եւ տվյալ շինանյութի խանութից այդ աշխատանքների դիմաց գնված ապրանքի կտրոնը ներկայացնում են համատիրություն, համատիրության նախագահն այդ գումարը վարձից հանում է: Եթե բնակիչը կտրոնը ներկայացրել է, իսկ համատիրությունը վարձից դուրս չի եկել, դա օրենքի խախտում է, իսկ եթե բնակիչը կտրոն չի ներկայացրել, դա արդեն հարցի մյուս կողմն է: Ասեմ նաեւ, որ բնակիչն էլ պետք է ներկայացնի իր կողմից կատարված աշխատանքը»,- նշեց Հրազդանի քաղաքապետարանի կոմունալ տնտեսության, համատիրությունների աշխատանքների կարգավորման եւ տրանսպորտի բաժնի պետ Գեղամ Հակոբյանը:

Ամեն տարի բյուջեով նախատեսվում են միջոցներ համատիրություններին՝ շենքերի մուտքերի, տանիքների, վերելակների վերանորոգման եւ այլ աշխատանքների համար։ Հակոբյանից հետաքրքրվեցինք՝ քաղաքապետարանը 2023 թվականին որքա՞ն գումար է հատկացրել համատիրություններին։ «Համատիրություններին ցեմենտի տեսքով ենք օգնում: Համատիրությունները ներկայացնում են դիմումներ, թե որ շենքերի վրա են աշխատանքներ կատարել: Ստուգվում է մեր կողմից, որպեսզի ավագանուն ներկայացվի: Իսկ թիթեղ եւ իզոգամ շենքերի համար համատիրություններին չենք տրամադրում, անմիջապես տրամադրում ենք բնակիչներին՝ իրենց դիմումների համաձայն»:

Նշենք, որ 2018 թվականին արդարադատության նախարարությունը շրջանառության մեջ դրեց համատիրությունների ռեֆորմի փաթեթ, որն այդպես էլ չընդունվեց։ Հիմնական փոփոխությունը, սակայն, ոչ թե համատիրությունների բարեփոխումն էր, այլ դրանց վերացումը եւ փոխարինումն իրավաբանական անձ հանդիսացող մասնագիտացված կառավարիչներով։ Բազմաբնակարան շենքում 10 եւ ավելի մշտապես բնակեցված բնակարանների առկայության դեպքում պարտադիր պետք է ընտրվեր կառավարիչ, իսկ փոքր շենքերում ընդհանուր գույքը կարող էր կառավարվել բնակիչների կողմից՝ կառավարման խորհրդի միջոցով: Համատիրությունների աշխատանքն ավելի թափանցիկ դարձնելու համար կառավարությունն այժմ էլ ներդրել է կառավարման էլեկտրոնային համակարգ. «Գործընթացը սկսված է, ամեն շենք պետք է իր բանկային հաշիվն ունենա, որ ամեն բան թափանցիկ լինի: Այս համակարգով կարող ենք տեսնել՝ շենքը վճարում անո՞ւմ է, թե՞ ոչ: Բանկային հաշվով կերեւան վճարները, եւ վճարելու դեպքում կհասկանանք, թե ինչու այդ շենքում աշխատանքներ չեն արվել»,-եզրափակեց Հակոբյանը: