Մի դրամատիզացրեք իրավիճակը

Վրաստանի նախկին նախագահ Միխայիլ Սահակաշվիլու խորհրդական, ներկայում Վրաստանի խորհրդարանի պատգամավոր Վան Բայբուրդին ծիծաղելի է թվում, երբ հարցնում են՝ ինչպե՞ս եք գնահատում հայ-վրացական հարաբերությունները: Ըստ նրա՝ որոշ լրատվամիջոցներ իրենց հրապարակումներով ալեկոծում են հայաստանցիներին, տպավորություն ստեղծում, թե հայ-վրացական հարաբերություններում ինչ-որ խնդիր կա:
«Ոչ մի այդպիսի բան չկա,-վստահեցնում է Բայբուրդը,- Այն մարդիկ, որոնք սկսում են խոսել Վրաստանում հայերի վիճակի մասին, նրանք դրամատիզացնում են իրավիճակը: Նրանք երբեմն այնպիսի բաների մասին են խոսում, կամ իրավիճակն այնպիսին չէ, ինչպես ոմանք հաղորդում են: Այս ամենն արվում է, որպեսզի ալեկոծեն հայաստանցիներին, ու հետո խեղճ հայաստանցիներն էլ, որ տեսնում են՝ ինչ-որ պրոբլեմ կա, ամեն մեկի սիրտը ցավում է էս ամենի մասին, ու հետո պարզվում է, որ սա իրականությանը չի համապատասխանում»:

- Այդուհանդերձ, Դուք որեւէ խնդիր չե՞ք տեսնում հայ-վրացական հարաբերություններում:

- Լուրջ խնդիրներ, որ կարող է ազդել հայ-վրացական հարաբերությունների վրա կամ վատացնել դրանք, այդպիսի բան չկա: Իհարկե, կան խնդիրներ, բայց դրանք այնպիսին չեն, որ գոռանք, որ եկե՛ք ազգովի օգնենք այդ հարցում:

- Ջավախքում հայերի վիճակն ինչպե՞ս է: Լեզվի, մշակույթի պահպանման խնդիրներ չկա՞ն:

- Ինչի՞ մասին եք խոսում: Ես համոզված եմ 100 տոկոսով, որ այդպիսի խնդիր չկա: Խնդիր կա լեզվի եւ այլ հարցերում հայության մոտ, որ բնակվում է աշխարհով մեկ: Ամերիկայից սկսած՝ վերջացրած ուրիշ զարգացած երկրներով. պետությունը հայկական դպրոց չի պահում իր հաշվին: Ուրիշ երկրում պրոբլեմ կա հային հայերեն սովորեցնելու: Մեզ մոտ համարյա 130 հայկական դպրոց կա, որը պահում է պետությունը, մեզ մոտ պրոբլեմ կա, որ էդ հային սովորեցնենք պետական լեզուն, որ էս պետությունից չգնա, չքոչի ուրիշ տեղ, որովհետեւ եթե պետական լեզուն չգիտի տվյալ երկրի քաղաքացին, նա չի կարող ոչ միայն պետական ստրուկտուրաներում աշխատել, այլեւ նույնիսկ սովորական հիմնարկում, որովհետեւ գրագրությունը, գործավարությունը պետական լեզվով է:

- Իսկ այն, որ հայկական եկեղեցիները վրացականացվում են, հայկական մշակութային կոթողները ոչնչացվում կամ վրացականի են փոխակերպվում, կա՞ նման խնդիր:

- Այդպիսի բան այսօր էլ գոյություն չունի:

- Իսկ նախկինում եղե՞լ է:

- Նախկինում երեւի ինչ-որ բաներ եղել են, էն խառը վիճակում: Բայց ես Ախալքալաքում, Նինոծմինդայում այդպիսի բան, որ վերցնեն ու հայկական եկեղեցին դարձնեն վրացական, չկա էդպիսի բան:

- Սահակաշվիլու հեռանալուց հետո ի՞նչ փոխվեց Վրաստանում:

- Փոխվեց իշխանությունը:

- Ընդամե՞նը:

- Այո: Մնացածը՝ արժեքները, նույնն են՝ արեւմտամետ, միակ բանը, որ անում են նոր իշխանությունները, ես համարում եմ, որ ճիշտ են անում, շատ մեղմ են վերաբերվում, ասենք, ռուսական քաղաքականությանը եւ Ռուսաստանին չեն դարձնում բոբո:

- Դուք գո՞հ եք դրանից: Կո՞ղմ եք, որ նախկինում ընդգծված պրոարեւմտյան կողմնորոշմամբ Վրաստանն այսօր աստիճանաբար լավացնում է հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ:

- Ես կողմ եմ նրան, որ ամեն մի պետություն ունենա իր դիրքորոշումը, ունենա իր սեփական արժեքները եւ անի այն, ինչ ինքն է ճիշտ համարում: Ես կարծում եմ, որ նոր իշխանությունները նույն ուղղությամբ են գնում՝ դեպի Արեւմուտք, դեպի արեւմտյան արժեքներ, բայց նաեւ ագրեսիվ վերաբերմունք չունեն Ռուսաստանի հանդեպ, եւ հռետորիկան այն չէ, ինչ Սահակաշվիլու օրոք էր: Եվ ես դա նորմալ եմ համարում:

- Այս ընթացքում շատ քննարկվեց Վրաստանում Հայաստանի նորանշանակ դեսպանի՝ Յուրի Վարդանյանի հարցը: Կարծիքներ հնչեցին, որ նա իր տեղում չէ, որ ավելի պրոֆեսիոնալ մեկին էր պետք նշանակել այդտեղ, վերջերս էլ պարզվեց՝ նա CCCP մակագրությամբ իր վերնաշապիկով նկարն է նվիրել Վրաստանի արտգործնախարարին: Դուք սրան ինչպե՞ս եք վերաբերվում:

- Ես չեմ կարող մեկնաբանել Հայաստանի նախագահի որոշումը, որ Յուրի Վարդանյանին նշանակել է դեսպան: Ես համարում եմ, որ Յուրի Վարդանյանը Վրաստանում լավ ծանոթ անուն է, այնտեղ ինքն ունի, որքանով ես գիտեմ, շատ ծանոթներ, համախոհներ: Ես ճիշտ չեմ համարում, որ եթե ինքն ինչ-որ մեկին նվիրել է իր երիտասարդ տարիներին չեմպիոն եղած ժամանակվա նկարը… նա Սովետական Միության հավաքականի անդամ է եղել, ԽՍՀՄ դրոշի եւ հիմնի տակ էդ մարդն աշխարհի չեմպիոն է դարձել, ինձ թվում է՝ մենք այստեղ էլ ենք դրամատիզացնում, ես համարում եմ, որ ինքը երբ ապրում էր Ամերիկայում, Կալիֆորնիայի հայ համայնքի ղեկավարն էր եւ գիտի համայնքի խնդիրները Սփյուռքում, նա 10 տարուց ավել ապրել է այնտեղ, գիտի էդ արեւմտյան արժեքները, գիտի, թե ինչ է հարկավոր հայ համայնքին, եւ գիտի, որ Վրաստանն արեւմտամետ է համարվում:

- Այդուհանդերձ, փաստն այն է, որ այսօր Հայաստանում ունենք ջավախահայ պատգամավորներ, հասարակական գործիչներ, որոնց մուտքն արգելված է Վրաստան, իրենց ծննդավայր Ջավախք:

- Ես ասացի, թե ինչ խնդիր կա: Մեր գլխավոր խնդիրը Սփյուռքում՝ կլինի դա Վրաստանում, Ուկրաինայում, թե Մոնղոլիայում, որ հայությունն ունենա հնարավորություն, որ եթե ցանկություն ունեն, սովորեն մայրենին, չմոռանան իրենց մշակույթը, երգը, պարը: Այդ հարցով Վրաստանում պետությունն է օգնում, որ հայը գնա հայկական դպրոց, եւ իր բյուջեից ֆինանսավորում է:

- Իսկ ինչո՞ւ են արգելում, որ հայկական գրականություն մտնի Վրաստան, իսկ Վրաստանում կիրառվող մաթեմատիկայի դասագրքի վրա հայերեն տառերով գրված է «Մագեմագիկա», դա ինչպե՞ս հասկանանք:

- Ոչ ոք չի արգելում, եթե ես 4-5 զանազան գրքեր եմ տանում իմ բարեկամի համար, բայց եթե մի գրքից տանում ես հարյուրավոր օրինակ, ապա դա արդեն տանում ես բիզնես անելու համար, իսկ բիզնեսի համար ուրիշ օրենքներ են: Իսկ որ մաթեմատիկայի փոխարեն գրված է «մագեմագիկա», դա ոչ թե նրա համար է, որ վրացին վերցրել, ինքը թարգմանել է, այլ այդ գիրքը թարգմանել է հայը՝ հայկական դպրոց ավարտած, թարգմանիչները մեր հայերն են: Մենք պետք է այդ մարդկանց հարցնենք, որ հայերենին լավ չեն տիրապետում:

- Իսկ ջավախայ պատգամավորների ու հասարակական գործիչների Վրաստան մուտք գործելու խնդիրը...

- Ձեր անունն ինչպե՞ս է: Վահե՞: Վահե ջան, այ, հիմա մենք վիճեցինք, Դուք ինձ հայհոյեցիք, ես Ձեզ հայհոյեցի, մեր հարաբերությունները կփչանան, չէ՞: Ես Ձեր տուն չեմ գա, Դուք մեր տուն չեք գա: Դուք գիտեք, չէ՞, որ կան երկրներ, որ ինչ-որ մարդկանց անցանկալի անձ են համարում: